Wypisz Związki Wyrazowe Występujące W Podanym Wypowiedzeniu

Dzień dobry wszystkim! Dzisiaj zajmiemy się czymś, co na pierwszy rzut oka może wydawać się skomplikowane, ale w rzeczywistości jest bardzo logiczne i przydatne w analizie języka polskiego – związkami wyrazowymi. Spróbujemy zrozumieć, jak rozpoznawać i wyodrębniać je w zdaniach. To pomoże Wam w pisaniu, czytaniu ze zrozumieniem i ogólnie – w lepszym posługiwaniu się językiem.

Żeby to dobrze wytłumaczyć, skupimy się na konkretnym zadaniu: „Wypisz związki wyrazowe występujące w podanym wypowiedzeniu”. Oznacza to, że dostaniecie zdanie i Waszym zadaniem będzie zidentyfikowanie, które wyrazy łączą się ze sobą, tworząc logiczne całości, czyli właśnie związki.

Wyobraźcie sobie, że dostaliście takie zdanie:

"Szybki pies radośnie biega po zielonej trawie."

Teraz, krok po kroku, zobaczymy jak wydobyć z niego związki wyrazowe.

Zaczynamy od znalezienia najważniejszego elementu zdania, czyli orzeczenia. W naszym przykładzie orzeczeniem jest słowo „biega”. Ono jest centrum naszego zdania. Teraz zobaczymy, jakie inne wyrazy łączą się bezpośrednio z tym orzeczeniem.

Pytamy: Kto biega? Odpowiedź brzmi: pies. Czyli mamy pierwszy związek: pies biega. To jest związek główny, ponieważ łączy podmiot (pies) z orzeczeniem (biega).

Teraz przyjrzyjmy się bliżej słowu "pies". Czy jest on jakoś doprecyzowany, opisany? Tak, jest powiedziane, że jest "szybki". Czyli mamy kolejny związek: szybki pies. To związek poboczny, który precyzuje, jaki konkretnie pies biega.

Wracamy do orzeczenia "biega". Pytamy: Jak biega? Odpowiedź: radośnie. Czyli mamy kolejny związek: biega radośnie. To też związek poboczny, opisujący sposób, w jaki pies biega.

I jeszcze raz wracamy do orzeczenia "biega". Pytamy: Gdzie biega? Odpowiedź: po trawie. Czyli mamy związek: biega po trawie.

Zostało nam jeszcze "zielonej trawie". Jakiej trawie? Zielonej. Mamy więc kolejny związek: zielonej trawie.

Podsumowując, z naszego zdania "Szybki pies radośnie biega po zielonej trawie" udało nam się wyodrębnić następujące związki wyrazowe:

• pies biega
• szybki pies
• biega radośnie
• biega po trawie
• zielonej trawie

To jest właśnie cała filozofia. Zobaczmy na kolejnym przykładzie, żeby to jeszcze lepiej utrwalić.

"Stara kobieta wolno czyta ciekawą książkę w małym pokoju."

Ponownie zaczynamy od orzeczenia: "czyta".

Pytamy: Kto czyta? Odpowiedź: kobieta. Mamy pierwszy związek: kobieta czyta.

Teraz "kobieta". Jaka kobieta? Stara. Czyli: stara kobieta.

Wracamy do "czyta". Co czyta? Książkę. Czyli: czyta książkę.

Jaka książkę? Ciekawą. Czyli: ciekawą książkę.

Gdzie czyta? W pokoju. Czyli: czyta w pokoju.

W jakim pokoju? Małym. Czyli: małym pokoju.

Podsumowując:

• kobieta czyta
• stara kobieta
• czyta książkę
• ciekawą książkę
• czyta w pokoju
• małym pokoju

Jak widzicie, schemat jest podobny. Zaczynamy od orzeczenia i pytamy "kto?", "co?", "jak?", "gdzie?", żeby znaleźć powiązane wyrazy.

Kilka dodatkowych przykładów i wskazówek

Czasem zdania są bardziej złożone i związki wyrazowe mogą być bardziej ukryte. Ważne jest, żeby patrzeć na sens zdania i zastanawiać się, które wyrazy rzeczywiście ze sobą współpracują, żeby przekazać konkretną informację.

Weźmy zdanie: "Dzieci chętnie jedzą pyszne lody na słońcu."

Orzeczenie: "jedzą".

Kto je? Dzieci. Czyli: dzieci jedzą.

Co jedzą? Lody. Czyli: jedzą lody.

Jakie lody? Pyszne. Czyli: pyszne lody.

Jak jedzą? Chętnie. Czyli: jedzą chętnie.

Gdzie jedzą? Na słońcu. Czyli: jedzą na słońcu.

Podsumowanie:

• dzieci jedzą
• jedzą lody
• pyszne lody
• jedzą chętnie
• jedzą na słońcu

A teraz coś trudniejszego: "Mój brat, który mieszka w Warszawie, kupił nowy samochód."

Orzeczenie: "kupił".

Kto kupił? Brat. Czyli: brat kupił.

Czyj brat? Mój. Czyli: mój brat.

Co kupił? Samochód. Czyli: kupił samochód.

Jaki samochód? Nowy. Czyli: nowy samochód.

A co z tą informacją "który mieszka w Warszawie"? To jest wtrącenie, które doprecyzowuje, o którym bracie mówimy. Tworzy ono odrębny związek: mieszka w Warszawie. A kto mieszka? "który" – czyli brat. Zatem mamy jeszcze brat mieszka.

Podsumowując:

• brat kupił
• mój brat
• kupił samochód
• nowy samochód
• brat mieszka
• mieszka w Warszawie

Pamiętajcie, że czasem granice między związkami wyrazowymi mogą być płynne i zależeć od interpretacji. Najważniejsze jest, żeby potrafić logicznie uzasadnić, dlaczego dany wyraz łączy się z innym.

Kolejna rada: nie zawsze trzeba szukać związku każdego słowa z każdym innym. Często niektóre słowa w zdaniu działają bardziej jako uzupełnienie, dopełnienie całości, a nie tworzą bezpośredniego związku z konkretnym wyrazem. Na przykład, w zdaniu "Dzisiaj rano poszedłem do szkoły" słowo "dzisiaj" określa czas, w którym odbywa się akcja, ale niekoniecznie tworzy bezpośredni związek z czasownikiem "poszedłem". Skupiamy się na głównych elementach zdania: kto coś robi, co robi, jak, gdzie, kiedy i w jaki sposób.

Na koniec, pamiętajcie o ćwiczeniu! Im więcej zdań przeanalizujecie, tym łatwiej będzie Wam rozpoznawać związki wyrazowe i tym lepiej będziecie rozumieć, jak działa język polski. Możecie brać zdania z książek, artykułów, a nawet z własnych wypowiedzi i próbować je rozłożyć na czynniki pierwsze. To świetny sposób na rozwój językowy! Powodzenia!