Podczas Awarii Elektrowni Jądrowej W Czarnobylu Do Atmosfery

Podczas awarii w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej, do atmosfery wydostała się ogromna ilość substancji radioaktywnych. Wyobraźcie sobie, że to tak, jakby ktoś otworzył puszkę Pandory, ale zamiast nieszczęść, wyleciały z niej atomy, które mogą być szkodliwe dla zdrowia.

Reaktor numer 4, który uległ awarii, był wypełniony paliwem jądrowym – uranem – oraz innymi materiałami, które podczas pracy reaktora stawały się radioaktywne. Kiedy doszło do eksplozji, ta zawartość została wyrzucona wysoko w górę.

Co dokładnie wydostało się do atmosfery?

Najważniejsze z punktu widzenia skutków zdrowotnych i środowiskowych były następujące substancje:

• Jod-131: To taki "szybki zawodnik". Ma krótki czas połowicznego rozpadu, czyli szybko przestaje być radioaktywny (około 8 dni). Jednak w krótkim czasie może być bardzo niebezpieczny, szczególnie dla tarczycy, która chłonie jod z powietrza i jedzenia. Dzieci są szczególnie narażone na skutki działania jodu-131.

• Cez-137: To "długodystansowiec". Rozpada się znacznie wolniej niż jod-131 (czas połowicznego rozpadu wynosi około 30 lat). Oznacza to, że przez długi czas pozostaje w środowisku i może zanieczyszczać glebę, wodę i rośliny. Cez-137 może odkładać się w mięśniach zwierząt i ryb, a przez to trafiać do naszego jedzenia.

• Stront-90: Podobnie jak cez-137, ma długi czas połowicznego rozpadu (około 29 lat). Jest podobny do wapnia i może osadzać się w kościach, co zwiększa ryzyko nowotworów kości i białaczki.

• Pluton: To bardzo ciężki pierwiastek, który jest bardzo toksyczny i ma bardzo długi czas połowicznego rozpadu (np. pluton-239 ma czas połowicznego rozpadu około 24 000 lat!). Na szczęście, do atmosfery wydostało się go stosunkowo niewiele w porównaniu z innymi substancjami.

Oprócz tych głównych "graczy", do atmosfery trafiło jeszcze wiele innych izotopów radioaktywnych, ale to te wymienione powyżej miały największy wpływ na zdrowie ludzi i środowisko.

Jak te substancje rozprzestrzeniły się po świecie?

Wyobraźcie sobie, że wybuch w Czarnobylu był jak gigantyczna fontanna, która wyrzuca radioaktywne cząsteczki wysoko w górę. Tam, w górnych warstwach atmosfery, wiatr zaczął je roznosić po całym świecie.

Kierunek wiatru i opady deszczu miały kluczowe znaczenie dla tego, gdzie spadło najwięcej radioaktywnych substancji. Najbardziej ucierpiały tereny w pobliżu elektrowni, czyli Ukraina, Białoruś i Rosja. Ale chmura radioaktywna dotarła również do innych krajów Europy, w tym do Polski, Skandynawii, a nawet do Włoch i Grecji.

W Polsce, na przykład, największe stężenia radioaktywnego jodu-131 odnotowano w północno-wschodniej części kraju. Dlatego też, podjęto decyzję o profilaktycznym podawaniu płynu Lugola (czyli roztworu jodu) dzieciom, aby zablokować wchłanianie radioaktywnego jodu przez tarczycę.

Opady deszczu spowodowały, że radioaktywne substancje szybciej osiadały na ziemi. Tam, gdzie padał deszcz, stężenie radioaktywne w glebie było wyższe. To miało wpływ na zanieczyszczenie roślin, a przez to również zwierząt, które te rośliny zjadały.

Co się działo z tymi substancjami w środowisku?

Kiedy radioaktywne substancje osiadły na ziemi, zaczęły wchodzić w interakcje ze środowiskiem. Jod-131, jak już wspomnieliśmy, szybko się rozpadł. Cez-137 i stront-90 pozostały w glebie i zaczęły być wchłaniane przez rośliny. Te substancje mogły również przenikać do wód gruntowych i rzek.

W strefie wokół Czarnobyla, zwanej "strefą wykluczenia", gleba jest nadal silnie zanieczyszczona cez-137 i strontem-90. Dlatego też, wstęp do tej strefy jest ograniczony, a wszelkie produkty spożywcze pochodzące z tego terenu są monitorowane pod kątem radioaktywności.

W innych częściach Europy, gdzie stężenie radioaktywnych substancji było niższe, zanieczyszczenie stopniowo zmniejszało się wraz z upływem czasu. Jednak w niektórych miejscach, na przykład w lasach, cez-137 wciąż może być obecny w grzybach i jagodach. Dlatego też, warto sprawdzać, czy grzyby pochodzące z nieznanych źródeł są bezpieczne do spożycia.

A więc, awaria w Czarnobylu spowodowała uwolnienie do atmosfery wielu radioaktywnych substancji, które rozprzestrzeniły się po całym świecie. Najbardziej niebezpieczne były jod-131, cez-137 i stront-90. Te substancje miały wpływ na zdrowie ludzi i zanieczyściły środowisko. Choć z upływem czasu, stężenie radioaktywne w większości miejsc zmniejszyło się, to w strefie wokół Czarnobyla zanieczyszczenie jest nadal bardzo wysokie.