W Prowincjach Starego Cesarstwa Austro-węgierskiego, Które Później Przekształciło Się W Jugosławię

Hej! Słuchaj, mam ochotę pogadać o czymś... hmm... trochę historycznym, ale bez zadęcia. No, wiesz, tak na luzie, jakbyśmy pili kawę i plotkowali. Chodzi o prowincje Starego Cesarstwa Austro-Węgierskiego, te, które potem, bach!, stały się Jugosławią. Brzmi strasznie poważnie? No dobra, to spróbujmy to odczarować.

Wyobraź sobie, że jesteś w Wiedniu, powiedzmy w 1900 roku. Walc, cesarz Franciszek Józef, eleganckie damy... I imperium, olbrzymie imperium! Ale to imperium miało takie "dzielnice", no, oficjalnie prowincje, rozsiane po całej Europie Środkowej i Południowej. I właśnie te tereny na południu, zamieszkane przez Słowian południowych, z czasem... No dobra, to już wiesz, skończyły w Jugosławii. Trochę spoiler, ale co tam! ;)

Co tam się właściwie działo?

To nie było tak, że wszyscy żyli sobie szczęśliwie pod jednym sztandarem Habsburgów. O nie, skądże! W prowincjach wrzało. Trochę jak w garnku z bigosem – niby wszystko razem, ale każdy składnik ma swój charakterek i próbuje się wybić na wierzch. Serbowie, Chorwaci, Słoweńcy, Bośniacy, Czarnogórcy, Macedończycy... Każdy miał swoje ambicje, swoją historię, swoje żale do cesarza, no i marzenia o własnym kącie.

No właśnie, te marzenia! To one były motorem zmian. Ruchy narodowe rosły w siłę, jak grzyby po deszczu. I co ciekawe, nie zawsze działały razem. Czasem się kłóciły, czasem współpracowały, a czasem... no cóż, bywało różnie. Trochę jak w dobrej telenoweli!

Kraina różnorodności – czyli o prowincjach słów kilka

Dobra, to teraz przyjrzyjmy się kilku "dzielnicom" bliżej. Zaczniemy od...

Bośni i Hercegowiny: Aha, Bośnia! Miejsce, gdzie w 1914 roku pewien młody człowiek (Gawriło Princip, pamiętasz?) postrzelił arcyksięcia Ferdynanda. Tak, to właśnie tam zaczął się ten cały pierwszy światowy armagedon. Ale Bośnia to nie tylko Sarajewo i zamach. To także mieszanka kultur, religii i... przepraszam, ale muszę to powiedzieć... skomplikowanych relacji. Było tam trochę jak w tyglu, gdzie mieszały się wpływy Wschodu i Zachodu, co prowadziło do... no, powiedzmy, że do ciekawych sytuacji. I nie zawsze pokojowych, niestety.

Chorwacji i Slawonii: Chorwacja! Piękne wybrzeże, Dalmacja, słońce, morze... No dobra, ale wróćmy do historii. Chorwaci mieli swoją dumę, swoją tożsamość i swoje problemy z Węgrami (którzy w Austro-Węgrzech mieli sporo do powiedzenia). Chcieli więcej autonomii, więcej praw, więcej... wszystkiego! I w sumie, kto by nie chciał? ;) Ich dążenia do zjednoczenia z innymi Słowianami południowymi były silne, ale też skomplikowane przez różnice kulturowe i polityczne.

Słowenii: Słowenia, czyli taka "Austria w miniaturze". Gory, winnice, no i... spokój. W porównaniu z Bośnią czy Chorwacją, Słoweńcy byli trochę bardziej "poukładani". Ale i oni mieli swoje ambicje narodowe i pragnęli zjednoczenia z innymi Słowianami. A poza tym, kto by nie chciał mieszkać w tak pięknym kraju? No, ja bym chciał!

Dalmacji: Dalmacja! Znowu te widoki! Ale poważnie, Dalmacja była ważna ze strategicznego punktu widzenia. Kontrolowała część Adriatyku, a to zawsze było kuszące dla różnych mocarstw. Była mieszanką kultur i wpływów, a jej mieszkańcy mieli skomplikowane relacje zarówno z Austrią, jak i z innymi regionami, które później weszły w skład Jugosławii.

Wojwodiny: Wojwodina, czyli taka "różnorodność w pigułce". Mieszkańcy różnych narodowości żyli obok siebie – Serbowie, Węgrzy, Niemcy, Rumuni... To była prawdziwa mozaika kulturowa. I, jak to zwykle bywa w takich miejscach, było i pięknie, i burzliwie. Z resztą, wyobraź sobie, jak trudno było się dogadać przy jednym stole, jeśli każdy mówił innym językiem! ;)

I jeszcze kilka słów o... No dobra, nie będę wymieniać wszystkich prowincji po kolei, bo zasnęlibyśmy oboje. Ale ważne jest, żeby pamiętać, że każda z nich miała swoją specyfikę, swoje problemy i swoje dążenia.

I co dalej? Koniec Imperium, początek... czegoś nowego?

Wybuch I Wojny Światowej wszystko zmienił. Austro-Węgry, mimo swojej potęgi, zaczęły się sypać. Tak to jest, jak się buduje na kruchych fundamentach! ;) Po wojnie, w 1918 roku, Imperium Habsburgów przestało istnieć. I co wtedy? Ano właśnie, wtedy do akcji wkroczyły marzenia o zjednoczeniu Słowian południowych.

Powstało Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, które później przekształciło się w Jugosławię. Uff, w końcu! Ale to już zupełnie inna historia, na którą może skusimy się przy następnej kawie? Bo powiem Ci szczerze, że to dopiero początek rollercoastera. ;)

Czy to był happy end? No niekoniecznie. Bo budowanie państwa z tak różnych "składników" to nie bułka z masłem. Różnice kulturowe, religijne, a przede wszystkim ambicje polityczne sprawiły, że Jugosławia od początku była... no, powiedzmy, że "ciekawym" eksperymentem. Ale o tym to już innym razem.

W każdym razie: prowincje Austro-Węgier, które potem weszły w skład Jugosławii, to fascynujący kawałek historii. Pełen sprzeczności, konfliktów, ale i nadziei. I pokazują nam, że budowanie wspólnoty to cholernie trudna sprawa. No, ale o tym to już wiemy z życia, prawda? ;)

Dobra, to co? Następna kawa i pogadamy o Tito? A może o rozpadzie Jugosławii? Ojej, tyle tematów, tak mało czasu! No nic, pogadamy innym razem!

P.S. A Ty co sądzisz o tym wszystkim? Ciekawa jestem Twojej opinii! Napisz mi!