Sprawdzian Z Przyrody Klasa 4 Krajobraz Najbliższej Okolicy

Krajobraz naszej najbliższej okolicy to coś, co widzimy każdego dnia, ale czy naprawdę się mu przyglądamy? Czy wiemy, co go kształtuje i jakie elementy go tworzą? Zapraszam Was na wspólną podróż po krainie, którą znamy, ale być może odkryjemy ją na nowo. Przygotujcie notesy i ołówki, bo czeka nas sporo fascynujących obserwacji i zapisków!

Zaczynamy od podstaw. Krajobraz to nic innego jak wygląd danego terenu. Składają się na niego zarówno elementy naturalne, jak i te stworzone przez człowieka. Patrząc w dal, dostrzegamy pola, lasy, rzeki, jeziora, góry… To wszystko elementy naturalne. Ale obok nich są także drogi, budynki, miasta, wsie, parki… To z kolei wpływ ludzkiej działalności.

Aby lepiej zrozumieć, co wpływa na wygląd naszego krajobrazu, musimy przyjrzeć się czynnikom, które go kształtują. Są to przede wszystkim: klimat, ukształtowanie terenu, gleba, roślinność, wody oraz działalność człowieka.

Klimat, czyli średnie warunki pogodowe panujące na danym obszarze przez długi czas, ma ogromny wpływ na to, co rośnie i jak wygląda krajobraz. W rejonach o obfitych opadach zobaczymy bujne lasy deszczowe, a tam, gdzie jest sucho – stepy lub pustynie. W Polsce klimat umiarkowany sprzyja rozwojowi lasów liściastych i mieszanych, ale także pól uprawnych.

Ukształtowanie terenu to inaczej, jak wygląda powierzchnia ziemi. Czy jest płaska, pagórkowata, górzysta? Ukształtowanie terenu wpływa na to, jak woda spływa po powierzchni, gdzie gromadzi się gleba i jakie rośliny mogą tam rosnąć. W górach zobaczymy strome zbocza, doliny rzeczne i skały, a na nizinach – rozległe pola i łąki.

Gleba to wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej, która jest niezbędna do życia roślin. Różne rodzaje gleb mają różne właściwości i nadają się do uprawy różnych roślin. Na przykład, gleby piaszczyste są przepuszczalne i suche, a gleby gliniaste – ciężkie i dobrze zatrzymują wodę.

Roślinność to wszystkie rośliny, które rosną na danym terenie. Lasy, łąki, pola uprawne, parki… Każdy z tych typów roślinności wpływa na wygląd krajobrazu. Lasy dają cień i chronią glebę przed erozją, łąki stanowią siedlisko dla wielu zwierząt, a pola uprawne dostarczają nam jedzenia.

Wody, czyli rzeki, jeziora, stawy, bagna… To one kształtują krajobraz, tworząc doliny, deltę, a także wpływając na klimat i roślinność. Rzeki transportują osady, tworząc żyzne gleby, a jeziora łagodzą temperaturę powietrza.

No i wreszcie – działalność człowieka. To my budujemy miasta, wsie, drogi, pola uprawne, kopalnie… Nasza działalność zmienia krajobraz, czasami na lepsze, a czasami na gorsze. Musimy pamiętać, że zmiany, które wprowadzamy, mają wpływ na środowisko i przyszłe pokolenia.

Jak badać krajobraz najbliższej okolicy?

Teraz, kiedy już wiemy, co to jest krajobraz i co go kształtuje, możemy zacząć go badać. Najlepiej zacząć od spaceru! Wyjdźmy na zewnątrz i rozejrzyjmy się uważnie. Weźmy ze sobą notes, ołówek, aparat fotograficzny (lub smartfon z aparatem) i, jeśli to możliwe, mapę okolicy.

Co powinniśmy obserwować? Przede wszystkim:

Ukształtowanie terenu: Czy jest płasko, pagórkowato, czy górzysto? Czy widzimy jakieś wzniesienia, doliny, wzgórza? Zapiszmy nasze obserwacje w notesie. Możemy też zrobić szkic.
Wody: Czy w pobliżu są rzeki, jeziora, stawy? Jak wyglądają? Czy są czyste, czy zanieczyszczone? Zwróćmy uwagę na roślinność rosnącą w pobliżu wody.
Roślinność: Jakie rośliny rosną w naszej okolicy? Czy są to lasy, łąki, pola uprawne, parki? Jakie gatunki drzew i krzewów możemy rozpoznać? Spróbujmy zrobić zdjęcia różnych roślin.
Zwierzęta: Czy widzimy jakieś zwierzęta? Jakie? Słyszymy śpiew ptaków? Zapiszmy nasze obserwacje w notesie.
Działalność człowieka: Jakie budynki widzimy? Czy są to domy, sklepy, szkoły, fabryki? Czy w pobliżu są drogi, mosty, linie kolejowe? Czy widzimy jakieś ślady działalności rolniczej (pola uprawne, pastwiska)? Zwróćmy uwagę na to, jak działalność człowieka wpływa na krajobraz.

