Sprawdzian Z Geografi Klasa 7 Dział 2 środowisko Przyrodnicze Polski

Dobrze, posłuchajcie uważnie, bo to kluczowe informacje, które pomogą wam zdać sprawdzian z geografii, dział 2, klasa 7, dotyczący środowiska przyrodniczego Polski. Postaram się przekazać wam wszystko, co najważniejsze, w sposób uporządkowany i szczegółowy.

Zacznijmy od położenia geograficznego Polski. Jest to fundament, który wpływa na całą resztę. Polska leży w środkowej Europie, na styku kilku regionów geograficznych. Dokładniej, leżymy między 49°00′ a 54°50′ szerokości geograficznej północnej oraz 14°07′ a 24°09′ długości geograficznej wschodniej. To położenie sprawia, że nasz kraj znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Co to oznacza? Oznacza to, że nasz klimat jest kształtowany zarówno przez masy powietrza morskiego, napływające znad Oceanu Atlantyckiego, jak i kontynentalnego, docierające ze wschodu. To starcie tych dwóch wpływów powoduje zmienność pogody, charakterystyczną dla Polski.

Pamiętajcie o skrajnych punktach Polski. Na północy to Przylądek Rozewie (choć faktycznie najdalej na północ wysunięty punkt to Jastrzębia Góra), na południu szczyt Opołonek w Bieszczadach, na zachodzie zakole Odry koło Osinowa Dolnego, a na wschodzie zakole Bugu koło Zosina. Znajomość tych punktów to podstawa!

Kolejna sprawa to podział fizycznogeograficzny Polski. Musimy wiedzieć, z jakich prowincji i podprowincji składa się nasz kraj. Generalnie, Polskę dzielimy na następujące prowincje:

Prowincja Niżu Środkowoeuropejskiego. To rozległy obszar, który zajmuje znaczną część Polski centralnej i północnej. Charakteryzuje się występowaniem równin, pagórków morenowych i licznych jezior. W jej skład wchodzą m.in.:
- Pojezierza: Pomorskie, Mazurskie, Wielkopolskie. Zapamiętajcie charakterystyczne cechy każdego z nich – Pomorze z klifami i szerokimi dolinami rzecznymi, Mazury z dużą ilością jezior polodowcowych, Wielkopolska z rozległymi równinami i żyznymi glebami.
- Niziny: Mazowiecka, Wielkopolska, Śląska. Zwróćcie uwagę na ich genezę – Nizina Mazowiecka to obszar akumulacji rzecznej, Wielkopolska to efekt działalności lodowca, a Nizina Śląska charakteryzuje się obecnością bogatych złóż węgla kamiennego.
Prowincja Wyżyn Polskich. To pas wyżyn, rozciągający się od Wyżyny Śląskiej na zachodzie po Wyżynę Lubelską na wschodzie. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu, występowaniem skał wapiennych i lessowych. Najważniejsze podprowincje to:
- Wyżyna Śląska: Zwróćcie uwagę na jej silne przekształcenie przez działalność przemysłową.
- Wyżyna Małopolska: W jej skład wchodzą m.in. Niecka Nidziańska, Wyżyna Kielecka (z Górami Świętokrzyskimi) i Wyżyna Sandomierska. Góry Świętokrzyskie to najstarsze góry w Polsce!
- Wyżyna Lubelska: Charakteryzuje się występowaniem lessów i żyznych gleb.
Prowincja Karpat. To łańcuch górski, rozciągający się w południowej Polsce. Dzieli się na Karpaty Zachodnie (z Tatrami, Beskidami i Pogórzem Karpackim) i Karpaty Wschodnie (z Bieszczadami).
- Tatry: Najwyższe góry w Polsce, o charakterze alpejskim. Pamiętajcie o najwyższym szczycie – Rysy.
- Beskidy: Rozległy łańcuch górski o łagodniejszych stokach niż Tatry.
- Bieszczady: Góry o charakterystycznym krajobrazie połonin.
Prowincja Sudetów. To łańcuch górski w południowo-zachodniej Polsce. Są to góry starsze od Karpat, o bardziej wyrównanej rzeźbie. Najważniejsze pasma to:
- Karkonosze: Z najwyższym szczytem – Śnieżką.
- Góry Stołowe: Charakteryzują się unikatową rzeźbą płytową.

