Podaj Nazwy Systematyczne Związków Chemicznych O Podanych Wzorach

Dzień dobry wszystkim! Dzisiaj zajmiemy się nazywaniem związków chemicznych na podstawie ich wzorów. To bardzo ważna umiejętność w chemii, ponieważ pozwala nam jednoznacznie identyfikować różne substancje. Spróbujemy to zrobić w sposób prosty i przystępny.

Na początek, musimy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Nazewnictwo systematyczne, którym się posługujemy, dąży do tego, aby nazwa związku informowała o jego składzie chemicznym i strukturze. Używamy do tego różnych przedrostków, przyrostków i liczb, które dokładnie określają liczbę atomów poszczególnych pierwiastków i ich rozmieszczenie w cząsteczce.

Zacznijmy od związków jonowych, które tworzą się poprzez połączenie metali z niemetalami. W takich związkach, metal tworzy kation (jon dodatni), a niemetal tworzy anion (jon ujemny). Nazwa związku jonowego składa się z nazwy kationu (pochodzącej od nazwy metalu) i nazwy anionu (pochodzącej od nazwy niemetalu z dodanym przyrostkiem "-ek").

Przykłady związków jonowych:

NaCl: Chlorek sodu (sód + chlor z przyrostkiem -ek)
MgO: Tlenek magnezu (magnez + tlen z przyrostkiem -ek)
CaBr2: Bromek wapnia (wapń + brom z przyrostkiem -ek)

Jeśli metal może tworzyć jony o różnych wartościowościach, to po nazwie metalu w nawiasie podajemy jego wartościowość cyfrą rzymską.

FeCl2: Chlorek żelaza(II) (żelazo występuje na +2 stopniu utlenienia)
FeCl3: Chlorek żelaza(III) (żelazo występuje na +3 stopniu utlenienia)
CuO: Tlenek miedzi(II) (miedź występuje na +2 stopniu utlenienia)
Cu2O: Tlenek miedzi(I) (miedź występuje na +1 stopniu utlenienia)

Teraz przejdźmy do związków kowalencyjnych, które tworzą się, gdy atomy niemetali dzielą się elektronami. W nazewnictwie związków kowalencyjnych używamy przedrostków, które wskazują liczbę atomów danego pierwiastka w cząsteczce. Najczęściej używane przedrostki to: mono- (1), di- (2), tri- (3), tetra- (4), penta- (5), heksa- (6), hepta- (7), okta- (8), nona- (9), deka- (10).

Przykłady związków kowalencyjnych:

CO: Tlenek węgla (mono-)
CO2: Dwutlenek węgla (di-)
N2O: Tlenek diazotu (di-)
NO2: Dwutlenek azotu (di-)
PCl5: Pentachlorek fosforu (penta-)
SF6: Heksafluorek siarki (heksa-)

W przypadku kwasów beztlenowych, czyli związków wodoru z niemetalem, nazwę tworzymy dodając przedrostek "kwas" i nazwę niemetalu z przyrostkiem "-owodorowy".

HCl: Kwas chlorowodorowy
HBr: Kwas bromowodorowy
H2S: Kwas siarkowodorowy

Kwasy tlenowe, czyli kwasy zawierające tlen, mają bardziej skomplikowane nazewnictwo. Nazwa zależy od stopnia utlenienia atomu centralnego (czyli atomu pierwiastka, do którego przyłączone są atomy tlenu i wodoru). Jeśli pierwiastek tworzy kilka kwasów, to używamy różnych przyrostków, aby je odróżnić. Najczęściej spotykane kwasy to:

HNO3: Kwas azotowy(V)
H2SO4: Kwas siarkowy(VI)
H3PO4: Kwas fosforowy(V)
H2CO3: Kwas węglowy

W przypadku soli kwasów tlenowych, nazwę tworzymy od nazwy kwasu, z którego pochodzi sól, zamieniając końcówkę "-owy" na "-an" i dodając nazwę metalu. Jeżeli metal tworzy jony o różnych wartościowościach, to po nazwie metalu w nawiasie podajemy jego wartościowość cyfrą rzymską.

Na2SO4: Siarczan(VI) sodu
CaCO3: Węglan wapnia
K3PO4: Fosforan(V) potasu
FeSO4: Siarczan(VI) żelaza(II)
Fe2(SO4)3: Siarczan(VI) żelaza(III)

Jeżeli w soli kwasu tlenowego występuje jon wodorowy (H+), to nazwę tworzymy dodając przedrostek "wodoro-" lub "diwodoro-" w zależności od liczby jonów wodorowych w cząsteczce.

NaHCO3: Wodorowęglan sodu
NaH2PO4: Diwodorofosforan(V) sodu

Nazewnictwo Hydratów

Hydraty to związki chemiczne, które w swojej strukturze zawierają cząsteczki wody. W nazewnictwie hydratów, po nazwie soli dodajemy przedrostek określający liczbę cząsteczek wody (mono-, di-, tri-, tetra-, penta-, heksa-, hepta-, okta-, nona-, deka-) i słowo "hydrat".

CuSO4 · 5H2O: Siarczan(VI) miedzi(II) pentahydrat
MgCl2 · 6H2O: Chlorek magnezu heksahydrat
Na2CO3 · 10H2O: Węglan sodu dekahydrat

Związki Kompleksowe

Związki kompleksowe składają się z atomu centralnego (zazwyczaj metalu przejściowego) otoczonego ligandami (jonami lub cząsteczkami, które oddają elektrony do atomu centralnego). Nazewnictwo związków kompleksowych jest nieco bardziej skomplikowane, ale postaram się je uprościć.

Najpierw wymieniamy ligandy, a następnie atom centralny. Liczbę ligandów oznaczamy przedrostkami (di-, tri-, tetra-, penta-, heksa-). Nazwy anionowych ligandów kończą się na "-o" (np. chloro-, cyjano-), a neutralnych ligandów pozostają bez zmian (np. amina, woda). Stopień utlenienia atomu centralnego podajemy w nawiasie cyfrą rzymską.

[Ag(NH3)2]Cl: Chlorek diaminasrebra(I)
K2[PtCl6]: Heksachloroplatynian(IV) potasu
[Co(NH3)4Cl2]Cl: Chlorek dichlorotetraamino kobaltu(III)

Podsumowując, nazewnictwo systematyczne związków chemicznych opiera się na kilku podstawowych zasadach: identyfikacji rodzaju związku (jonowy, kowalencyjny, kwas, sól), określeniu liczby atomów każdego pierwiastka w cząsteczce (za pomocą przedrostków), ustaleniu wartościowości pierwiastków i uwzględnieniu obecności jonów wodorowych lub cząsteczek wody.

Mam nadzieję, że to krótkie omówienie pomoże Wam w nazywaniu związków chemicznych. Pamiętajcie, że praktyka czyni mistrza, więc im więcej przykładów przerobicie, tym łatwiej będzie Wam się poruszać w nazewnictwie chemicznym. Powodzenia!