Zdania Złożone Współrzędnie I Podrzędnie ćwiczenia Klasa 6

Dobrze, przygotujmy się do opanowania zdań złożonych! To ważne zagadnienie w klasie 6, więc postaram się wyjaśnić to jak najprościej.

Zacznijmy od podstaw: co to w ogóle jest zdanie? Najprościej mówiąc, to grupa słów, która wyraża jakąś myśl. Może być proste, np. "Ola czyta książkę." Ale zdania mogą być bardziej skomplikowane.

Zdania Złożone Współrzędnie

Wyobraź sobie, że masz dwa proste zdania, które są równie ważne i chcesz je połączyć. To właśnie jest zdanie złożone współrzędnie. Te zdania łączą się, ale każde z nich mogłoby istnieć samodzielnie. Myśl o tym jak o dwóch braciach, którzy są sobie równi.

Jak je rozpoznać? Najczęściej łączy się je za pomocą spójników. Najpopularniejsze to:

• i (łączenie): "Ola czyta książkę i Kasia słucha muzyki."
• lub (wybór): "Pójdziemy do kina lub zostaniemy w domu."
• albo (wykluczenie): "Zjem jabłko, albo zjem gruszkę." (mogę zjeść tylko jedno)
• ani (przeczenie): "Nie lubię jabłek, ani gruszek."
• więc (wynikanie): "Uczyłem się pilnie, więc dostałem dobrą ocenę."
• dlatego (przyczyna): "Spóźniłem się, dlatego musiałem biec."
• ale (przeciwstawienie): "Chciałem pójść do kina, ale nie miałem pieniędzy."
• jednak (przeciwstawienie): "Uczyłem się pilnie, jednak nie dostałem najlepszej oceny."
• natomiast (przeciwstawienie): "Ola lubi psy, natomiast Kasia woli koty."

Zauważ, że przed spójnikami "ale", "jednak", "natomiast", "więc", "dlatego" stawiamy przecinek. Przed "i", "lub", "albo", "ani" przecinka zazwyczaj nie stawiamy (chyba że powtarzają się).

Spróbujmy kilka przykładów:

• Pada deszcz i wieje wiatr. (łączenie)
• Zjem obiad lub pójdę spać. (wybór)
• Obejrzę film, albo poczytam książkę. (wykluczenie)
• Nie mam czasu, ani ochoty. (przeczenie)
• Byłem zmęczony, więc poszedłem spać. (wynikanie)
• Zjadłem dużo słodyczy, dlatego boli mnie brzuch. (przyczyna)
• Chciałem pójść na spacer, ale zaczął padać deszcz. (przeciwstawienie)
• Uczyłem się pilnie, jednak nie zdałem egzaminu. (przeciwstawienie)
• Ola lubi pływać, natomiast Kasia woli jeździć na rowerze. (przeciwstawienie)

Zdania Złożone Podrzędnie

Teraz coś trochę trudniejszego. Wyobraź sobie, że jedno zdanie jest ważniejsze od drugiego – jedno zdanie zależy od drugiego. To zdanie złożone podrzędnie. Jedno zdanie (nadrzędne) rządzi drugim (podrzędnym). Myśl o tym jak o królu i poddanym.

Jak je rozpoznać? Zdanie podrzędne odpowiada na pytanie zadane przez zdanie nadrzędne. Często zaczyna się od słów takich jak:

• że
• żeby
• ponieważ
• gdy
• kiedy
• jeśli
• chociaż
• dopóki
• jak
• ile
• gdzie
• dokąd
• skąd
• który
• jaki
• czy

Przed zdaniem podrzędnym zawsze stawiamy przecinek.