Klimat Polski

Klimat Polski, jak już wspomniałem, jest umiarkowany przejściowy. Oznacza to, że mamy do czynienia z wyraźnymi porami roku – ciepłym latem, chłodną zimą i okresami przejściowymi – wiosną i jesienią. Ważne są czynniki wpływające na klimat:

Położenie geograficzne: Decyduje o ogólnym charakterze klimatu.
Masy powietrza: Napływające znad Oceanu Atlantyckiego przynoszą wilgoć i łagodzą temperatury, a te znad kontynentu euroazjatyckiego powodują mrozy i upały.
Ukształtowanie terenu: Góry stanowią barierę dla mas powietrza i wpływają na rozkład opadów.
Odległość od morza: Im bliżej morza, tym klimat jest bardziej łagodny.

Pamiętajcie o cechach klimatu Polski:

Zmienność pogody: Wynika z częstego oddziaływania różnych mas powietrza.
Wyraźne pory roku: Zima, wiosna, lato, jesień.
Średnia roczna temperatura: Waha się od około 6°C w górach do 8°C na Nizinie Śląskiej.
Roczna suma opadów: Przeciętnie wynosi około 600 mm, ale w górach może przekraczać 1000 mm.

Wody Powierzchniowe Polski

Polska posiada rozbudowaną sieć rzeczną i liczne jeziora. Najważniejsze rzeki to:

Wisła: Najdłuższa rzeka w Polsce, wpływająca do Morza Bałtyckiego.
Odra: Druga pod względem długości rzeka w Polsce, również uchodząca do Bałtyku.
Warta: Dopływ Odry, ważna rzeka dla gospodarki.
Bug: Rzeka graniczna, płynąca w kierunku wschodnim.

Pamiętajcie o dorzeczach – Wisły, Odry i Niemna (którego niewielka część znajduje się na terenie Polski). Istotne są też reżimy rzeczne, czyli sposób zasilania rzek. W Polsce przeważa reżim śnieżno-deszczowy.

Jeziora w Polsce są w większości pochodzenia polodowcowego. Najwięcej jezior znajduje się na Pojezierzu Mazurskim. Największe jeziora to:

Śniardwy: Największe jezioro w Polsce.
Mamry: Drugie pod względem wielkości jezioro w Polsce.
Łebsko: Jezioro przybrzeżne, oddzielone od morza mierzeją.

Gleby Polski

Gleby w Polsce są bardzo zróżnicowane, co wynika z różnic w budowie geologicznej, klimacie i rzeźbie terenu. Najczęściej występujące typy gleb to:

Gleby bielicowe: Występują na obszarach porośniętych lasami iglastymi, ubogie w składniki odżywcze.
Gleby brunatne: Występują na obszarach porośniętych lasami liściastymi, bardziej żyzne niż gleby bielicowe.
Czarnoziemy: Bardzo żyzne gleby, występujące na obszarach stepowych i łąkowych. Niestety, w Polsce występują tylko lokalnie.
Mady: Gleby rzeczne, występujące w dolinach rzek, bardzo żyzne.
Rędziny: Gleby wapienne, występujące na obszarach o podłożu wapiennym.

Pamiętajcie o procesach glebotwórczych, takich jak wietrzenie, humifikacja i mineralizacja. Znajomość tych procesów pomoże w zrozumieniu powstawania różnych typów gleb.

Na koniec, kilka słów o ochronie środowiska przyrodniczego w Polsce. Mamy wiele obszarów chronionych, takich jak:

Parki Narodowe: Chronią najcenniejsze obszary przyrodnicze. Pamiętajcie o nazwach parków narodowych w Polsce i charakterystycznych dla nich elementach przyrodniczych (np. Białowieski Park Narodowy i Puszcza Białowieska).
Parki Krajobrazowe: Chronią obszary o walorach krajobrazowych.
Rezerwaty Przyrody: Chronią określone elementy przyrody, np. rzadkie gatunki roślin lub zwierząt.

Ważna jest też ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. W Polsce prowadzimy działania na rzecz ochrony zagrożonych gatunków, takich jak żubr, ryś czy orzeł bielik.

To tylko skrót najważniejszych informacji. Zachęcam do powtórzenia materiału z podręcznika i notatek. Pamiętajcie, że kluczem do sukcesu jest zrozumienie procesów i zależności zachodzących w środowisku przyrodniczym. Powodzenia na sprawdzianie!