Sprawdzian Z Części Mowy Klasa 5 Z Odpowiedziami Wsip

Hej uczniowie klasy piątej! Widzę, że macie sprawdzian z części mowy z WSiP-u. Postaram się wam pomóc zrozumieć zagadnienia, żebyście świetnie sobie poradzili. Pamiętajcie, nauka to klucz do sukcesu!

Zacznijmy od podstaw. Części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. To bardzo ważne rozróżnienie. Odmienne to te, które zmieniają swoją formę (np. przez przypadki, liczby, osoby, rodzaje), a nieodmienne pozostają zawsze takie same.

Do odmiennych części mowy zaliczamy:

• Rzeczownik
• Czasownik
• Przymiotnik
• Zaimek
• Liczebnik

Do nieodmiennych części mowy zaliczamy:

• Przysłówek
• Przyimek
• Spójnik
• Wykrzyknik
• Partykuła

Teraz omówimy każdą z nich po kolei, podając przykłady i zwracając uwagę na to, co jest ważne na sprawdzianie.

Rzeczownik:

Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? i nazywa osoby, zwierzęta, rzeczy, miejsca, zjawiska, cechy i pojęcia abstrakcyjne.

• Przykłady: mama, pies, stół, Warszawa, deszcz, radość.

Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz) i liczby (pojedyncza i mnoga). Ważne jest, aby umieć rozpoznać przypadek rzeczownika w zdaniu. Można to zrobić, zadając odpowiednie pytania:

• Mianownik (kto? co?): Mama czyta książkę.
• Dopełniacz (kogo? czego?): Nie ma mamy.
• Celownik (komu? czemu?): Dałem kwiaty mamie.
• Biernik (kogo? co?): Widzę mamę.
• Narzędnik (kim? czym?): Jestem z mamą.
• Miejscownik (o kim? o czym?): Mówię o mamie.
• Wołacz (o!): Mamo!

Ważne jest też rozróżnianie rodzajów rzeczowników: męski, żeński i nijaki. Pomocne jest użycie słów ten, ta, to:

• Ten pies (rodzaj męski)
• Ta książka (rodzaj żeński)
• To okno (rodzaj nijaki)

Czasownik:

Czasownik odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? i wyraża czynności, stany i procesy.

• Przykłady: czytać, biegać, myśleć, śpię, jest.

Czasowniki odmieniają się przez osoby (ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one), liczby (pojedyncza i mnoga), czasy (przeszły, teraźniejszy, przyszły), tryby (oznajmujący, rozkazujący, przypuszczający) i strony (czynna, bierna, zwrotna). Na sprawdzianie mogą pojawić się zadania związane z rozpoznawaniem form czasownika i określaniem jego cech gramatycznych.

Przykłady odmiany czasownika czytać:

• Ja czytam (osoba pierwsza, liczba pojedyncza, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)
• Ty czytasz (osoba druga, liczba pojedyncza, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)
• On czyta (osoba trzecia, liczba pojedyncza, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)
• My czytamy (osoba pierwsza, liczba mnoga, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)
• Wy czytacie (osoba druga, liczba mnoga, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)
• Oni czytają (osoba trzecia, liczba mnoga, czas teraźniejszy, tryb oznajmujący)

Przymiotnik:

Przymiotnik odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? i określa cechy rzeczowników.

• Przykłady: wysoki, czerwona, duże, ciekawy, szkolny, mamy.

Przymiotniki odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje (w zależności od rodzaju rzeczownika, który określają). Na sprawdzianie ważne jest dopasowywanie formy przymiotnika do rzeczownika.

• Duży pies (rodzaj męski)
• Duża książka (rodzaj żeński)
• Duże okno (rodzaj nijaki)

Przymiotniki stopniują się:

• Stopień równy: mądry
• Stopień wyższy: mądrzejszy
• Stopień najwyższy: najmądrzejszy

Zaimek:

Zaimek zastępuje rzeczownik, przymiotnik, liczebnik lub przysłówek. Wyróżniamy różne rodzaje zaimków:

