Sprawdzian Z Biologii Klasa 5 Wirusy Bakterie Protisty I Grzyby

Dzień dobry wszystkim! Widzę, że zbliża się sprawdzian z biologii, a konkretnie z wirusów, bakterii, protistów i grzybów w klasie 5. Postaram się wam wszystko wytłumaczyć jak najprościej, żebyście dobrze napisali ten sprawdzian.

Zacznijmy od początku. Wyobraźcie sobie, że świat jest pełen małych stworzeń, których nie widzimy gołym okiem. Niektóre z nich są pożyteczne, inne mniej, a jeszcze inne mogą nam napsuć zdrowia.

Wirusy - Maleńcy Najeźdźcy

Wirusy to takie bardzo, bardzo małe cząsteczki. Są tak małe, że nawet bakterie są od nich o wiele większe! Pomyślcie o nich jak o listach, które zawierają instrukcje, jak "przejąć" komórkę. Wirus sam w sobie nie jest żywy. Potrzebuje komórki, żeby się rozmnażać. Działa to tak: wirus przyczepia się do komórki, wstrzykuje do niej swoje "instrukcje" (czyli swój materiał genetyczny), a komórka zaczyna produkować nowe wirusy zamiast robić to, co powinna. Kiedy wirusów jest już bardzo dużo, komórka pęka i uwalnia je, żeby atakowały kolejne komórki.

Dlatego właśnie chorujemy na grypę, przeziębienie, ospę wietrzną, odrę i wiele innych chorób. Wszystkie te choroby są spowodowane przez wirusy. Żeby się przed nimi bronić, mamy układ odpornościowy, który uczy się rozpoznawać wirusy i z nimi walczyć. Często pomaga nam w tym szczepionka. Szczepionka to jak pokazanie naszemu układowi odpornościowemu "zdjęcia" wirusa, żeby wiedział, jak go rozpoznać i zwalczyć, zanim ten wirus naprawdę nas zaatakuje.

Bakterie - Małe, Ale Potężne

Bakterie to już coś innego niż wirusy. Bakterie to komórki – czyli są żywe! Są jednokomórkowe, co oznacza, że składają się tylko z jednej komórki, ale w tej jednej komórce jest wszystko, czego bakteria potrzebuje do życia. Mają ścianę komórkową, która je chroni, cytoplazmę, w której pływają różne składniki, i materiał genetyczny (DNA), który zawiera informacje o tym, jak bakteria ma działać.

Bakterie są wszędzie – w powietrzu, w wodzie, w glebie, na naszych ciałach, w naszych wnętrznościach. Niektóre bakterie są dla nas bardzo pożyteczne. Na przykład, w naszych jelitach żyją bakterie, które pomagają nam trawić pokarm i produkują witaminy. Inne bakterie wykorzystuje się do produkcji jogurtów, serów i kiszonek.

Ale są też bakterie, które mogą nas zaszkodzić. Te bakterie powodują choroby, takie jak angina, zapalenie płuc, zatrucia pokarmowe i wiele innych. Żeby zwalczyć te bakterie, używamy antybiotyków. Antybiotyki to leki, które zabijają bakterie albo hamują ich wzrost. Ale trzeba pamiętać, że antybiotyki działają tylko na bakterie – nie działają na wirusy! Dlatego nie wolno brać antybiotyków na przeziębienie czy grypę, bo to nic nie da, a tylko może zaszkodzić. Poza tym, niektóre bakterie stają się odporne na antybiotyki, więc trzeba ich używać z rozwagą.

Protisty - Trochę Rośliny, Trochę Zwierzęcia

Protisty to bardzo zróżnicowana grupa organizmów. To takie organizmy, które nie są ani roślinami, ani zwierzętami, ani grzybami, ani bakteriami. Są jednokomórkowe lub wielokomórkowe. Niektóre protisty przypominają rośliny, bo mają chloroplasty i przeprowadzają fotosyntezę (tak jak rośliny). Inne protisty przypominają zwierzęta, bo poruszają się i polują na inne organizmy. A jeszcze inne protisty przypominają grzyby, bo odżywiają się martwą materią organiczną.

Do protistów należą na przykład:

• Euglena zielona: Ma chloroplasty i przeprowadza fotosyntezę, ale potrafi też poruszać się za pomocą wici.
• Ameba: Porusza się, wysuwając nibynóżki i połyka inne organizmy.
• Orzęsek: Porusza się za pomocą rzęsek, które pokrywają jego ciało.
• Glony: Niektóre glony są jednokomórkowe, a inne wielokomórkowe. Przeprowadzają fotosyntezę i żyją w wodzie.

Niektóre protisty mogą być szkodliwe dla ludzi. Na przykład, zarodziec malarii powoduje malarię, a lamblia powoduje lambliozę (biegunkę).

Grzyby - Królestwo Pleśni i Pieczarek

Grzyby to organizmy, które nie są ani roślinami, ani zwierzętami. Mają swoje własne królestwo! Są bardzo różnorodne – od maleńkich pleśni, które rosną na chlebie, po wielkie borowiki, które rosną w lesie.

Grzyby nie potrafią same wytwarzać pokarmu (tak jak rośliny). Pobierają pokarm z otoczenia – albo z martwej materii organicznej (są wtedy saprofitami), albo z żywych organizmów (są wtedy pasożytami).

Grzyby składają się z nitkowatych struktur, zwanych strzępkami. Strzępki tworzą grzybnię, która rozwija się w podłożu. Część grzyba, którą widzimy na powierzchni (np. kapelusz i trzon pieczarki), to tylko owocnik. Owocnik służy do rozmnażania się grzyba – wytwarza zarodniki, które są rozsiewane przez wiatr, wodę lub zwierzęta.

Niektóre grzyby są dla nas bardzo pożyteczne. Na przykład, pieczarki, borowiki i inne grzyby jadalne są smaczne i pożywne. Drożdże wykorzystuje się do wypieku chleba i ciast oraz do produkcji piwa i wina. Z pleśni Penicillium uzyskuje się penicylinę – pierwszy antybiotyk.

Ale są też grzyby, które mogą nam zaszkodzić. Na przykład, niektóre grzyby jadalne są trujące i mogą spowodować poważne zatrucie. Pleśnie mogą powodować alergie i choroby dróg oddechowych. Grzyby mogą też atakować nasze rośliny i zwierzęta, powodując choroby.

Pamiętajcie! To tylko podstawowe informacje. Ważne, żebyście poczytali w podręczniku, zrobili zadania i pytali, jeśli czegoś nie rozumiecie. Powodzenia na sprawdzianie! Mam nadzieję, że teraz wszystko jest jaśniejsze i łatwiej będzie wam się uczyć. Trzymam kciuki!