Zlodowacenia W Polsce Od Najstarszego Do Najmłodszego

Dzień dobry wszystkim! Widzę, że interesujecie się zlodowaceniami w Polsce. To bardzo ciekawy temat! Postaram się wam to wytłumaczyć w prosty sposób, od najstarszego do najmłodszego.

W historii Ziemi, a konkretnie w okresie plejstocenu, przez Polskę przetoczyło się kilka zlodowaceń. To były czasy, kiedy ogromne masy lodu, niczym walce, przesuwały się po naszym kraju, kształtując jego krajobraz. Każde zlodowacenie pozostawiło po sobie ślady, które możemy obserwować do dzisiaj. Spróbujmy je sobie uporządkować chronologicznie.

Najstarsze zlodowacenia są najtrudniejsze do zbadania. Lód, przesuwając się przez tysiące lat, niszczył i przekształcał wcześniejsze osady. Dlatego wiedza na ich temat jest mniej dokładna niż o tych młodszych. Mimo to, naukowcy zdołali wydzielić kilka starszych zlodowaceń, które mniej więcej można datować.

Zlodowacenie Podlaskie (Narwińskie): To jedno z najstarszych rozpoznanych zlodowaceń na terenie Polski. Szacuje się, że miało miejsce w wczesnym plejstocenie. Jego zasięg był prawdopodobnie mniejszy niż późniejszych zlodowaceń. Dowody na jego istnienie są fragmentaryczne i często pośrednie, opierające się na analizie osadów rzecznych i jeziornych oraz rzeźbie terenu. Charakterystyczne dla tego okresu są głęboko wcięte doliny rzeczne. Trudno jest precyzyjnie określić jego granice, ale uważa się, że objęło głównie obszar Podlasia, stąd nazwa.
Zlodowacenie Południowopolskie (Kromerskie): Następne w kolejności jest zlodowacenie południowopolskie, zwane również kromerskim. Znowu, musimy pamiętać, że datowanie tak odległych wydarzeń jest trudne i obarczone pewnym marginesem błędu. Uważa się, że to zlodowacenie miało większy zasięg niż podlaskie i objęło znaczną część południowej Polski. Pozostałością po nim są m.in. osady morenowe, czyli nagromadzenia materiału skalnego transportowanego przez lodowiec. Charakterystyczne dla tego zlodowacenia są również formy rzeźby terenu takie jak pagórki morenowe i sandry, czyli równiny zbudowane z piasków i żwirów osadzonych przez wody wypływające z topniejącego lodowca.
Zlodowacenie Sanu: Kolejne zlodowacenie to zlodowacenie Sanu. Dotarło ono do centralnej Polski, ale jego zasięg był mniejszy niż dwóch kolejnych. Nazwa pochodzi od rzeki San, w rejonie której odnaleziono osady pozostawione przez lodowiec. Charakteryzuje się ono również obecnością moren i sandrów, choć ich stan zachowania jest gorszy niż w przypadku zlodowaceń młodszych.

Teraz przechodzimy do zlodowaceń, o których wiemy znacznie więcej, a dowody ich obecności są bardziej wyraźne. Są to zlodowacenia środkowopolskie i północnopolskie.

Zlodowacenia Środkowopolskie i Północnopolskie

Zlodowacenia środkowopolskie to tak naprawdę dwa zlodowacenia: zlodowacenie Odry (starsze) i zlodowacenie Warty (młodsze). Obydwa miały duży wpływ na kształtowanie się krajobrazu Polski.

Zlodowacenie Odry: Jak sama nazwa wskazuje, zlodowacenie Odry związane jest z rzeką Odrą. Lądolód w tym czasie dotarł do linii wyznaczonej mniej więcej przez dolinę Odry. Zasięg tego zlodowacenia był bardzo duży i objął znaczną część zachodniej i środkowej Polski. Pozostałościami po tym zlodowaceniu są liczne formy polodowcowe, takie jak moreny czołowe, moreny denne, sandry, pradoliny i rynny polodowcowe. Moreny czołowe to wały usypane z materiału skalnego przed czołem lodowca, a moreny denne to nierówności terenu powstałe pod lodowcem. Sandry to rozległe równiny piaszczyste, utworzone przez wody wypływające z topniejącego lodowca. Pradoliny to szerokie doliny utworzone przez wody płynące przed czołem lodowca. Rynny polodowcowe to długie i wąskie zagłębienia w terenie, powstałe w wyniku erozyjnej działalności wód płynących pod lodowcem.
Zlodowacenie Warty: Młodsze od Odry jest zlodowacenie Warty. Zlodowacenie Warty charakteryzuje się nieco mniejszym zasięgiem niż zlodowacenie Odry. Jego granica przebiegała bardziej na północ. Podobnie jak w przypadku zlodowacenia Odry, po zlodowaceniu Warty pozostały liczne formy polodowcowe, takie jak moreny, sandry i rynny polodowcowe. Często obszary objęte zlodowaceniem Warty są trudne do odróżnienia od obszarów objętych zlodowaceniem Odry, ponieważ młodszy lądolód nałożył się na starsze formy rzeźby terenu.

I na koniec, najważniejsze, najmłodsze i najlepiej zbadane:

Zlodowacenie Północnopolskie (Wisły, Bałtyckie, Weichselian): To ostatnie zlodowacenie, które dotarło do Polski. Jest ono często nazywane zlodowaceniem Wisły, zlodowaceniem bałtyckim lub zlodowaceniem Weichselian. To zlodowacenie miało miejsce stosunkowo niedawno, bo w okresie od około 115 000 do 11 700 lat temu. Zasięg tego zlodowacenia był ograniczony do północnej Polski. Lądolód pokrywał obszar Pomorza, Mazur i Podlasia. To właśnie to zlodowacenie ukształtowało charakterystyczny krajobraz północnej Polski, z licznymi jeziorami, morenami i sandrami. Jeziora, takie jak Śniardwy czy Mamry, to pozostałości po wytopiskach polodowcowych. Moreny czołowe tworzą malownicze wzgórza, a sandry stanowią rozległe równiny piaszczyste. Granica tego zlodowacenia jest doskonale widoczna w krajobrazie, a formy polodowcowe są bardzo dobrze zachowane. Można więc powiedzieć, że "zawdzięczamy" mu obecny wygląd polskiego wybrzeża, pojezierzy i północnych regionów.

Podsumowując, przez Polskę przetoczyło się kilka zlodowaceń. Od najstarszego zlodowacenia podlaskiego, poprzez południowopolskie i Sanu, aż po zlodowacenia środkowopolskie (Odry i Warty) i najmłodsze zlodowacenie północnopolskie. Każde z nich pozostawiło po sobie ślady w krajobrazie, które możemy obserwować do dzisiaj.

Pamiętajcie, że to tylko uproszczony obraz. Badania nad zlodowaceniami są ciągle prowadzone i nasza wiedza na ich temat stale się pogłębia. Datowanie poszczególnych zlodowaceń, określanie ich zasięgu i wpływ na środowisko to wciąż aktywne obszary badań naukowych. Mam nadzieję, że to wyjaśnienie było zrozumiałe. Jeśli macie jakieś pytania, śmiało pytajcie!