• Osobowe: ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one (zastępują rzeczowniki)
• Wskazujące: ten, ta, to, tamten, tamta, tamto, ów, owa, owo (wskazują na osoby, przedmioty, miejsca)
• Dzierżawcze: mój, twój, jego, jej, nasz, wasz, ich (określają przynależność)
• Pytające: kto? co? jaki? który? czyj? ile? (wprowadzają pytania)
• Względne: kto, co, jaki, który, czyj, ile (łączą zdania podrzędne)
• Nieokreślone: ktoś, coś, jakiś, któryś, czyjś, ileś (wskazują na coś nieokreślonego)
• Przeczące: nikt, nic, żaden, niczyj (wyrażają zaprzeczenie)
• Upowszechniające: każdy, wszystko, wszyscy (wskazują na całość)

Na sprawdzianie ważne jest rozpoznawanie rodzajów zaimków i określanie, jaką część mowy zastępują.

Liczebnik:

Liczebnik odpowiada na pytania: ile? który z kolei? i określa liczbę lub kolejność. Wyróżniamy różne rodzaje liczebników:

• Główne: jeden, dwa, trzy... (określają liczbę)
• Porządkowe: pierwszy, drugi, trzeci... (określają kolejność)
• Ułamkowe: pół, ćwierć, półtora... (określają część całości)
• Zbiorowe: dwoje, troje, czworo... (określają liczbę osób lub rzeczy występujących razem)
• Mnożne: podwójny, potrójny... (określają, ile razy coś się powtarza)

Liczebniki odmieniają się przez przypadki, rodzaje (w zależności od rzeczownika, który określają) i liczby. Na sprawdzianie ważne jest poprawne używanie liczebników w różnych formach gramatycznych.

Przysłówek:

Przysłówek odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? i określa sposób, miejsce lub czas wykonywania czynności.

• Przykłady: dobrze, szybko, blisko, daleko, wczoraj, jutro.

Przysłówki są nieodmienne (z wyjątkiem przysłówków utworzonych od przymiotników, które się stopniują).

Stopniowanie przysłówków:

• Stopień równy: szybko
• Stopień wyższy: szybciej
• Stopień najwyższy: najszybciej

Przyimek:

Przyimek łączy się z rzeczownikiem, zaimkiem lub liczebnikiem i tworzy wyrażenie przyimkowe. Wskazuje na relacje przestrzenne, czasowe lub przyczynowe.

• Przykłady: na, w, pod, nad, przed, za, do, od, z, u, obok, koło, dla, przez, po.

Przyimki są nieodmienne. Ważne jest poprawne łączenie przyimków z odpowiednimi przypadkami rzeczowników.

• Na stole (miejscownik)
• Do domu (dopełniacz)
• Z bratem (narzędnik)

Spójnik:

Spójnik łączy wyrazy, grupy wyrazów lub zdania. Wyróżniamy spójniki współrzędne (łączące wyrazy lub zdania o równorzędnej pozycji) i podrzędne (wprowadzające zdania podrzędne).

• Przykłady: i, oraz, a, ale, lecz, więc, dlatego, że, aby, bo, ponieważ, chociaż, żeby.

Spójniki są nieodmienne.

Wykrzyknik:

Wykrzyknik wyraża emocje, okrzyki, naśladowanie dźwięków.

• Przykłady: ach, och, hej, brr, au, bum, miau.

Wykrzykniki są nieodmienne.

Partykuła:

Partykuła wzmacnia, modyfikuje lub wyraża stosunek mówiącego do treści wypowiedzi.

• Przykłady: czy, nie, tylko, właśnie, no, chyba, że, by, niech.

Partykuły są nieodmienne.

Kilka rad na koniec

• Przed sprawdzianem powtórz definicje wszystkich części mowy i przykłady.
• Zwróć uwagę na odmianę odmiennych części mowy (przypadki, liczby, osoby, czasy, rodzaje).
• Pamiętaj o stopniowaniu przymiotników i przysłówków.
• Ćwicz rozpoznawanie części mowy w zdaniach.
• Czytaj uważnie polecenia na sprawdzianie.
• Nie stresuj się! Dasz radę!

Życzę powodzenia na sprawdzianie! Pamiętajcie, że nauka to inwestycja w przyszłość. Im więcej wiecie, tym łatwiej będzie wam radzić sobie w życiu. Trzymam za was kciuki!