W Jakich Okolicznościach Polska Odzyskała Niepodległość Notatka

Odzyskanie niepodległości przez Polskę po 123 latach zaborów to skomplikowany proces, na który złożyło się wiele czynników. To nie był jeden nagły moment, ale raczej seria wydarzeń, które doprowadziły do upragnionego celu. Spróbujmy to sobie poukładać po kolei, tak żeby było jasne i zrozumiałe.

Na początku trzeba pamiętać o tym, że Polacy nigdy nie pogodzili się z utratą państwa. Przez cały okres zaborów trwał ruch oporu, organizowano powstania (listopadowe, styczniowe, wielkopolskie), istniały tajne organizacje, a kultura i język polski były pielęgnowane, żeby naród nie zapomniał o swojej tożsamości. To wszystko podtrzymywało ideę niepodległej Polski przy życiu.

Sytuacja międzynarodowa na początku XX wieku również zaczęła się zmieniać na korzyść Polski. Rosja, Prusy (później Niemcy) i Austro-Węgry, państwa zaborcze, zaczęły rywalizować ze sobą coraz bardziej. Konflikty interesów pomiędzy nimi osłabiały ich siłę, a to dawało Polakom szansę na działanie.

Wybuch I wojny światowej w 1914 roku był punktem zwrotnym. Państwa zaborcze stanęły naprzeciwko siebie w walce, co stworzyło dla Polaków wyjątkową okazję. Polacy zostali wcieleni do armii zaborczych, walczyli przeciwko sobie nawzajem, ale jednocześnie działali na rzecz Polski. Wierzono, że jeśli jedno z państw zaborczych zostanie pokonane, to otworzy się droga do niepodległości.

Józef Piłsudski, ważna postać w historii Polski, od samego początku wojny dążył do stworzenia polskich oddziałów wojskowych. W 1914 roku utworzył Legiony Polskie, które walczyły po stronie Austro-Węgier przeciwko Rosji. Piłsudski liczył na to, że Legiony staną się zalążkiem przyszłej armii polskiej i pomogą w odzyskaniu niepodległości. Z czasem, po kryzysie przysięgowym w 1917 roku, gdy Piłsudski odmówił złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu, został uwięziony, a Legiony rozwiązane lub wcielone do innych formacji. Mimo to, idea walki o niepodległość wciąż była żywa.

Również Roman Dmowski, inny ważny polityk, działał na arenie międzynarodowej. Reprezentował on interesy polskie w państwach Ententy (Francji, Wielkiej Brytanii, Rosji, a później Stanach Zjednoczonych). Dmowski dążył do tego, aby państwa Ententy uznały sprawę polską za swoją i poparły odzyskanie niepodległości przez Polskę. Jego działania przyniosły efekty, ponieważ w 1918 roku państwa Ententy oficjalnie poparły ideę niepodległej Polski.

Krok po Kroku do Niepodległości

Teraz spróbujmy chronologicznie ułożyć najważniejsze wydarzenia, które doprowadziły do odzyskania niepodległości:

• 1914 rok: Wybuch I wojny światowej. Tworzenie Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego.
• 1916 rok: Akt 5 listopada. Cesarze Niemiec i Austro-Węgier wydają akt, w którym obiecują utworzenie Królestwa Polskiego. Był to ruch taktyczny ze strony państw centralnych, mający na celu pozyskanie Polaków do walki z Rosją. Akt ten miał jednak duże znaczenie propagandowe, ponieważ po raz pierwszy od dawna oficjalnie mówiono o odrodzeniu państwa polskiego.
• 1917 rok: Kryzys przysięgowy w Legionach Polskich. Józef Piłsudski zostaje uwięziony. Stany Zjednoczone przystępują do wojny po stronie Ententy i popierają ideę niepodległej Polski. Powstaje Komitet Narodowy Polski w Paryżu pod przewodnictwem Romana Dmowskiego, reprezentujący Polskę na arenie międzynarodowej.
• Styczeń 1918 rok: Prezydent Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilson w swoim orędziu do Kongresu zawarł postulat utworzenia niepodległego państwa polskiego z dostępem do morza jako jeden z 14 punktów programu pokojowego.
• Jesień 1918 rok: Rozpad Austro-Węgier i Cesarstwa Niemieckiego. Państwa zaborcze są osłabione i pogrążone w chaosie.
• Październik 1918 rok: Powstają Rady Narodowe na ziemiach polskich, przejmujące władzę lokalną.
• 7 listopada 1918 rok: W Lublinie powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego. Jest to pierwszy polski rząd po latach zaborów.
• 11 listopada 1918 rok: Józef Piłsudski wraca do Warszawy z niemieckiego więzienia w Magdeburgu. Rada Regencyjna przekazuje mu władzę wojskową. Ten dzień uznawany jest za oficjalną datę odzyskania niepodległości przez Polskę. Piłsudski obejmuje dowództwo nad tworzącym się Wojskiem Polskim.
• 22 listopada 1918 rok: Józef Piłsudski wydaje dekret o najwyższej władzy państwowej, w którym ogłasza się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
• Grudzień 1918 rok: Wybucha powstanie wielkopolskie.
• 1919-1921: Trwają walki o granice Polski, m.in. wojna polsko-bolszewicka, powstania śląskie.
• 1921 rok: Traktat ryski kończy wojnę polsko-bolszewicką i ustala wschodnią granicę Polski.

Oczywiście, to tylko skrót najważniejszych wydarzeń. W rzeczywistości proces odzyskiwania niepodległości był znacznie bardziej skomplikowany i pełen trudności. Trzeba było walczyć o granice, tworzyć państwo od podstaw, budować administrację, gospodarkę i wojsko.

Odzyskanie niepodległości było możliwe dzięki determinacji Polaków, sprzyjającej sytuacji międzynarodowej i poświęceniu wielu ludzi, którzy walczyli o wolną Polskę. To był długi i trudny proces, ale zakończył się sukcesem.

Pamiętajmy, że odzyskanie niepodległości to nie tylko data w kalendarzu, ale przede wszystkim symbol walki o wolność i suwerenność. To także zobowiązanie do dbania o Polskę i jej przyszłość.