Sprawdzian Z Biologi Klasa 5 Tkanki I Organy Roślinne

Rośliny, tak jak i zwierzęta, zbudowane są z tkanek, a te z kolei tworzą organy. Zrozumienie budowy i funkcji tkanek roślinnych to klucz do poznania, jak rośliny rosną, rozwijają się i przystosowują do środowiska. Wiedza ta jest szczególnie ważna w klasie 5, gdzie uczniowie po raz pierwszy zagłębiają się w fascynujący świat botaniki. Sprawdźmy, co trzeba wiedzieć na sprawdzian!

Tkanek roślinnych jest wiele, ale do najważniejszych należą: tkanka twórcza (merystematyczna), okrywająca (epidermalna), miękiszowa (parenchymatyczna), wzmacniająca (kolenchymatyczna i sklerenchymatyczna) oraz przewodząca (ksylem i floem).

Tkanka twórcza, jak sama nazwa wskazuje, odpowiada za wzrost roślin. Znajduje się w stożkach wzrostu korzenia i pędu, a także w miazdze i fellogenie. Komórki tej tkanki intensywnie się dzielą, dając początek wszystkim innym typom tkanek. Zwróć uwagę na to, że to właśnie dzięki tkance twórczej roślina może rosnąć na długość i na grubość.

Tkanka okrywająca, czyli epiderma, to zewnętrzna warstwa rośliny. Pełni funkcję ochronną, zabezpieczając roślinę przed utratą wody, uszkodzeniami mechanicznymi i atakami patogenów. Komórki epidermy są zwykle ściśle przylegające do siebie i pokryte warstwą kutykuli, która dodatkowo ogranicza transpirację, czyli parowanie wody. W epidermie znajdują się również aparaty szparkowe, które umożliwiają wymianę gazową między rośliną a otoczeniem. Pamiętaj o włośnikach, które występują na korzeniach i zwiększają powierzchnię chłonną.

Tkanka miękiszowa to najbardziej rozpowszechniony typ tkanki roślinnej. Wypełnia ona przestrzenie między innymi tkankami i bierze udział w różnych procesach metabolicznych. Komórki miękiszowe są zazwyczaj cienkościenne i zawierają liczne chloroplasty (w tkance asymilacyjnej) lub leukoplasty (w tkance spichrzowej). Tkanka miękiszowa może pełnić funkcję asymilacyjną (produkcja pokarmu w procesie fotosyntezy), spichrzową (magazynowanie substancji odżywczych), wodną (magazynowanie wody) lub powietrzną (ułatwianie wymiany gazowej w środowisku wodnym).

Tkanka wzmacniająca nadaje roślinie sztywność i wytrzymałość. Wyróżniamy dwa typy tkanki wzmacniającej: kolenchymę i sklerenchymę. Kolenchyma zbudowana jest z żywych komórek o nierównomiernie zgrubiałych ścianach. Występuje w młodych, rosnących częściach roślin, np. w ogonkach liściowych. Sklerenchyma natomiast zbudowana jest z martwych komórek o bardzo grubych, zdrewniałych ścianach. Nadaje roślinie dużą wytrzymałość mechaniczną i występuje w starszych częściach roślin, np. w łodygach drzew.

Tkanka przewodząca odpowiada za transport wody, soli mineralnych i substancji organicznych w roślinie. Wyróżniamy dwa typy tkanki przewodzącej: ksylem (drewno) i floem (łyko). Ksylem przewodzi wodę i sole mineralne od korzeni do liści. Zbudowany jest z martwych komórek, takich jak cewki i naczynia. Floem przewodzi substancje organiczne, takie jak cukry, od liści do innych części rośliny. Zbudowany jest z żywych komórek, takich jak rurki sitowe i komórki towarzyszące.

Organy Roślinne i Ich Funkcje

Rośliny składają się z różnych organów, z których każdy pełni określone funkcje. Do najważniejszych organów roślinnych należą: korzeń, łodyga, liść, kwiat i owoc.

