Strona Czynna I Bierna Czasownika Klasa 6
Wyobraźcie sobie, że jesteście detektywami. Wasza sprawa? Rozwikłać zagadkę akcji i… braku akcji! Brzmi dziwnie? Może trochę, ale zaraz zobaczycie, że to całkiem zabawne, a dotyczy to... zdań!
Kto tu rządzi, a kto sprząta?
W każdym zdaniu ktoś coś robi, prawda? Albo coś się z kimś dzieje. I tu wchodzimy na teren strony czynnej i strony biernej czasownika. To brzmi poważnie, wiem, ale spokojnie. To jak gra aktora – czasami gra głównego bohatera, a czasami statystę.
Strona czynna to, kiedy bohater (czyli podmiot) aktywnie działa. To on rządzi! Na przykład: „Ala je jabłko.” Ala jest aktywna, ona je. Proste, jak bułka z masłem!
A teraz wyobraźcie sobie, że jabłko ma swoją historię do opowiedzenia. Wtedy wkracza strona bierna. W niej to jabłko jest "jedzone". To nie ono działa, to jemu się dzieje! Czyli: „Jabłko jest jedzone przez Alę.” Widzicie różnicę? Jabłko jest ofiarą, a Ala wykonuje akcję. Zmieniła się perspektywa!
Kuchenne rewolucje i językowe akrobacje
Pomyślcie o gotowaniu. W stronie czynnej: „Kucharz przygotowuje zupę.” Kucharz działa, on dowodzi. W stronie biernej: „Zupa jest przygotowywana przez kucharza.” Zupa jest pasywna, to jej się dzieje. Zupełnie jakbyśmy zmienili kąt widzenia kamery podczas kręcenia programu kulinarnego!
Albo sprzątanie pokoju. W stronie czynnej: „Janek sprząta pokój.” Janek ma robotę. W stronie biernej: „Pokój jest sprzątany przez Janka.” Pokój z ulgą odetchnął, bo ktoś się nim w końcu zajął!
Czasami strona bierna wydaje się trochę dziwna, tak jakby ktoś mówił od tyłu. Ale w pewnych sytuacjach jest bardzo przydatna!
Po co nam ta cała strona bierna?
Może się zastanawiacie, po co w ogóle zawracać sobie głowę stroną bierną. Przecież łatwiej i krócej jest powiedzieć, że ktoś coś robi, prawda? Otóż nie zawsze!
Wyobraźcie sobie, że piszecie relację z jakiegoś wydarzenia, ale nie wiecie, kto to zrobił. Albo nie jest to ważne. Wtedy strona bierna jest idealna! Na przykład: „Okno zostało wybite.” Nie wiemy kto to zrobił, ale wiemy, że okno ucierpiało. Ważne jest, że okno zostało zbite, a nie kto to zrobił.
Albo wyobraźcie sobie, że piszecie o czymś bardzo ważnym, ale chcecie to podkreślić. Wtedy strona bierna może dodać dramaturgii. "Ważna decyzja została podjęta." Brzmi poważniej niż "Ktoś podjął ważną decyzję", prawda?
Uwaga na pułapki!
Strona bierna lubi być podchwytliwa. Czasami, żeby jej uniknąć, możemy użyć wyrażeń bezosobowych. Zamiast „Praca jest wykonywana przez studentów”, możemy powiedzieć: „Wykonuje się pracę”. Brzmi naturalniej i krócej!
Pamiętajcie, język to zabawa. Eksperymentujcie, bawcie się słowami i zobaczcie, jak możecie wykorzystać stronę czynną i stronę bierną, żeby Wasze zdania były jeszcze bardziej interesujące!
I na koniec, mała zagadka: Które z tych zdań jest w stronie biernej? A) Pies goni kota. B) Kot jest goniony przez psa.
Odpowiedź jest prosta: B! Bo to kot jest tym, któremu się coś dzieje. Powodzenia w dalszych językowych przygodach!