Podczas spaceru warto robić notatki i szkice. Możemy też robić zdjęcia, które pomogą nam później przypomnieć sobie to, co widzieliśmy. Po powrocie do domu, przejrzyjmy nasze notatki i zdjęcia. Spróbujmy odpowiedzieć na pytania:

Jakie elementy naturalne i te stworzone przez człowieka tworzą krajobraz naszej okolicy?
Które elementy krajobrazu dominują?
Jakie czynniki (klimat, ukształtowanie terenu, gleba, roślinność, wody, działalność człowieka) wpływają na wygląd krajobrazu?
Czy krajobraz naszej okolicy jest piękny i zadbany?
Czy dostrzegamy jakieś problemy związane z ochroną środowiska w naszej okolicy (zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby, wycinka lasów, zaśmiecanie)?

Krajobraz rolniczy i miejski - przykłady z okolicy

W krajobrazie naszej najbliższej okolicy możemy wyróżnić różne typy krajobrazów. Dwa najczęstsze to krajobraz rolniczy i miejski. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Krajobraz rolniczy charakteryzuje się przede wszystkim obecnością pól uprawnych, łąk i pastwisk. Widzimy tam uprawy zbóż, warzyw, owoców. Często spotykamy także zwierzęta hodowlane: krowy, konie, owce, kury. W krajobrazie rolniczym ważną rolę odgrywają także zadrzewienia śródpolne (szpalery drzew i krzewów rosnące wzdłuż pól), które chronią glebę przed erozją i stanowią siedlisko dla wielu zwierząt.

Krajobraz miejski to z kolei obszar zabudowany budynkami mieszkalnymi, usługowymi, przemysłowymi. Widzimy tam ulice, place, parki, skwery. W krajobrazie miejskim dominują elementy stworzone przez człowieka: drogi, budynki, pomniki, latarnie. W miastach często brakuje zieleni, a powietrze jest zanieczyszczone. Jednak w miastach znajdują się także parki i ogrody, które stanowią oazy zieleni i poprawiają jakość życia mieszkańców.

Przyjrzyjmy się, jakie elementy krajobrazu rolniczego i miejskiego możemy odnaleźć w naszej najbliższej okolicy. Czy więcej jest pól uprawnych, czy budynków? Czy są jakieś parki w pobliżu? Zwróćmy uwagę na to, jak krajobraz rolniczy i miejski wpływają na nasze życie. Czy mamy dostęp do świeżych produktów rolnych? Czy w pobliżu są tereny zielone, gdzie możemy odpocząć i pooddychać świeżym powietrzem?

Dbajmy o krajobraz wokół nas

Krajobraz to nasze dziedzictwo. To on wpływa na nasze samopoczucie, zdrowie i jakość życia. Dlatego tak ważne jest, aby dbać o krajobraz wokół nas. Co możemy zrobić?

Nie śmiećmy! Zabierajmy ze sobą śmieci i wyrzucajmy je do koszy. Nielegalne wysypiska śmieci to poważny problem, który niszczy krajobraz i zanieczyszcza środowisko.
Oszczędzajmy wodę i energię! Mniejsze zużycie wody i energii to mniejsze obciążenie dla środowiska.
Sadźmy drzewa i krzewy! Zieleń poprawia jakość powietrza, daje cień i upiększa krajobraz.
Dbajmy o czystość wód! Nie wylewajmy ścieków do rzek i jezior. Nie używajmy szkodliwych środków czyszczących.
Chrońmy zwierzęta! Nie płoszmy zwierząt, nie niszczmy ich siedlisk.
Uczestniczmy w akcjach sprzątania świata! To doskonała okazja, aby zrobić coś dobrego dla naszej planety.
Uczmy się o ochronie środowiska! Im więcej wiemy, tym lepiej możemy dbać o krajobraz wokół nas.

Pamiętajmy, że każdy z nas ma wpływ na to, jak wygląda nasz krajobraz. Dbając o środowisko, dbamy o nasze zdrowie i przyszłość. Zwracajmy uwagę na zmiany zachodzące w naszym otoczeniu i reagujmy, gdy widzimy, że coś jest nie tak. Wspólnie możemy sprawić, że nasz krajobraz będzie piękny, czysty i zdrowy. Obserwujmy, analizujmy, działajmy! Nasza planeta nam za to podziękuje.