Substancje I Ich Przemiany Sprawdzian Klasa 7 Odpowiedzi

Oto artykuł odpowiadający na pytania związane ze sprawdzianem z substancji i ich przemian dla klasy 7.

Zacznijmy od podstawowych pojęć, które na pewno pojawią się na sprawdzianie. Musisz dobrze rozumieć, czym jest substancja, mieszanina, pierwiastek i związek chemiczny.

Substancja to materiał o określonych właściwościach. Może to być coś prostego, jak czysty tlen, albo coś bardziej skomplikowanego, jak woda. Ważne, żeby substancja miała stały skład chemiczny. To znaczy, że niezależnie od tego, skąd weźmiesz wodę (z kranu, z jeziora, z chmur), zawsze będzie ona składała się z dwóch atomów wodoru i jednego atomu tlenu (H₂O).

Mieszanina to połączenie dwóch lub więcej substancji, które nie są ze sobą połączone chemicznie. Mieszaniny można rozdzielić metodami fizycznymi, na przykład przez filtrowanie, odparowywanie lub sedymentację (czyli opadanie na dno). Wyobraź sobie, że mieszasz piasek z cukrem. To jest mieszanina. Piasek i cukier zachowują swoje właściwości i możesz je rozdzielić, na przykład przesiewając.

Rozróżniamy mieszaniny jednorodne i niejednorodne.

Mieszanina jednorodna to taka, w której składniki są równomiernie wymieszane i nie widać ich gołym okiem. Przykładem jest roztwór soli w wodzie. Sól rozpuszcza się w wodzie i nie widać już oddzielnych kryształków soli. Powstaje jednolita ciecz. Powietrze, którym oddychamy, to także mieszanina jednorodna – składa się głównie z azotu i tlenu, ale także z innych gazów, które są ze sobą równomiernie wymieszane.

Mieszanina niejednorodna to taka, w której składniki można zobaczyć gołym okiem lub pod mikroskopem. Przykładem jest zupa jarzynowa. Widzisz w niej kawałki marchewki, ziemniaków, selera. Innym przykładem jest piasek z żwirem. Bez problemu odróżnisz ziarenka piasku od kamyczków żwiru.

Pierwiastek to substancja, której nie można rozłożyć na prostsze substancje za pomocą metod chemicznych. Składa się tylko z jednego rodzaju atomów. Przykładem jest tlen (O), żelazo (Fe) lub węgiel (C). Pierwiastki są podstawowymi "cegiełkami", z których zbudowana jest cała materia. Znajdziesz je w układzie okresowym pierwiastków.

Związek chemiczny to substancja, która powstaje przez połączenie dwóch lub więcej pierwiastków w określonych proporcjach chemicznych. Atomy pierwiastków łączą się ze sobą w wyniku reakcji chemicznych, tworząc cząsteczki. Przykładem jest woda (H₂O), dwutlenek węgla (CO₂) lub sól kuchenna (NaCl). Związek chemiczny ma zupełnie inne właściwości niż pierwiastki, z których powstał. Na przykład, wodór i tlen to gazy, ale woda, która powstaje z ich połączenia, jest cieczą.

Kolejnym ważnym zagadnieniem są metody rozdzielania mieszanin. Zależnie od rodzaju mieszaniny, stosuje się różne metody.

• Sączenie (filtrowanie): Stosuje się do rozdzielania mieszanin niejednorodnych, w których występuje ciało stałe nierozpuszczalne w cieczy. Na przykład, oddzielanie piasku od wody. Używa się filtra, który zatrzymuje cząstki stałe, a przepuszcza ciecz.
• Odparowywanie: Stosuje się do rozdzielania mieszanin jednorodnych, w których jedna z substancji jest cieczą, a druga ciałem stałym rozpuszczalnym w tej cieczy. Na przykład, oddzielanie soli od wody. Podgrzewa się roztwór, woda odparowuje, a na dnie naczynia pozostaje sól.
• Destylacja: Stosuje się do rozdzielania mieszanin jednorodnych cieczy, które mają różne temperatury wrzenia. Na przykład, oddzielanie alkoholu od wody. Podgrzewa się mieszaninę, a ciecz o niższej temperaturze wrzenia odparowuje jako pierwsza. Jej pary są następnie skraplane i zbierane w oddzielnym naczyniu.
• Dekantacja: Stosuje się do rozdzielania mieszanin niejednorodnych, w których ciało stałe opadło na dno naczynia. Na przykład, oddzielanie piasku od wody po odczekaniu, aż piasek opadnie na dno. Delikatnie zlewamy ciecz znad osadu.
• Sedimentacja: To proces opadania cząstek stałych na dno cieczy pod wpływem grawitacji. Jest to etap przygotowawczy do dekantacji.
• Rozdzielność magnetyczna: Stosuje się do oddzielania substancji o właściwościach magnetycznych od substancji, które nie są magnetyczne. Na przykład, oddzielanie opiłków żelaza od piasku za pomocą magnesu.
• Chromatografia: Bardziej zaawansowana metoda, stosowana do rozdzielania bardzo skomplikowanych mieszanin. Wykorzystuje różnice w szybkości przemieszczania się składników mieszaniny przez fazę stacjonarną (np. bibułę filtracyjną) pod wpływem fazy ruchomej (np. rozpuszczalnika).

