Sprawdzian Geografia Klasa 5 Dzial 3

Hej uczniowie klasy piątej! Zbliża się sprawdzian z geografii, dział 3! Nie martwcie się, zaraz wszystko sobie powtórzymy i wyjaśnimy, żebyście byli gotowi na 100%. Ten dział często dotyczy krajobrazów Polski i ich różnorodności. Rozłóżmy to na czynniki pierwsze.

Czym jest krajobraz?

Zacznijmy od podstaw. Krajobraz to nic innego jak wygląd terenu, na który patrzymy. To wszystko, co widzimy wokół nas na danym obszarze. Składają się na niego elementy przyrodnicze i te stworzone przez człowieka.

Elementy przyrodnicze to góry, rzeki, jeziora, lasy, pola uprawne, łąki – czyli wszystko, co stworzyła natura. Z kolei elementy antropogeniczne (stworzone przez człowieka) to miasta, wsie, drogi, fabryki, mosty, domy – wszystko, co zbudowali ludzie.

Wyobraźcie sobie, że stoicie na wzgórzu i patrzycie w dół. Widzicie las, rzekę, a w oddali małe miasteczko z kościołem i kilkoma domami. To jest właśnie krajobraz. Zawiera elementy przyrodnicze (las, rzeka) i antropogeniczne (miasteczko, kościół, domy).

Rodzaje krajobrazów w Polsce

Polska jest krajem o bardzo zróżnicowanym krajobrazie. Mamy góry, morze, jeziora, niziny, lasy – istne bogactwo! Podzielmy krajobrazy Polski na kilka podstawowych typów:

Krajobraz górski

Charakteryzuje się przede wszystkim górami. W Polsce mamy Karpaty (z Tatrami jako najwyższym pasmem), Sudety i Góry Świętokrzyskie.

Cechy krajobrazu górskiego:

Duże różnice wysokości
Strome zbocza
Wąskie doliny
Potoki górskie i wodospady
Lasy iglaste (często świerkowe) w wyższych partiach gór

Przykład: Zakopane i okolice to typowy krajobraz górski. Widzimy tam majestatyczne szczyty Tatr, górskie doliny, liczne szlaki turystyczne i charakterystyczną zabudowę góralską.

Krajobraz nadmorski

Znajduje się w pasie wybrzeża Bałtyku. Charakteryzuje się obecnością morza, plaż, wydm, klifów i jezior przybrzeżnych (np. jezioro Łebsko).

Cechy krajobrazu nadmorskiego:

Plaże piaszczyste lub kamieniste
Wydmy (ruchome pagórki piasku)
Klify (strome ściany skalne opadające do morza)
Jeziora przybrzeżne oddzielone od morza mierzeją
Porty i przystanie

Przykład: Mierzeja Helska, Sopot, Kołobrzeg to przykłady krajobrazów nadmorskich. Widzimy tam szerokie plaże, wydmy, porty rybackie i liczne hotele.

Krajobraz pojezierny

Występuje na północy Polski, głównie na Mazurach, Pomorzu i w Wielkopolsce. Charakteryzuje się dużą liczbą jezior polodowcowych.

Cechy krajobrazu pojeziernego:

Liczne jeziora o różnej wielkości i głębokości
Wzgórza morenowe (pozostałości po lodowcu)
Lasy mieszane
Obszary rolnicze

Przykład: Mazury to idealny przykład krajobrazu pojeziernego. Znajdziemy tam setki jezior połączonych kanałami, lasy i urokliwe miasteczka.

Krajobraz nizinny

Zajmuje większą część Polski. Charakteryzuje się płaskim lub falistym terenem.

Cechy krajobrazu nizinnego:

Płaski lub lekko falisty teren
Duże obszary rolnicze (pola uprawne)
Lasy liściaste i mieszane
Rzeki o leniwym nurcie
Duże miasta i wsie

Przykład: Okolice Warszawy, Wielkopolska to przykłady krajobrazów nizinnych. Widzimy tam rozległe pola uprawne, lasy i miasta.

