Wymień Dwa Postanowienia Konferencji Jałtańskiej Które Dotyczyły Polski

Dobrze, przygotujcie się na dogłębną analizę postanowień Konferencji Jałtańskiej dotyczących Polski. Dysponuję szczegółowymi danymi i postaram się przedstawić je w sposób jasny i wyczerpujący.

Konferencja Jałtańska, zorganizowana w dniach 4-11 lutego 1945 roku, była jednym z najważniejszych spotkań tzw. Wielkiej Trójki: Józefa Stalina (ZSRR), Franklina Delano Roosevelta (USA) i Winstona Churchilla (Wielka Brytania). Jej celem było ustalenie powojennych zasad ładu międzynarodowego, a zwłaszcza przyszłości Europy, w tym oczywiście Polski. Polska, choć nie brała bezpośredniego udziału w konferencji (co samo w sobie było znamienne), była jednym z kluczowych tematów rozmów. Dwa główne postanowienia dotyczące Polski, które zapadły w Jałcie, miały fundamentalne i długotrwałe konsekwencje dla naszego kraju.

Pierwszym kluczowym postanowieniem była kwestia granic Polski. Zdecydowano, że wschodnia granica Polski zostanie oparta na tzw. linii Curzona, z pewnymi "odchyleniami" na korzyść Polski. Linia Curzona, zaproponowana po I wojnie światowej, generalnie przebiegała wzdłuż etnicznych podziałów, oddzielając tereny zamieszkane głównie przez ludność polską od terenów zamieszkanych przez ludność białoruską i ukraińską. Jednakże, Związek Radziecki, który kontrolował już te tereny po przesunięciu frontu, nalegał na przyjęcie tej linii jako podstawy.

"Odchylenia" o których mowa, miały dotyczyć obszarów na południe od Brześcia i na obszarze Lwowa. Stalin zgodził się na pewne korekty graniczne na korzyść Polski, jednak ostatecznie te korekty okazały się minimalne i w zasadzie sprowadzały się do rejonu Białegostoku i niewielkiego fragmentu Galicji Wschodniej. Sam Lwów, mimo intensywnych zabiegów polskich władz emigracyjnych i poparcia ze strony Churchilla, pozostał poza granicami Polski i został włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Decyzja ta oznaczała utratę przez Polskę Kresów Wschodnich, czyli terenów, które przez wieki były związane z Polską kulturowo, historycznie i gospodarczo. Były to ziemie zamieszkałe przez Polaków, Ukraińców, Białorusinów, Żydów i Litwinów, które w okresie międzywojennym stanowiły część II Rzeczypospolitej. Utrata tych terenów wiązała się z przesiedleniami ludności, często przymusowymi i tragicznymi w skutkach. Miliony Polaków zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów i przeniesienia się na tzw. Ziemie Odzyskane.

Jednocześnie, postanowiono, że Polska otrzyma rekompensatę terytorialną na zachodzie i północy, kosztem Niemiec. Granica zachodnia miała zostać ustalona później, na konferencji w Poczdamie, ale zasada rekompensaty była już ustalona w Jałcie. Oznaczało to w praktyce, że Polska miała otrzymać Śląsk, Pomorze Zachodnie, Warmię i Mazury oraz część Prus Wschodnich. Ta decyzja również wiązała się z przesiedleniami ludności, tym razem Niemców, co dramatycznie zmieniło strukturę etniczną i demograficzną tych terenów.

Drugim, równie istotnym, postanowieniem Konferencji Jałtańskiej dotyczącym Polski była kwestia rządu. Zdecydowano, że w Polsce zostanie utworzony Rząd Jedności Narodowej, który miał powstać na bazie istniejącego Tymczasowego Rządu Lubelskiego (kontrolowanego przez ZSRR) z "włączeniem działaczy demokratycznych z kraju i zagranicy". Mówiąc wprost, chodziło o włączenie do rządu przedstawicieli Polskiego Rządu Emigracyjnego z siedzibą w Londynie i innych środowisk niezależnych od Moskwy.

