Skala Na Planach I Mapach Zadania Klasa 6

Hej uczniowie klasy 6! Zbliża się sprawdzian z skali na planach i mapach? Nie martwcie się! Jestem tu, żeby Wam pomóc. Pokażę Wam, jak poradzić sobie z zadaniami, które mogą się pojawić. Przygotujcie się, bo ruszamy!

Co to jest skala i dlaczego jest ważna?

Zacznijmy od podstaw. Skala to nic innego jak stosunek odległości na mapie lub planie do odpowiadającej jej odległości w terenie. Mówiąc prościej, pokazuje nam, ile razy pomniejszono dany obszar, żeby zmieścił się na kartce papieru. Bez skali mapa byłaby bezużyteczna, bo nie wiedzielibyśmy, ile dany odcinek na mapie reprezentuje w rzeczywistości.

Wyobraźcie sobie, że macie mapę Polski. Gdyby nie było podanej skali, nie wiedzielibyście, czy odległość między Warszawą a Krakowem na mapie, czyli na przykład 5 cm, oznacza 5 kilometrów, 50 kilometrów, czy może 500 kilometrów. Dlatego skala jest niezbędna do poprawnego odczytywania map i planów.

Rodzaje skal

Mamy kilka rodzajów skali, z którymi możecie się spotkać. Najczęściej używane to:

Skala liczbowa: np. 1:1000. Oznacza to, że 1 jednostka na mapie odpowiada 1000 takich samych jednostek w terenie.
Skala mianowana: np. 1 cm - 10 m. Oznacza to, że 1 centymetr na mapie odpowiada 10 metrom w terenie.
Skala liniowa (podziałka liniowa): graficzny sposób przedstawienia skali. Jest to linia podzielona na równe odcinki, z których każdy odpowiada określonej odległości w terenie.

Pamiętajcie, że skala liczbowa i skala mianowana to tylko dwa sposoby wyrażenia tego samego, tylko w inny sposób. Można je łatwo zamieniać między sobą. Na przykład skala liczbowa 1:5000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 5000 cm w terenie. Aby zamienić to na skalę mianowaną, musimy zamienić 5000 cm na metry (dzielimy przez 100), czyli otrzymujemy 50 metrów. Zatem skala mianowana to 1 cm - 50 m.

Typowe zadania ze skalą i jak je rozwiązywać

Teraz przejdźmy do konkretnych zadań. Oto kilka przykładów, które mogą pojawić się na Waszym sprawdzianie:

Zadanie 1: Zamiana skali liczbowej na mianowaną i odwrotnie

Przykład: Zamień skalę 1:2500 na skalę mianowaną.

Rozwiązanie:

Skala 1:2500 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 2500 cm w terenie.
Zamieniamy 2500 cm na metry: 2500 cm / 100 = 25 m.
Odp: Skala mianowana to 1 cm - 25 m.

Przykład: Zamień skalę 1 cm - 5 km na skalę liczbową.

Rozwiązanie:

Skala 1 cm - 5 km oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 5 km w terenie.
Zamieniamy 5 km na centymetry: 5 km * 1000 m/km * 100 cm/m = 500 000 cm.
Odp: Skala liczbowa to 1:500 000.

Zadanie 2: Obliczanie odległości w terenie na podstawie odległości na mapie i skali

Przykład: Na mapie w skali 1:10 000 odległość między dwoma punktami wynosi 8 cm. Oblicz rzeczywistą odległość między tymi punktami.

Rozwiązanie:

Skala 1:10 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 10 000 cm w terenie.
Obliczamy odległość w terenie w centymetrach: 8 cm * 10 000 = 80 000 cm.
Zamieniamy centymetry na metry: 80 000 cm / 100 = 800 m.
Odp: Rzeczywista odległość między punktami wynosi 800 metrów.

Zadanie 3: Obliczanie odległości na mapie na podstawie odległości w terenie i skali

Przykład: Rzeczywista odległość między dwoma miastami wynosi 45 km. Oblicz odległość między tymi miastami na mapie w skali 1:300 000.

Rozwiązanie:

Skala 1:300 000 oznacza, że 1 cm na mapie odpowiada 300 000 cm w terenie.
Zamieniamy 45 km na centymetry: 45 km * 1000 m/km * 100 cm/m = 4 500 000 cm.
Obliczamy odległość na mapie: 4 500 000 cm / 300 000 = 15 cm.
Odp: Odległość między miastami na mapie wynosi 15 cm.

Zadanie 4: Obliczanie skali mapy na podstawie odległości na mapie i w terenie

Przykład: Odległość między dwoma punktami na mapie wynosi 5 cm, a w rzeczywistości odległość ta wynosi 25 km. Oblicz skalę mapy.

Rozwiązanie:

Zamieniamy 25 km na centymetry: 25 km * 1000 m/km * 100 cm/m = 2 500 000 cm.
Obliczamy stosunek odległości na mapie do odległości w terenie: 5 cm : 2 500 000 cm.
Dzielimy obie strony stosunku przez 5, aby otrzymać 1 na pierwszej pozycji: 1 : 500 000.
Odp: Skala mapy wynosi 1:500 000.

Wskazówki i triki

Uważnie czytajcie treść zadania. Zwróćcie uwagę na jednostki (cm, m, km).
Zawsze zamieniajcie jednostki na takie same, zanim zaczniecie obliczenia. Najlepiej zamienić wszystko na centymetry.
Sprawdzajcie, czy odpowiedź ma sens. Jeśli obliczyliście, że odległość między Warszawą a Gdańskiem na mapie Polski wynosi 50 cm, to prawdopodobnie gdzieś popełniliście błąd!
Pamiętajcie, że większa liczba w mianowniku skali liczbowej oznacza mniejszą skalę i bardziej szczegółową mapę (mniejszy obszar przedstawiony bardziej dokładnie). Skala 1:1000 jest większa niż skala 1:100 000.

Pamiętajcie! Ćwiczenie czyni mistrza! Rozwiążcie jak najwięcej zadań ze skalą, a na pewno poradzicie sobie na sprawdzianie. Nie bójcie się pytać nauczyciela, jeśli czegoś nie rozumiecie.