U źródeł Filozofii Sprawdzian Klasa 8

Hej wszystkim! Zbliża się sprawdzian z filozofii w ósmej klasie? Nie martw się! Filozofia może wydawać się skomplikowana, ale tak naprawdę dotyczy ważnych i ciekawych pytań, które zadajemy sobie na co dzień. W tym artykule postaramy się zrozumieć "U źródeł filozofii" w prosty i przystępny sposób.

Czym w ogóle jest filozofia?

Zanim przejdziemy do źródeł, musimy wiedzieć, czym właściwie jest filozofia. Najprościej mówiąc, filozofia to umiłowanie mądrości. To próba zrozumienia świata, nas samych i naszego miejsca w nim. Filozofowie zadają fundamentalne pytania o istnienie, wiedzę, moralność, piękno i wiele innych.

Wyobraź sobie, że rozmawiasz z przyjacielem o tym, czy istnieje życie po śmierci. To już filozoficzne pytanie! Albo zastanawiasz się, jak powinieneś postąpić w trudnej sytuacji – to też ma związek z filozofią, a konkretnie z etyką.

Kluczowe pojęcia:

Metafizyka: Zajmuje się badaniem rzeczywistości, tego, co istnieje (np. Bóg, dusza, wszechświat). Pytania typu: "Czy świat ma początek?", "Czy wszystko ma przyczynę?"
Epistemologia: Zajmuje się badaniem wiedzy, poznania. Pyta, jak zdobywamy wiedzę, czy możemy być pewni, że coś wiemy. Pytania typu: "Skąd wiem, że to, co widzę, jest prawdą?", "Czy zmysły nas nie mylą?"
Etyka: Zajmuje się moralnością, tym, co dobre i złe. Pytania typu: "Co to znaczy być dobrym człowiekiem?", "Czy zawsze powinniśmy mówić prawdę?"
Logika: Zajmuje się poprawnym myśleniem, argumentowaniem. Pomaga nam odróżnić poprawne wnioski od błędnych.
Estetyka: Zajmuje się pięknem, sztuką. Pytania typu: "Co sprawia, że coś jest piękne?", "Czy piękno jest subiektywne?"

Skąd się wzięła filozofia?

Filozofia narodziła się w starożytnej Grecji, mniej więcej w VI wieku p.n.e. Wcześniej ludzie tłumaczyli świat za pomocą mitów i legend. Mówili, że pioruny to gniew boga Zeusa, a pory roku to efekt działań bogini Demeter.

Filozofowie greccy zaczęli szukać racjonalnych, opartych na rozumie wyjaśnień. Zamiast wierzyć w mity, zaczęli obserwować świat, zadawać pytania i szukać logicznych odpowiedzi. To było prawdziwe rewolucja!

Dlaczego Grecja?

Grecja w tamtych czasach była miejscem wyjątkowym. Panował tam względny spokój, rozwijał się handel, ludzie mieli czas na rozmyślania i dyskusje. Poza tym, greckie miasta-państwa były otwarte na wymianę idei z innymi kulturami.

Pierwsi filozofowie:

Pierwsi filozofowie to tak zwani filozofowie przyrody (albo presokratycy, czyli ci, którzy żyli przed Sokratesem). Interesowało ich przede wszystkim, z czego zbudowany jest świat i jakie prawa nim rządzą.

Przykłady:

Tales z Miletu: Uważał, że wszystko pochodzi z wody. Brzmi dziwnie? Pomyśl o tym, że woda jest niezbędna do życia, występuje w różnych stanach skupienia i wydaje się być wszechobecna.
Anaksymander: Mówił o "apeironie" – bezkresnej, nieokreślonej substancji, z której wszystko powstaje. To już bardziej abstrakcyjne myślenie!
Heraklit z Efezu: Słynny z powiedzenia "Panta rhei", czyli "Wszystko płynie". Uważał, że świat jest w ciągłej zmianie, nic nie jest stałe. Wyobraź sobie rzekę – wciąż płynie nowa woda, to już nie ta sama rzeka, co przed chwilą!
Parmenides z Elei: Przeciwnie do Heraklita, uważał, że zmiana jest iluzją. Twierdził, że byt jest niezmienny i wieczny. To już bardzo trudne do zrozumienia, ale ważne dla rozwoju filozofii.
Demokryt z Abdery: Twórca atomizmu – teorii, że świat składa się z niepodzielnych cząstek, atomów, i pustej przestrzeni. To zaskakująco bliskie współczesnej nauce!

