Podmiot I Orzeczenie Klasa 4

Hej! Wiemy, że podmiot i orzeczenie w klasie 4 mogą wydawać się trochę straszne. W końcu to początek przygody z gramatyką! Ale obiecujemy, że po przeczytaniu tego artykułu, wszystko stanie się jasne jak słońce. Wielu uczniów na początku ma z tym problem, co jest zupełnie normalne. Ale razem to rozgryziemy, krok po kroku!

Czym jest podmiot?

Wyobraź sobie, że czytasz historię o wesołym piesku. Kto jest bohaterem tej historii? Piesek! I właśnie on jest podmiotem – to ten, o kim (lub o czym) mówimy w zdaniu.

Podmiot odpowiada na pytania: Kto? Co?

Na przykład:

• Tata czyta gazetę. Kto czyta? Tata. Więc "tata" to podmiot.
• Słońce świeci jasno. Co świeci? Słońce. Więc "słońce" to podmiot.
• Dzieci bawią się w parku. Kto się bawi? Dzieci. Więc "dzieci" to podmiot.

Pamiętaj! Podmiot najczęściej jest rzeczownikiem (np. tata, słońce, dzieci) lub zaimkiem (np. on, ona, ono, oni, one).

Rodzaje podmiotu

Podmiot może występować w różnych formach. Najważniejsze to:

Podmiot gramatyczny

To najprostszy podmiot, wyrażony rzeczownikiem lub zaimkiem w mianowniku (kto? co?).

Przykład: Mama gotuje obiad. ("Mama" to podmiot gramatyczny).

Podmiot logiczny

Czasami podmiot jest ukryty w formie celownika (komu? czemu?) lub dopełniacza (kogo? czego?). Często występuje w zdaniach bezosobowych.

Przykład: Zimno mi. (Komu zimno? Mnie. Podmiot logiczny to "mi", czyli "ja"). Albo: *Brakuje mi czasu.* (Czego brakuje? Czasu. Podmiot logiczny to "czasu").

Podmiot domyślny

Ten podmiot nie jest wprost wyrażony w zdaniu, ale możemy go się domyślić z kontekstu.

Przykład: Lubię lody. (Kto lubi lody? Ja. Podmiot domyślny to "ja"). Czyli pełne zdanie brzmiałoby: *Ja lubię lody.*

Podmiot szeregowy

To podmiot złożony z kilku elementów, połączonych spójnikami "i", "lub", "albo" itp.

Przykład: Mama i tata poszli do kina. (Kto poszedł do kina? Mama i tata. Podmiot szeregowy to "mama i tata"). Albo *Ja, Ania i Tomek pójdziemy na lody.*

Czym jest orzeczenie?

Skoro mamy już podmiot, to czas na orzeczenie! To, co podmiot robi, czym jest, lub co się z nim dzieje.

Orzeczenie odpowiada na pytania: Co robi? Co się z nim dzieje? Kim jest? Czym jest?

Na przykład:

• Tata czyta gazetę. Co robi tata? Czyta. Więc "czyta" to orzeczenie.
• Słońce świeci jasno. Co robi słońce? Świeci. Więc "świeci" to orzeczenie.
• Dzieci bawią się w parku. Co robią dzieci? Bawią się. Więc "bawią się" to orzeczenie.

Pamiętaj! Orzeczenie najczęściej jest czasownikiem.

Rodzaje orzeczenia

Podobnie jak podmiot, orzeczenie też może występować w różnych formach:

Orzeczenie czasownikowe

To najprostsze orzeczenie, wyrażone jednym czasownikiem w formie osobowej.

Przykład: Ptak śpiewa. ("Śpiewa" to orzeczenie czasownikowe).

Orzeczenie imienne

Składa się z łącznika (być, stać się, zostać) i orzecznika (rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, przysłówka lub wyrażenia przyimkowego).

Przykład: On jest lekarzem. ("Jest" to łącznik, "lekarzem" to orzecznik, a "jest lekarzem" to całe orzeczenie imienne).

Orzeczenie czasownikowo-imienne

Składa się z czasownika posiłkowego (np. zacząć, przestać, móc, umieć, chcieć) i bezokolicznika.

Przykład: Chcę czytać. ("Chcę" to czasownik posiłkowy, "czytać" to bezokolicznik, a "chcę czytać" to całe orzeczenie czasownikowo-imienne).

Jak znaleźć podmiot i orzeczenie w zdaniu?

Oto kilka kroków, które pomogą Ci znaleźć podmiot i orzeczenie:

1. Przeczytaj zdanie uważnie. Zrozum, o czym ono jest.
2. Znajdź czasownik. To zazwyczaj orzeczenie (albo jego część). Zapytaj: Co robi (podmiot)?
3. Zapytaj: Kto? Co? o czasownik. Odpowiedź to podmiot.
4. Sprawdź! Czy podmiot i orzeczenie pasują do siebie? Czy zdanie ma sens?

Przykład: Kasia pisze list.

1. Czytamy zdanie.
2. Czasownik to "pisze".
3. Pytamy: Kto pisze? Odpowiedź: Kasia.
4. Sprawdzamy: Kasia pisze list. Wszystko się zgadza! Podmiot to "Kasia", orzeczenie to "pisze".

Ćwiczenia czynią mistrza!

Najlepszy sposób na opanowanie podmiotu i orzeczenia to ćwiczenia! Spróbuj znaleźć je w poniższych zdaniach:

• Pies szczeka głośno.
• Ania śpiewa pięknie.
• Słońce zachodzi za horyzont.
• Książka leży na stole.
• Oni grają w piłkę.
• Tata naprawia samochód.
• Mama piecze ciasto.
• Ja uczę się gramatyki.
• My lubimy lody.
• Wy czytacie książkę.

Rozwiązania (spróbuj najpierw sam/a!):

• Pies szczeka głośno. (Podmiot: Pies, Orzeczenie: szczeka)
• Ania śpiewa pięknie. (Podmiot: Ania, Orzeczenie: śpiewa)
• Słońce zachodzi za horyzont. (Podmiot: Słońce, Orzeczenie: zachodzi)
• Książka leży na stole. (Podmiot: Książka, Orzeczenie: leży)
• Oni grają w piłkę. (Podmiot: Oni, Orzeczenie: grają)
• Tata naprawia samochód. (Podmiot: Tata, Orzeczenie: naprawia)
• Mama piecze ciasto. (Podmiot: Mama, Orzeczenie: piecze)
• Ja uczę się gramatyki. (Podmiot: Ja, Orzeczenie: uczę się)
• My lubimy lody. (Podmiot: My, Orzeczenie: lubimy)
• Wy czytacie książkę. (Podmiot: Wy, Orzeczenie: czytacie)

Podsumowanie

Podmiot to ten, o kim lub o czym mówimy w zdaniu (Kto? Co?).

Orzeczenie to, co podmiot robi, czym jest, lub co się z nim dzieje (Co robi? Co się z nim dzieje? Kim jest? Czym jest?).

Znajdź czasownik, zapytaj "kto? co?" o ten czasownik, i voila! Masz podmiot i orzeczenie.

Pamiętaj, praktyka czyni mistrza. Im więcej ćwiczysz, tym łatwiej będzie Ci rozpoznawać podmiot i orzeczenie w każdym zdaniu. Powodzenia!

Mamy nadzieję, że ten artykuł pomógł Ci zrozumieć, czym jest podmiot i orzeczenie. Nie zrażaj się, jeśli na początku wydaje Ci się to trudne. Z czasem i praktyką wszystko stanie się jasne!