Spróbujmy to zrozumieć na przykładach:

• Wiem, że pada deszcz. (Wiem CO? - że pada deszcz)
• Poszedłem spać, żeby wypocząć. (Poszedłem spać PO CO? - żeby wypocząć)
• Nie poszedłem do szkoły, ponieważ byłem chory. (Nie poszedłem do szkoły DLACZEGO? - ponieważ byłem chory)
• Pójdę na spacer, gdy przestanie padać. (Pójdę na spacer KIEDY? - gdy przestanie padać)
• Kiedy byłem mały, lubiłem lody. (Lubiłem lody KIEDY? - kiedy byłem mały)
• Jeśli będziesz grzeczny, dostaniesz nagrodę. (Dostaniesz nagrodę POD JAKIM WARUNKIEM? - jeśli będziesz grzeczny)
• Zrobię to, chociaż jest to trudne. (Zrobię to POMIMO CZEGO? - chociaż jest to trudne)
• Nie wyjdę z domu, dopóki nie skończę lekcji. (Nie wyjdę z domu DO KIEDY? - dopóki nie skończę lekcji)
• Zrobię to jak mi powiesz. (Zrobię to W JAKI SPOSÓB? - jak mi powiesz)
• Nie wiem, ile to kosztuje. (Nie wiem CZEGO? - ile to kosztuje)
• Pojadę tam, gdzie chcesz. (Pojadę TAM, GDZIE? - gdzie chcesz)
• Nie wiem, dokąd iść. (Nie wiem DOKĄD? - dokąd iść)
• Nie wiem, skąd to wziąłeś. (Nie wiem SKĄD? - skąd to wziąłeś)
• To jest film, który mi się podoba. (To jest film JAKI? - który mi się podoba)
• Nie wiem, jaki kolor wybrać. (Nie wiem JAKI KOLOR? - jaki kolor wybrać)
• Nie wiem, czy to prawda. (Nie wiem CZY? - czy to prawda)

Zwróć uwagę, że zdanie podrzędne może stać przed zdaniem nadrzędnym (jak w przykładach z "kiedy" i "jeśli"). Ważne jest, żeby zawsze postawić przecinek między tymi dwoma częściami.

Ćwiczenia!

Teraz czas na praktykę! Spróbujmy kilka ćwiczeń, żeby utrwalić to, czego się nauczyliśmy.

Zadanie 1: Połącz zdania proste w zdania złożone współrzędnie, używając odpowiednich spójników:

1. Lubię pizzę. Lubię też makaron.
2. Pójdę do kina. Zostanę w domu.
3. Nie mam pieniędzy. Nie mam czasu.
4. Uczyłem się. Nie zdałem egzaminu.
5. Jestem głodny. Zjem kanapkę.

Rozwiązania:

1. Lubię pizzę i lubię makaron.
2. Pójdę do kina lub zostanę w domu.
3. Nie mam pieniędzy, ani nie mam czasu.
4. Uczyłem się, ale nie zdałem egzaminu.
5. Jestem głodny, więc zjem kanapkę.

Zadanie 2: Uzupełnij zdania, dodając zdanie podrzędne:

1. Wiem, że…
2. Poszedłem do sklepu, żeby…
3. Nie poszedłem do szkoły, ponieważ…
4. Zadzwonię do ciebie, gdy…
5. Zrobię to, chociaż…

Możliwe rozwiązania:

1. Wiem, że jutro będzie padać deszcz.
2. Poszedłem do sklepu, żeby kupić chleb.
3. Nie poszedłem do szkoły, ponieważ źle się czułem.
4. Zadzwonię do ciebie, gdy wrócę do domu.
5. Zrobię to, chociaż jest to bardzo trudne.

Zadanie 3: Określ, czy zdanie jest złożone współrzędnie, czy podrzędnie:

1. Piję kawę i jem ciastko.
2. Wiem, że jesteś zmęczony.
3. Uczę się, bo chcę zdać egzamin.
4. Pójdę na spacer, ale muszę poczekać, aż przestanie padać.
5. Ola śpiewa i tańczy.

Rozwiązania:

1. Współrzędnie (i)
2. Podrzędnie (że)
3. Podrzędnie (bo)
4. Złożone (podrzędne "aż przestanie padać" wewnątrz zdania współrzędnego "Pójdę na spacer, ale muszę poczekać")
5. Współrzędnie (i)

Mam nadzieję, że te ćwiczenia pomogą Ci lepiej zrozumieć zdania złożone. Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza! Im więcej będziesz ćwiczyć, tym łatwiej będzie Ci rozpoznawać i tworzyć takie zdania. Powodzenia!