Ci filozofowie, choć czasem wydają się nam naiwni, postawili fundamenty pod rozwój nauki i filozofii. Zamiast wierzyć w mity, szukali racjonalnych wyjaśnień, obserwowali świat i próbowali zrozumieć jego prawa.

Sokrates: Przełom w filozofii

Sokrates (ok. 470-399 p.n.e.) to postać przełomowa w historii filozofii. Nie interesowało go już tak bardzo, z czego zbudowany jest świat, ale bardziej to, jak powinniśmy żyć. Skupił się na etyce i na poszukiwaniu prawdy.

Sokrates był znany ze swojego charakterystycznego sposobu prowadzenia rozmów. Zadawał pytania, zmuszał swoich rozmówców do myślenia i do weryfikowania swoich przekonań. Mówił, że wie, że nic nie wie, i że to właśnie świadomość własnej niewiedzy jest początkiem mądrości.

"Wiem, że nic nie wiem." - Sokrates

Sokrates uważał, że najważniejsze jest dbanie o duszę i poszukiwanie prawdy. Mówił, że lepiej jest cierpieć niesprawiedliwość, niż ją czynić. Jego poglądy nie podobały się władzom Aten, które oskarżyły go o psucie młodzieży i brak wiary w bogów. Został skazany na śmierć przez wypicie trucizny.

Platon i Arystoteles: Uczniowie Sokratesa

Sokrates nie pisał żadnych książek, ale jego nauki przetrwały dzięki jego uczniom, przede wszystkim dzięki Platonowi. Platon założył w Atenach Akademię, pierwszą szkołę filozoficzną w Europie.

Platon rozwinął filozofię swojego nauczyciela, Sokratesa. Słynny jest jego teoria idei, która mówi, że świat, który widzimy, jest tylko cieniem prawdziwego świata idei. Idealny koń istnieje tylko w świecie idei, a wszystkie konie, które widzimy, są tylko niedoskonałym odzwierciedleniem tej idealnej idei.

Uczniem Platona był Arystoteles, który uważany jest za jednego z największych filozofów w historii. Arystoteles był niezwykle wszechstronny – zajmował się logiką, metafizyką, etyką, polityką, fizyką, biologią i wieloma innymi dziedzinami. Założył własną szkołę, Lykeion.

Arystoteles odrzucił wiele poglądów Platona. Uważał, że wiedzę zdobywamy przede wszystkim poprzez obserwację świata i doświadczenie. Stworzył systematyczną logikę, która przez wieki była podstawą nauki. W etyce Arystoteles podkreślał znaczenie cnoty – umiejętności znajdowania złotego środka między skrajnościami.

Dlaczego filozofia jest ważna?

Może się wydawać, że filozofia to tylko nudne rozważania starożytnych Greków. Ale tak naprawdę filozofia jest niezwykle ważna także dzisiaj. Uczy nas krytycznego myślenia, zadawania pytań, argumentowania i analizowania problemów. Pomaga nam zrozumieć świat i nasze miejsce w nim. Filozofia rozwija naszą ciekawość i pozwala nam lepiej rozumieć siebie i innych.

Kiedy zastanawiasz się nad tym, co jest sprawiedliwe, kiedy rozważasz, czy warto być szczerym nawet w trudnych sytuacjach, kiedy próbujesz zrozumieć, co to znaczy kochać – to wszystko są filozoficzne pytania. I dzięki znajomości podstaw filozofii, możesz na nie odpowiadać w bardziej świadomy i przemyślany sposób.

Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że filozofia to przede wszystkim przygoda myślowa, więc ciesz się nią!