Korzeń to organ podziemny, który pełni funkcję umocowania rośliny w podłożu, pobierania wody i soli mineralnych oraz magazynowania substancji odżywczych. Korzeń składa się z korzenia głównego i korzeni bocznych. Na korzeniach występują włośniki, które zwiększają powierzchnię chłonną. U niektórych roślin korzenie mogą pełnić funkcje specjalne, np. korzenie spichrzowe (u marchwi), korzenie podporowe (u kukurydzy) lub korzenie powietrzne (u epifitów).

Łodyga to organ, który łączy korzeń z liśćmi i kwiatami. Pełni funkcję przewodzącą, transportując wodę, sole mineralne i substancje organiczne między różnymi częściami rośliny. Łodyga może być zielna lub zdrewniała, wzniesiona, płożąca się lub wijąca. Na łodydze znajdują się węzły, z których wyrastają liście, oraz międzywęźla, czyli odcinki łodygi między węzłami. U niektórych roślin łodyga może pełnić funkcje specjalne, np. magazynowanie substancji odżywczych (u ziemniaka) lub przeprowadzanie fotosyntezy (u kaktusa).

Liść to organ, w którym zachodzi fotosynteza. Liście mają różny kształt, wielkość i budowę, ale zwykle składają się z blaszki liściowej i ogonka liściowego. W blaszce liściowej znajdują się chloroplasty, w których zachodzi fotosynteza. Przez liście odbywa się również transpiracja, czyli parowanie wody. Na powierzchni liści znajdują się aparaty szparkowe, które umożliwiają wymianę gazową. U niektórych roślin liście mogą pełnić funkcje specjalne, np. ochrona (u kolczastych kaktusów) lub chwytanie owadów (u roślin owadożernych).

Kwiat to organ generatywny, który służy do rozmnażania płciowego roślin. Kwiat składa się z dna kwiatowego, działek kielicha, płatków korony, pręcików (organów męskich) i słupka (organu żeńskiego). Pręciki wytwarzają pyłek, a słupek zawiera zalążnię, w której znajdują się zalążki. Po zapyleniu kwiatu następuje zapłodnienie, w wyniku którego powstaje zygota, która rozwija się w zarodek nasiona.

Owoc to organ, który powstaje z zalążni po zapłodnieniu. Zawiera nasiona, które służą do rozmnażania roślin. Owoce mają różny kształt, wielkość i budowę. Mogą być suche lub mięsiste, jedno- lub wielonasienne. Owoce pełnią funkcję ochronną dla nasion i ułatwiają ich rozsiewanie.

Zrozumienie budowy i funkcji organów roślinnych jest niezbędne do poznania, jak rośliny funkcjonują jako całość. Każdy organ pełni określone zadanie, a ich współdziałanie zapewnia roślinie wzrost, rozwój i przetrwanie.

Aby dobrze przygotować się do sprawdzianu, warto powtórzyć wiadomości o budowie komórki roślinnej, ponieważ znajomość budowy komórki ułatwia zrozumienie budowy tkanek. Warto również skupić się na funkcjach poszczególnych tkanek i organów roślinnych, a także na ich wzajemnych powiązaniach. Przykładowo, warto zrozumieć, jak tkanka przewodząca transportuje wodę i substancje odżywcze od korzeni do liści, gdzie zachodzi fotosynteza. Pamiętaj o przykładach – łatwiej zapamiętać, gdzie dana tkanka występuje w konkretnej roślinie.

Dodatkowo, warto zrobić kilka ćwiczeń i zadań praktycznych. Można np. spróbować rozpoznać różne tkanki roślinne pod mikroskopem (jeśli masz taką możliwość) lub przeprowadzić prosty eksperyment, np. obserwować transport wody w łodydze selera barwionego na czerwono. Możesz też narysować schemat budowy korzenia, łodygi lub liścia i opisać funkcje poszczególnych elementów.

Powodzenia na sprawdzianie! Pamiętaj, że zrozumienie budowy i funkcji tkanek i organów roślinnych to klucz do sukcesu. Im lepiej zrozumiesz, jak rośliny działają, tym łatwiej będzie Ci zapamiętać potrzebne informacje i zdać sprawdzian bez stresu.