Sprawdzian Biologia Genetyka 3klasa Gimnazjum

Witaj! Chcesz dobrze napisać sprawdzian z genetyki w trzeciej klasie gimnazjum? Ten krótki przewodnik pomoże Ci zrozumieć najważniejsze zagadnienia. Zaczynamy!

Czym jest genetyka?

Genetyka to nauka zajmująca się dziedziczeniem i zmiennością organizmów. Krótko mówiąc, bada, jak cechy przechodzą z rodziców na potomstwo i dlaczego nie wszyscy wyglądamy tak samo.

Podstawowe pojęcia genetyczne

Zrozumienie tych pojęć to klucz do sukcesu na sprawdzianie:

Gen: Fragment DNA, który zawiera informację o jednej cesze, np. kolor oczu. Wyobraź sobie, że to przepis na jedną konkretną cechę.
Allele: Różne wersje tego samego genu. Na przykład, gen koloru oczu może mieć allele na oczy niebieskie lub brązowe. Mamy dwa allele dla każdej cechy, bo dostajemy jeden od mamy, a drugi od taty.
Homozygota: Sytuacja, gdy dana osoba ma dwa identyczne allele dla danej cechy. Np. dwa allele na niebieskie oczy (aa).
Heterozygota: Sytuacja, gdy dana osoba ma dwa różne allele dla danej cechy. Np. jeden allel na brązowe oczy (A) i jeden na niebieskie (a).
Genotyp: Zestaw genów, które dana osoba posiada. Czyli np. Aa lub aa.
Fenotyp: Zestaw cech, które dana osoba przejawia, widocznych na zewnątrz. Czyli np. brązowe oczy (jeśli genotyp to Aa, a brązowe oczy dominują) lub niebieskie oczy (jeśli genotyp to aa).
Dominacja i recesywność: Niektóre allele są dominujące (oznaczamy je dużą literą, np. A), a inne recesywne (mała litera, np. a). Allel dominujący "przykrywa" działanie allelu recesywnego w heterozygocie. Np. jeśli masz genotyp Aa i A oznacza brązowe oczy, a a niebieskie, to będziesz miał brązowe oczy. Tylko osoby z genotypem aa będą miały niebieskie oczy.

Krzyżówki genetyczne

Krzyżówki genetyczne to sposób na przewidywanie, jakie genotypy i fenotypy będą miały potomstwo. Używa się do tego tzw. szachownicy Punnetta. Na przykład, jeśli skrzyżujemy dwóch heterozygotycznych rodziców (Aa x Aa), to potomstwo może mieć genotypy AA, Aa i aa.

Dziedziczenie płci

Człowiek ma 23 pary chromosomów. Ostatnia para to chromosomy płci: XX u kobiet i XY u mężczyzn. To chromosom Y decyduje o płci męskiej. Syn dostaje X od matki i Y od ojca.

Mutacje

Mutacje to zmiany w materiale genetycznym. Mogą być spontaniczne lub spowodowane czynnikami zewnętrznymi (np. promieniowaniem). Niektóre mutacje są szkodliwe, inne neutralne, a jeszcze inne mogą być korzystne. To dzięki mutacjom zachodzi ewolucja.