Podstawowe Obowiązki Pracownika I Pracodawcy W Zakresie Bhp Określa

Zacznijmy od sedna – podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie BHP określa przede wszystkim Kodeks Pracy, a konkretnie Dział Dziesiąty "Bezpieczeństwo i higiena pracy" (art. 207-237). Dodatkowo, szereg aktów wykonawczych, czyli rozporządzeń Ministra Pracy i Polityki Socjalnej (obecnie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) oraz Ministra Zdrowia, szczegółowo precyzuje te obowiązki w odniesieniu do różnych branż i stanowisk.

Zacznijmy od pracodawcy. Jego rola w zapewnieniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest fundamentalna i nieprzenoszalna. To on ponosi odpowiedzialność za stan BHP w zakładzie pracy. Obowiązki pracodawcy można podzielić na kilka kluczowych obszarów:

Ocena i Zarządzanie Ryzykiem Zawodowym: Pracodawca ma obowiązek oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą. Oznacza to identyfikację wszystkich zagrożeń występujących na danym stanowisku, ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnych skutków oraz ich potencjalnej dotkliwości. Na podstawie tej oceny pracodawca wdraża odpowiednie środki profilaktyczne, mające na celu eliminację lub ograniczenie ryzyka. Ocena ryzyka zawodowego musi być aktualizowana w przypadku zmian w procesach pracy, wprowadzania nowych technologii czy zmian w organizacji pracy. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna być dostępna dla pracowników.
Szkolenia BHP: Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zarówno wstępne (przed dopuszczeniem do pracy), jak i okresowe (w trakcie zatrudnienia). Szkolenia te powinny być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy i stanowiska. Szkolenia wstępne obejmują instruktaż ogólny (zasady BHP obowiązujące w całym zakładzie) oraz instruktaż stanowiskowy (specyficzne zasady BHP obowiązujące na danym stanowisku). Szkolenia okresowe mają na celu aktualizację i utrwalenie wiedzy z zakresu BHP. Programy szkoleń BHP muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami.
Środki Ochrony Indywidualnej i Odzież Robocza: Pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikom bezpłatnie środki ochrony indywidualnej (np. kaski, okulary ochronne, rękawice, obuwie ochronne) oraz odzież roboczą i obuwie robocze, jeśli wymaga tego specyfika pracy. Środki ochrony indywidualnej muszą spełniać wymagania określone w normach i posiadać odpowiednie certyfikaty. Odzież robocza i obuwie robocze powinny być dostosowane do warunków pracy i zapewniać odpowiednią ochronę. Pracodawca jest również zobowiązany do zapewnienia prania, konserwacji i naprawy odzieży roboczej i obuwia roboczego.
Badania Lekarskie: Pracodawca kieruje pracowników na badania lekarskie: wstępne (przed podjęciem pracy), okresowe (w trakcie zatrudnienia) i kontrolne (po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni). Celem badań lekarskich jest ocena zdolności pracownika do wykonywania pracy na danym stanowisku. Zakres badań lekarskich jest określony w skierowaniu na badania, które wystawia pracodawca. Koszty badań lekarskich ponosi pracodawca.
Informacja o Zagrożeniach: Pracodawca ma obowiązek informować pracowników o występujących zagrożeniach dla zdrowia i życia, związanych z wykonywaną pracą, oraz o sposobach ochrony przed tymi zagrożeniami. Informacja powinna być przekazywana w sposób zrozumiały dla pracownika. Pracodawca powinien również informować pracowników o wynikach oceny ryzyka zawodowego oraz o środkach profilaktycznych, jakie zostały wdrożone w celu ograniczenia ryzyka.
Zapewnienie Bezpiecznych i Higienicznych Warunków Pracy: Ten punkt obejmuje szereg szczegółowych obowiązków, takich jak:
- Utrzymywanie pomieszczeń pracy w czystości i porządku.
- Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia, wentylacji i temperatury w pomieszczeniach pracy.
- Zapewnienie bezpiecznego stanu technicznego maszyn i urządzeń.
- Zapewnienie bezpiecznego składowania materiałów i substancji.
- Zapewnienie bezpiecznej organizacji pracy.
- Zapewnienie dostępu do wody pitnej i urządzeń sanitarnych.
- Zapewnienie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.
Konsultacje z Pracownikami lub Ich Przedstawicielami: Pracodawca ma obowiązek konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami (np. z przedstawicielami związków zawodowych) działania związane z BHP. Konsultacje powinny dotyczyć m.in. oceny ryzyka zawodowego, planowanych zmian w organizacji pracy, wprowadzenia nowych technologii, szkoleń BHP, zakupu środków ochrony indywidualnej.
Reagowanie na Zgłoszenia Pracowników: Pracodawca ma obowiązek reagować na zgłoszenia pracowników dotyczące zagrożeń dla zdrowia i życia oraz podejmować działania w celu usunięcia tych zagrożeń. Pracodawca nie może wyciągać negatywnych konsekwencji wobec pracownika, który zgłosił zagrożenie.
Współpraca ze Służbą BHP: Pracodawca ma obowiązek współpracować ze służbą BHP w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Służba BHP doradza pracodawcy w zakresie BHP, kontroluje stan BHP w zakładzie pracy oraz prowadzi szkolenia BHP.
Ustalanie Okoliczności i Przyczyn Wypadków przy Pracy oraz Chorób Zawodowych: W przypadku wystąpienia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pracodawca jest zobowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia oraz podjęcia działań mających na celu zapobieżenie podobnym zdarzeniom w przyszłości. Pracodawca ma obowiązek zgłosić wypadek przy pracy do Państwowej Inspekcji Pracy i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Obowiązki Pracownika