Kolejnym istotnym tematem są przemiany fizyczne i chemiczne.

Przemiana fizyczna to zmiana stanu skupienia lub wyglądu substancji, ale bez zmiany jej składu chemicznego. Na przykład, topnienie lodu (przejście ze stanu stałego w ciekły) to przemiana fizyczna. Woda nadal pozostaje wodą (H₂O), tylko w innym stanie skupienia. Inne przykłady to parowanie wody, krzepnięcie wody, sublimacja (przejście ze stanu stałego w gazowy, np. sublimacja suchego lodu) i resublimacja (przejście ze stanu gazowego w stały). Podczas przemian fizycznych zmienia się energia kinetyczna cząsteczek substancji.

Przemiana chemiczna (inaczej reakcja chemiczna) to proces, w wyniku którego powstają nowe substancje o innych właściwościach niż substancje wyjściowe. Na przykład, spalanie drewna to przemiana chemiczna. Drewno (które składa się z wielu różnych związków chemicznych) reaguje z tlenem z powietrza, tworząc dwutlenek węgla, wodę, popiół i inne substancje. Nie da się już "odwrócić" tego procesu i odzyskać drewna z popiołu. Inne przykłady to rdzewienie żelaza, pieczenie ciasta, fotosynteza (proces zachodzący w roślinach, w którym dwutlenek węgla i woda przekształcane są w glukozę i tlen).

Jak odróżnić przemianę fizyczną od chemicznej? Przede wszystkim, podczas przemiany chemicznej powstają nowe substancje. Często towarzyszą jej efekty, takie jak zmiana barwy, wydzielanie się gazu, powstawanie osadu, wydzielanie lub pochłanianie ciepła (reakcje egzotermiczne i endotermiczne).

Reakcje chemiczne

Warto zapamiętać kilka podstawowych typów reakcji chemicznych.

• Synteza (łączenie): Dwie lub więcej substancji reagują ze sobą, tworząc jedną, bardziej złożoną substancję. Przykład: łączenie żelaza z siarką w siarczek żelaza.
• Analiza (rozkład): Jedna substancja rozpada się na dwie lub więcej prostszych substancji. Przykład: rozkład wody na wodór i tlen pod wpływem prądu elektrycznego (elektroliza).
• Wymiana: Atomy lub grupy atomów wymieniają się miejscami w związkach chemicznych. Wyróżniamy wymianę pojedynczą (jeden pierwiastek wypiera inny z związku) i podwójną (dwa związki wymieniają się swoimi składnikami).

Na sprawdzianie mogą pojawić się pytania dotyczące prawa zachowania masy. Prawo to mówi, że masa substancji przed reakcją chemiczną jest równa masie substancji po reakcji. To znaczy, że atomy nie giną i nie powstają nowe – po prostu zmieniają swoje położenie i łączą się w inne cząsteczki.

Ostatnim, ale równie ważnym elementem jest rozpuszczalność substancji. Rozpuszczalność to zdolność substancji do rozpuszczania się w innej substancji (rozpuszczalniku). Rozpuszczalność zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj substancji, rodzaj rozpuszczalnika, temperatura i ciśnienie. Mówimy, że substancja jest rozpuszczalna, nierozpuszczalna lub trudno rozpuszczalna. Roztwór nasycony to roztwór, w którym nie można już rozpuścić więcej danej substancji w danej temperaturze.

Mam nadzieję, że to podsumowanie pomoże Ci przygotować się do sprawdzianu! Pamiętaj, że najważniejsze to zrozumieć podstawowe pojęcia i zasady. Powodzenia!