Ten zapis, choć na pozór brzmiący obiecująco, w praktyce okazał się fasadowy. Stalin, który kontrolował sytuację w Polsce poprzez Armię Czerwoną i aparat bezpieczeństwa, nie miał zamiaru dopuścić do realnego podziału władzy. Rząd Jedności Narodowej, który ostatecznie powstał, był w rzeczywistości zdominowany przez komunistów i ich sojuszników, a przedstawiciele rządu londyńskiego, tacy jak Stanisław Mikołajczyk, znaleźli się w nim w zdecydowanej mniejszości i nie mieli realnego wpływu na politykę państwa.

Formuła "włączenia działaczy demokratycznych" była więc w istocie parawanem dla legitymizacji komunistycznego reżimu w Polsce. Wybory, które miały się odbyć w Polsce, zgodnie z ustaleniami jałtańskimi, miały być "wolne i nieskrępowane", ale w rzeczywistości zostały sfałszowane i przeprowadzone w atmosferze terroru i represji. Wynik wyborów został z góry ustalony, a opozycja została zlikwidowana lub zmuszona do emigracji.

Skutki Postanowień Jałtańskich dla Polski

Skutki postanowień Konferencji Jałtańskiej dla Polski były tragiczne i długotrwałe. Utrata Kresów Wschodnich oznaczała nie tylko utratę terytorium, ale również utratę tożsamości kulturowej i historycznej dla milionów Polaków. Przesiedlenia ludności, zarówno na wschodzie, jak i na zachodzie, wiązały się z ogromnym cierpieniem i zniszczeniem.

Ustanowienie Rządu Jedności Narodowej, zdominowanego przez komunistów, oznaczało utratę niepodległości i suwerenności Polski. Kraj znalazł się w strefie wpływów Związku Radzieckiego i został poddany totalitarnej władzy. Polska została pozbawiona możliwości samodzielnego rozwoju politycznego, gospodarczego i kulturalnego.

Interpretacje Historyczne

Interpretacje Konferencji Jałtańskiej i jej skutków dla Polski są różne i zależą od perspektywy historycznej. W historiografii zachodniej często podkreśla się, że Roosevelt i Churchill, w obliczu przewagi militarnej Związku Radzieckiego w Europie Środkowo-Wschodniej, nie mieli innego wyjścia, jak tylko zaakceptować warunki Stalina. Podkreśla się również, że celem aliantów było przede wszystkim pokonanie Niemiec i zapewnienie pokoju na świecie, a kwestia Polski była traktowana jako drugorzędna.

W historiografii polskiej, szczególnie w okresie PRL-u, Konferencja Jałtańska była przedstawiana jako sukces dyplomatyczny Związku Radzieckiego i wyraz "przyjaźni" sowiecko-polskiej. Utrata Kresów Wschodnich była usprawiedliwiana koniecznością zabezpieczenia granic Polski i wzmocnienia jej pozycji na zachodzie.

Współczesna historiografia polska, wolna od ideologicznych naleciałości, krytycznie ocenia Konferencję Jałtańską. Podkreśla się, że decyzje podjęte w Jałcie były zdradą sojuszniczą ze strony zachodnich mocarstw, które poświęciły Polskę w imię pragmatycznych celów politycznych. Uważa się, że Konferencja Jałtańska zapoczątkowała okres zależności Polski od Związku Radzieckiego i opóźniła jej rozwój o kilkadziesiąt lat.

Podsumowując, Konferencja Jałtańska była wydarzeniem o fundamentalnym znaczeniu dla historii Polski. Dwa główne postanowienia dotyczące granic i rządu miały tragiczne i długotrwałe konsekwencje dla naszego kraju. Interpretacje tego wydarzenia są różne, ale jedno jest pewne: Konferencja Jałtańska na zawsze zmieniła bieg historii Polski i wpłynęła na jej przyszłość.