Sprawdzian Z Historii Absolutyzm Czy Republika

Witaj! Zbliża się Sprawdzian z Historii: Absolutyzm czy Republika? Rozłóżmy te dwa pojęcia na czynniki pierwsze, abyś mógł szybko i sprawnie rozwiązać każde zadanie. Zamiast długich definicji, skupimy się na konkretach i przykładach.

Absolutyzm: Król jest wszystkim!

Absolutyzm to system polityczny, w którym władza skupiona jest w rękach jednej osoby – najczęściej monarchy (króla, cesarza). Ta osoba ma władzę absolutną – nielimitowaną przez prawo, parlament czy jakiekolwiek inne instytucje. Decyduje o wszystkim: prawach, podatkach, wojnach i pokoju. Wyobraź sobie, że on jest szefem wszystkich szefów, i nie ma nikogo, kto mógłby mu powiedzieć "nie".

Jak rozpoznać absolutyzm?

• Brak ograniczeń prawnych: Król sam stanowi prawo, a jego słowo jest prawem. Nie podlega konstytucji ani żadnym innym regulacjom.
• Silna armia: Król posiada dużą i dobrze zorganizowaną armię, która zapewnia mu bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne.
• Centralizacja władzy: Wszystkie decyzje zapadają na dworze królewskim, a lokalni urzędnicy są jedynie wykonawcami poleceń.
• Kontrola religii: Król często dąży do kontroli nad kościołem, aby wykorzystać go do legitymizacji swojej władzy.
• Cenzura i propaganda: Krytyka króla jest tłumiona, a opinia publiczna jest kształtowana przez propagandę promującą jego rządy.

Przykłady absolutyzmu:

• Francja za Ludwika XIV (Król Słońce): Ludwik XIV jest archetypem władcy absolutnego. Słynne zdanie "Państwo to ja" doskonale oddaje istotę jego rządów. Rozbudowany dwór w Wersalu, silna armia i kontrola nad gospodarką to cechy charakterystyczne jego absolutyzmu.
• Rosja za Piotra I Wielkiego: Piotr I przeprowadził szereg reform, które umocniły jego władzę i przekształciły Rosję w imperium. Zmodernizował armię, podporządkował sobie kościół i narzucił społeczeństwu zachodnie obyczaje.

Republika: Władza ludu (przez przedstawicieli)!

Republika to system polityczny, w którym władza należy do obywateli. Obywatele sprawują władzę bezpośrednio (np. przez głosowanie w referendum) lub przez swoich przedstawicieli (np. posłów w parlamencie). Najważniejszą cechą republiki jest to, że władza nie jest dziedziczna, a urzędy są obsadzane na drodze wyborów.

Jak rozpoznać republikę?

• Wybory: Urzędnicy (w tym głowa państwa – prezydent) są wybierani przez obywateli na określony czas.
• Konstytucja: Państwo jest rządzone na podstawie konstytucji, która określa prawa i obowiązki obywateli oraz zasady funkcjonowania władzy.
• Podział władzy: Władza jest podzielona na trzy niezależne gałęzie: ustawodawczą (parlament), wykonawczą (rząd) i sądowniczą (sądy).
• Prawa i wolności obywatelskie: Obywatele mają zagwarantowane prawa i wolności, takie jak wolność słowa, zgromadzeń, wyznania itp.
• Ograniczenie władzy: Władza urzędników jest ograniczona przez prawo i kontrolę społeczną.

Przykłady republik:

• Republika Rzymska: W starożytnym Rzymie władzę sprawował senat i wybierani urzędnicy. Chociaż Rzym przeszedł przez różne fazy, w okresie republikańskim obywatelstwo dawało realny wpływ na politykę.
• Stany Zjednoczone Ameryki: USA to przykład republiki prezydenckiej, w której prezydent jest głową państwa i szefem rządu. Wybory, konstytucja i podział władzy są fundamentami tego systemu.
• Polska (po 1989 roku): Po transformacji ustrojowej Polska stała się republiką parlamentarno-gabinetową, w której władza ustawodawcza należy do Sejmu i Senatu, a władza wykonawcza do prezydenta i rządu.

Absolutyzm a Republika: Różnice w skrócie

Oto szybkie porównanie, które pomoże Ci rozróżnić te dwa systemy:

• Władza: Absolutyzm - jedna osoba (monarcha); Republika - obywatele (bezpośrednio lub przez przedstawicieli).
• Dziedziczenie władzy: Absolutyzm - dziedziczne; Republika - brak dziedziczenia (wybory).
• Ograniczenia władzy: Absolutyzm - brak ograniczeń; Republika - konstytucja, prawa obywatelskie, podział władzy.
• Rola jednostki: Absolutyzm - poddany; Republika - obywatel.

Kluczowe pytania na sprawdzian:

• Jakie były przyczyny powstania absolutyzmu w Europie?
• Jakie były skutki rządów absolutnych dla społeczeństwa?
• W jaki sposób idee oświecenia wpłynęły na rozwój myśli republikańskiej?
• Porównaj i oceń absolutyzm i republikę jako systemy polityczne.
• Podaj przykłady państw absolutystycznych i republikańskich.

Pamiętaj! Czytaj uważnie pytania na sprawdzianie. Zrozumienie różnic między absolutyzmem a republiką, poparte konkretnymi przykładami, to klucz do sukcesu. Powodzenia!