Sprawdzian Z Biologii Budowa I Funkcje łodygi

Zrozumienie budowy i funkcji łodygi jest kluczowe w biologii roślin. Łodyga to podstawowy organ rośliny naczyniowej, który łączy korzenie z liśćmi i kwiatami. Pełni wiele ważnych funkcji, od transportu substancji po magazynowanie energii i wsparcie mechaniczne.

Ten artykuł to szybki przewodnik, który pomoże Ci zrozumieć budowę i funkcje łodygi, abyś mógł bez problemu zdać sprawdzian z biologii!

Budowa Łodygi

Łodyga nie jest jednolita – ma złożoną strukturę, różniącą się w zależności od gatunku rośliny i jej wieku. Możemy jednak wyróżnić podstawowe elementy budowy.

Budowa Pierwotna

Budowa pierwotna występuje u młodych roślin i w zielnych częściach starszych. Charakteryzuje się następującymi elementami:

Skórka (epiderma): Zewnętrzna warstwa ochronna, często pokryta woskowym nalotem (kutikulą), chroniącą przed utratą wody.
Kora pierwotna: Warstwa komórek znajdująca się pod skórką. Zawiera:
- Miękisz: Podstawowa tkanka, pełniąca funkcje magazynujące i asymilacyjne.
- Zwarcica i kolenchyma: Tkanki wzmacniające, nadające elastyczność i wytrzymałość młodej łodydze.
Walec osiowy (stela): Centralna część łodygi, zawierająca:
- Okolnica: Zewnętrzna warstwa walca osiowego, często zawierająca włókna wzmacniające.
- Wiązki przewodzące: Ułożone w regularny sposób (np. w pierścieniu), składają się z ksylemu (drewna) i floemu (łyka).
- Rdzeń: Centralna część walca osiowego, zbudowana z miękiszu.
- Promienie rdzeniowe: Komórki miękiszowe, łączące korę pierwotną z rdzeniem i umożliwiające transport substancji w poprzek łodygi.

Przykład: Łodyga słonecznika w początkowej fazie wzrostu.

Budowa Wtórna

Budowa wtórna występuje u roślin drzewiastych i krzewów. Powstaje dzięki działalności merystemów wtórnych – kambium (miazgi twórczej) i fellogenu (miazgi korkotwórczej).

Kambium (miazga twórcza): Warstwa komórek, która dzieli się, tworząc ksylem wtórny (drewno wtórne) do wewnątrz i floem wtórny (łyko wtórne) na zewnątrz. To odpowiedzialne za przyrost łodygi na grubość.
Fellogen (miazga korkotwórcza): Warstwa komórek, która wytwarza korek (fellem) na zewnątrz i fellodermę do wewnątrz. Korek zastępuje skórkę i chroni łodygę przed uszkodzeniami i utratą wody.
Kora wtórna: Zewnętrzna warstwa łodygi, obejmująca korek, fellogen i fellodermę.
Drewno wtórne (ksylem wtórny): Główna masa łodygi u roślin drzewiastych. Składa się z komórek przewodzących wodę i substancje mineralne, a także z komórek wzmacniających (włókien drzewnych). Roczne przyrosty drewna tworzą słoje roczne, które pozwalają określić wiek drzewa.

Przykład: Pień dębu lub sosny.

Funkcje Łodygi

Łodyga pełni szereg kluczowych funkcji dla rośliny:

Transport: Główna funkcja łodygi to transport wody i soli mineralnych z korzeni do liści (przez ksylem) oraz produktów fotosyntezy z liści do innych części rośliny (przez floem).
Wsparcie: Łodyga utrzymuje liście i kwiaty w odpowiedniej pozycji, zapewniając dostęp do światła słonecznego i ułatwiając zapylanie.
Magazynowanie: W niektórych roślinach łodyga magazynuje substancje odżywcze, takie jak skrobia (np. ziemniak) lub woda (np. kaktus).
Fotosynteza: Zielone łodygi mogą przeprowadzać fotosyntezę, choć w mniejszym stopniu niż liście.
Rozmnażanie wegetatywne: Niektóre łodygi umożliwiają rozmnażanie wegetatywne, np. przez rozłogi (truskawka) lub kłącza (perz).

Przykład: Bulwa ziemniaka to przekształcona łodyga podziemna, służąca do magazynowania skrobi.

Przykładowe Zadania na Sprawdzianie

Oto kilka przykładów pytań, które mogą pojawić się na sprawdzianie z budowy i funkcji łodygi:

Pytanie: Opisz budowę pierwotną i wtórną łodygi. Wymień elementy charakterystyczne dla każdej z nich.
Pytanie: Jaką funkcję pełnią wiązki przewodzące w łodydze? Co to jest ksylem i floem?
Pytanie: Wyjaśnij, na czym polega przyrost wtórny łodygi. Jakie tkanki są za to odpowiedzialne?
Pytanie: Podaj przykłady roślin, u których łodyga pełni funkcję magazynującą.
Pytanie: Porównaj budowę łodygi rośliny zielnej i drzewiastej.

Pamiętaj, że zrozumienie budowy i funkcji łodygi to klucz do sukcesu na sprawdzianie! Powodzenia!