Samorząd Terytorialny Wos Gimnazjum Sprawdzian

Hej! Gotowi na sprawdzian z Samorządu Terytorialnego? To bardzo ważny temat w WOS-ie. Zacznijmy od podstaw.

Czym jest Samorząd Terytorialny?

Najprościej mówiąc, Samorząd Terytorialny to forma władzy publicznej, która działa lokalnie – w gminach, powiatach i województwach. To my, mieszkańcy, wybieramy swoich przedstawicieli, którzy podejmują decyzje dotyczące naszych miejscowości, miast i regionów. Czyli, to władza blisko ludzi!

Główne idee Samorządu Terytorialnego

Oto kilka kluczowych idei:

• Decentralizacja władzy: Władza nie jest scentralizowana w Warszawie, ale rozproszona po całym kraju. To znaczy, że decyzje o tym, co dzieje się u Ciebie w miejscowości, podejmują ludzie, którzy tam mieszkają, a nie tylko urzędnicy w stolicy.
• Subsydiarność: Zasada subsydiarności mówi, że problemy powinny być rozwiązywane na jak najniższym szczeblu. Czyli, jeśli coś można rozwiązać na poziomie gminy, to nie trzeba tego przenosić do powiatu, a tym bardziej do województwa.
• Samodzielność: Samorządy mają pewną autonomię w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu swoimi finansami. Nie są całkowicie zależne od rządu centralnego.
• Wspólnota lokalna: Samorząd buduje poczucie wspólnoty i solidarności wśród mieszkańców. Dzięki niemu możemy wspólnie dbać o nasze otoczenie.

Szczeble Samorządu Terytorialnego

W Polsce mamy trzy szczeble samorządu:

1. Gmina: To podstawowa jednostka samorządu. Zajmuje się np. budową dróg, prowadzeniem szkół podstawowych, opieką społeczną, gospodarką komunalną (wywóz śmieci, dostarczanie wody). Przykład: Gmina Kraków.
2. Powiat: Powiat zajmuje się sprawami, które przekraczają możliwości pojedynczej gminy, np. prowadzeniem szpitali, szkół średnich, policją, strażą pożarną. Przykład: Powiat Krakowski.
3. Województwo: Województwo zajmuje się sprawami strategicznymi dla całego regionu, np. planowaniem przestrzennym, rozwojem gospodarczym, transportem publicznym. Przykład: Województwo Małopolskie.

Kto nami rządzi w Samorządzie?

Na każdym szczeblu mamy organy władzy:

• Rada Gminy/Powiatu/Województwa: To organ stanowiący i kontrolny. Radni są wybierani przez mieszkańców w wyborach. Oni uchwalają budżet, podejmują uchwały i kontrolują działalność zarządu.
• Wójt/Burmistrz/Prezydent Miasta (w gminie): To organ wykonawczy. Odpowiada za realizację uchwał rady i bieżące zarządzanie gminą.
• Zarząd Powiatu (w powiecie): Podobnie jak wójt/burmistrz, zarząd odpowiada za realizację uchwał rady powiatu.
• Zarząd Województwa (w województwie): Również zajmuje się realizacją uchwał sejmiku województwa. Na czele zarządu stoi Marszałek Województwa.

Jak to wygląda w praktyce?

Pomyśl o tym, że chodnik przed Twoim domem został wyremontowany. Kto za to odpowiadał? Prawdopodobnie gmina! A może Twój tata pracuje w szpitalu powiatowym? Albo słyszałeś o nowych inwestycjach w Twoim województwie? To wszystko są efekty pracy samorządu terytorialnego!

Dlaczego to jest ważne dla Ciebie?

Dzięki Samorządowi Terytorialnemu masz realny wpływ na to, co dzieje się w Twoim otoczeniu. Możesz brać udział w wyborach, zgłaszać swoje pomysły radnym, uczestniczyć w konsultacjach społecznych. Pamiętaj, że Twój głos ma znaczenie! Zrozumienie zasad działania samorządu terytorialnego to klucz do aktywnego obywatelstwa i budowania lepszej przyszłości dla naszej społeczności.