Układ Rozrodczy Męski I żeński Sprawdzian 3 Lo

Zadaniem układu rozrodczego, zarówno męskiego, jak i żeńskiego, jest umożliwienie rozmnażania płciowego, czyli powstania nowego pokolenia. Obejmuje on narządy i struktury odpowiedzialne za produkcję komórek płciowych (gamet), zapłodnienie i rozwój zarodka.

Sprawdzian z układu rozrodczego w liceum ogólnokształcącym (3 LO) zazwyczaj sprawdza wiedzę z zakresu budowy i funkcji narządów płciowych, procesów gametogenezy (powstawania komórek płciowych), fizjologii cyklu menstruacyjnego (u kobiet), zapłodnienia, ciąży i porodu, a także chorób przenoszonych drogą płciową.

Poniżej przedstawiam skondensowany przegląd najważniejszych zagadnień, które mogą pojawić się na sprawdzianie, wraz z przykładami i wskazówkami, jak sobie z nimi poradzić:

Układ Rozrodczy Męski

Głównym zadaniem układu rozrodczego męskiego jest produkcja i transport plemników oraz produkcja testosteronu, męskiego hormonu płciowego.

Budowa i funkcje:

Jądra (testisy): Produkcja plemników (spermatogeneza) i testosteronu.
Najądrza (epididymis): Dojrzewanie i magazynowanie plemników.
Nasieniowody (vas deferens): Transport plemników z najądrzy do cewki moczowej.
Pęcherzyki nasienne (seminal vesicles): Produkcja płynu, który stanowi część nasienia i dostarcza energii plemnikom.
Gruczoł krokowy (prostata): Produkcja płynu, który neutralizuje kwaśne środowisko pochwy i ułatwia ruch plemników.
Cewka moczowa (urethra): Przewód, którym wypływa mocz i nasienie (choć nigdy jednocześnie).
Prącie (penis): Narząd kopulacyjny, umożliwiający wprowadzenie plemników do dróg rodnych kobiety.

Przykładowe pytania i odpowiedzi:

Pytanie: Gdzie zachodzi spermatogeneza? Odpowiedź: W kanalikach nasiennych jąder.
Pytanie: Jaką funkcję pełni testosteron? Odpowiedź: Testosteron odpowiada za rozwój męskich cech płciowych, libido, masę mięśniową i gęstość kości.
Pytanie: Co to jest ejakulacja? Odpowiedź: Ejakulacja to wyrzut nasienia z cewki moczowej podczas orgazmu.

Układ Rozrodczy Żeński

Układ rozrodczy żeński odpowiada za produkcję komórek jajowych, zapłodnienie, ciążę, poród i laktację (wytwarzanie mleka).

Budowa i funkcje:

Jajniki (ovaries): Produkcja komórek jajowych (oogeneza) i hormonów płciowych (estrogeny i progesteron).
Jajowody (fallopian tubes): Transport komórki jajowej z jajnika do macicy. Tu zwykle zachodzi zapłodnienie.
Macica (uterus): Miejsce rozwoju zarodka i płodu podczas ciąży.
Szyjka macicy (cervix): Dolna część macicy, która łączy ją z pochwą.
Pochwa (vagina): Kanał, przez który sperma dostaje się do macicy, a także droga, którą rodzi się dziecko.
Srom (vulva): Zewnętrzne narządy płciowe kobiety.

Cykl Menstruacyjny

Cykl menstruacyjny to regularny cykl zmian hormonalnych i fizjologicznych zachodzących w organizmie kobiety, którego celem jest przygotowanie do ewentualnej ciąży. Trwa średnio 28 dni.

Faza miesiączkowa (menstruacja): Złuszczanie się błony śluzowej macicy (endometrium) i krwawienie.
Faza folikularna: Rozwój pęcherzyków Graafa w jajniku i wzrost poziomu estrogenów, co powoduje odbudowę endometrium.
Owulacja: Uwolnienie komórki jajowej z pęcherzyka Graafa.
Faza lutealna: Powstanie ciałka żółtego z pozostałości pęcherzyka Graafa i produkcja progesteronu, który utrzymuje endometrium w gotowości na przyjęcie zarodka. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, poziom progesteronu spada i rozpoczyna się kolejna miesiączka.

Przykładowe pytania i odpowiedzi:

Pytanie: Gdzie zachodzi oogeneza? Odpowiedź: W jajnikach.
Pytanie: Jaką funkcję pełnią estrogeny? Odpowiedź: Estrogeny odpowiadają za rozwój żeńskich cech płciowych, regulację cyklu menstruacyjnego i utrzymanie gęstości kości.
Pytanie: Co to jest owulacja? Odpowiedź: Owulacja to uwolnienie komórki jajowej z jajnika.
Pytanie: Jaka jest rola ciałka żółtego? Odpowiedź: Ciałko żółte produkuje progesteron, który utrzymuje endometrium w gotowości na przyjęcie zarodka.

Zapłodnienie, Ciąża i Poród

Zapłodnienie to połączenie się komórki jajowej z plemnikiem. Zwykle zachodzi w jajowodzie.

Ciąża to okres rozwoju zarodka i płodu w macicy kobiety, trwający około 40 tygodni.

Poród to zakończenie ciąży poprzez wydanie dziecka i łożyska.

Przykładowe pytania i odpowiedzi:

Pytanie: Gdzie zachodzi zapłodnienie? Odpowiedź: Zwykle w jajowodzie.
Pytanie: Jaką rolę pełni łożysko? Odpowiedź: Łożysko dostarcza tlen i substancje odżywcze płodowi oraz usuwa produkty przemiany materii.
Pytanie: Jakie są fazy porodu? Odpowiedź: Fazy porodu to: faza skurczów, faza parcia i faza wydalania łożyska.

Choroby Przenoszone Drogą Płciową (STD)

STD to infekcje przenoszone drogą kontaktów seksualnych. Przykłady to:

Chlamydia
Rzeżączka
Kiła
Opryszczka narządów płciowych
HPV (wirus brodawczaka ludzkiego)
HIV (wirus nabytego niedoboru odporności)

Ważne: Stosowanie prezerwatyw znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia STD. Regularne badania profilaktyczne są kluczowe dla wczesnego wykrycia i leczenia.

Ten krótki przegląd powinien pomóc Ci w przygotowaniu do sprawdzianu. Pamiętaj o powtórzeniu materiału z lekcji i przeczytaniu podręcznika. Powodzenia!