Teraz przyjrzyjmy się obowiązkom pracownika w zakresie BHP. Pracownik również odgrywa istotną rolę w zapewnieniu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Znajomość Przepisów BHP: Pracownik jest zobowiązany znać przepisy i zasady BHP, brać udział w szkoleniach BHP i instruktażach oraz stosować się do poleceń przełożonych w tym zakresie.
Stosowanie Środków Ochrony Indywidualnej i Odzieży Roboczej: Pracownik ma obowiązek stosować środki ochrony indywidualnej oraz odzież roboczą i obuwie robocze, zgodnie z ich przeznaczeniem. Niedopuszczalne jest niestosowanie środków ochrony indywidualnej, które mają chronić zdrowie i życie pracownika.
Dbałość o Stan Techniczny Maszyn i Urządzeń: Pracownik ma obowiązek dbać o stan techniczny maszyn i urządzeń, zgłaszać wszelkie usterki i nieprawidłowości, które mogą stanowić zagrożenie.
Utrzymywanie Porządku i Czystości: Pracownik ma obowiązek utrzymywać porządek i czystość na swoim stanowisku pracy.
Poddawanie się Badaniom Lekarskim: Pracownik ma obowiązek poddawać się badaniom lekarskim wstępnym, okresowym i kontrolnym.
Informowanie o Zagrożeniach: Pracownik ma obowiązek informować przełożonych o wszelkich zagrożeniach dla zdrowia i życia, które zauważył w miejscu pracy.
Nie Podejmowanie Pracy w Stanie Nietrzeźwości lub Pod Wpływem Środków Odurzających: Pracownik nie może podejmować pracy w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających.
Współpraca z Pracodawcą: Pracownik ma obowiązek współpracować z pracodawcą i służbą BHP w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Przestrzeganie Regulaminu Pracy: Pracownik ma obowiązek przestrzegać regulaminu pracy, w tym postanowień dotyczących BHP.
Dbałość o Własne Bezpieczeństwo i Bezpieczeństwo Innych: Pracownik ma obowiązek dbać o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo innych osób znajdujących się w miejscu pracy.

Należy podkreślić, że naruszenie przez pracownika przepisów BHP może skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną (np. upomnienie, nagana), a w poważniejszych przypadkach nawet rozwiązaniem umowy o pracę. Również pracodawca, który nie dopełnia swoich obowiązków w zakresie BHP, może ponosić odpowiedzialność karną i cywilną.

Podsumowując, zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy to wspólny obowiązek pracodawcy i pracownika. Pracodawca odpowiada za stworzenie bezpiecznych warunków pracy, a pracownik za przestrzeganie przepisów BHP i dbałość o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo innych. Skuteczne zarządzanie BHP wymaga zaangażowania wszystkich stron i ciągłego doskonalenia systemu. Regularna ocena ryzyka zawodowego, szkolenia BHP, dostarczanie środków ochrony indywidualnej oraz przestrzeganie przepisów prawa to kluczowe elementy zapewnienia bezpiecznego i higienicznego środowiska pracy.