Krajobraz rolniczy

To krajobraz, w którym dominuje działalność rolnicza, czyli uprawa roślin i hodowla zwierząt. Może występować na nizinach, wyżynach, a nawet w górach (na obszarach niżej położonych).

Cechy krajobrazu rolniczego:

Pola uprawne (np. pszenica, kukurydza, rzepak)
Łąki i pastwiska
Sady owocowe
Zabudowania gospodarskie (np. obory, stodoły)
Wsie i małe miasteczka

Przykład: Wiele obszarów w Polsce, szczególnie na nizinach i wyżynach, ma charakter rolniczy. Widzimy tam rozległe pola uprawne, na których rosną zboża, warzywa i owoce.

Krajobraz miejski

To krajobraz, w którym dominuje zabudowa miejska, czyli budynki mieszkalne, biurowce, fabryki, drogi, ulice, parki, place i inne elementy infrastruktury miejskiej.

Cechy krajobrazu miejskiego:

Gęsta zabudowa
Duża liczba budynków
Rozbudowana sieć dróg i komunikacji miejskiej
Parki i tereny zielone
Centra handlowe i usługowe

Przykład: Warszawa, Kraków, Gdańsk to typowe krajobrazy miejskie. Widzimy tam wysokie budynki, ulice pełne samochodów, parki i place.

Jak rozpoznawać krajobrazy?

Rozpoznawanie krajobrazów to umiejętność, którą można wyćwiczyć. Zwracajcie uwagę na następujące elementy:

Ukształtowanie terenu: Czy jest płasko, pagórkowato, czy górzysto?
Rodzaj roślinności: Czy dominują lasy, pola, łąki? Jakie to są gatunki drzew?
Obecność wód: Czy są rzeki, jeziora, morze? Jakie są ich cechy?
Zabudowa: Czy jest dużo budynków, czy mało? Jakiego rodzaju to budynki (domy, fabryki, biurowce)?
Działalność człowieka: Czy widać ślady rolnictwa, przemysłu, turystyki?

Spróbujcie poobserwować krajobraz za oknem, kiedy jedziecie samochodem lub pociągiem. Zastanówcie się, jakie elementy go tworzą i do jakiego typu krajobrazu można go zaklasyfikować. Możecie też poszukać zdjęć różnych krajobrazów w internecie i spróbować je opisać.

Wpływ człowieka na krajobraz

Ważne: Człowiek ma ogromny wpływ na krajobraz. Nasza działalność może zmieniać krajobraz w sposób pozytywny (np. tworzenie parków, zalesianie) lub negatywny (np. wycinanie lasów, zanieczyszczanie środowiska, budowa autostrad, które przecinają naturalne siedliska zwierząt).

Musimy dbać o to, aby nasze działania były jak najbardziej zrównoważone i nie niszczyły piękna i różnorodności krajobrazów Polski. To my jesteśmy odpowiedzialni za to, jak będzie wyglądała nasza planeta w przyszłości!

Słowniczek pojęć

Krajobraz: Wygląd terenu, wszystko, co widzimy wokół nas.

Elementy przyrodnicze: Elementy krajobrazu stworzone przez naturę (góry, rzeki, lasy).

Elementy antropogeniczne: Elementy krajobrazu stworzone przez człowieka (miasta, drogi, fabryki).

Morena: Materiał skalny (głazy, żwir, piasek) transportowany i osadzony przez lodowiec.

Wybrzeże: Pas lądu przylegający do morza.

Nizina: Obszar o małej wysokości nad poziomem morza (do 300 m n.p.m.).

Mam nadzieję, że ten artykuł pomógł Wam zrozumieć, czym jest krajobraz i jakie są jego rodzaje w Polsce. Pamiętajcie, że geografia to nie tylko suche fakty, ale przede wszystkim obserwacja i zrozumienie świata wokół nas! Powodzenia na sprawdzianie!