Pierwszy Dzień Miesiąca W Rzymskim Kalendarzu Juliańskim

Witajcie! Mam wrażenie, że temat kalendarza rzymskiego zawsze wywołuje pewne zamieszanie, szczególnie jeśli chodzi o pierwszy dzień miesiąca. Spróbujmy to sobie poukładać, żebyście mogli bez problemu zrozumieć, jak to działało w kalendarzu juliańskim.

Rzymski kalendarz, a konkretnie ten juliański, który nas teraz interesuje, miał pewne swoje zasady, trochę inne niż te, do których jesteśmy przyzwyczajeni. Zamiast liczyć dni po kolei, od 1 do 30 lub 31, Rzymianie posługiwali się trzema ważnymi dniami w miesiącu, które stanowiły punkty odniesienia: Kalendy, Nony i Idy.

Kalendy to zawsze pierwszy dzień miesiąca. To proste, prawda? Bez względu na to, czy mamy styczeń, czerwiec, czy listopad, Kalendy oznaczają początek. Można powiedzieć, że to taki rzymski odpowiednik naszego "pierwszego". To był dzień ważny z punktu widzenia religijnego, bo poświęcony bogini Juno.

Jak Liczono Dni w Stosunku do Kalend?

Teraz zaczyna się małe zamieszanie. Otóż, żeby powiedzieć, który dzień miesiąca mamy na myśli (inny niż Kalendy), Rzymianie liczyli "ile dni do" Nony lub Idów. To tak, jakbyśmy mówili "jeszcze X dni do świąt". Musieli więc wiedzieć, kiedy wypadają Nony i Idy w danym miesiącu.

Nony wypadały 5. dnia miesiąca w styczniu, lutym, kwietniu, czerwcu, sierpniu, wrześniu, listopadzie i grudniu. Natomiast w marcu, maju, lipcu i październiku – 7. dnia miesiąca.

Idy z kolei wypadały 13. dnia miesiąca w tych samych "krótszych" miesiącach, czyli styczniu, lutym, kwietniu, czerwcu, sierpniu, wrześniu, listopadzie i grudniu. W marcu, maju, lipcu i październiku – 15. dnia miesiąca.

Żeby było jasne, posłużmy się przykładem. Powiedzmy, że chcemy określić 3 stycznia. Kalendy stycznia wypadają 1 stycznia. Liczymy więc dni do Nony styczniowych, która wypada 5 stycznia. 3 stycznia to "trzy dni przed Nonami styczniowymi". Trochę pokręcone, ale tak to działało.

Inny przykład: 2 marca. Kalendy marca wypadają 1 marca. Nony marcowe wypadają 7 marca. 2 marca to "sześć dni przed Nonami marcowymi".

Teraz dochodzimy do sedna: jak to się przekłada na liczenie dni od Kalend? Otóż, dzień po Kalendach (czyli 2 dzień miesiąca) określano jako "dzień przed Nonami" w tych miesiącach, gdzie Nony wypadały 5-go dnia. W miesiącach gdzie Nony wypadały 7-go dnia, tak określano drugi, trzeci, czwarty, piąty i szósty dzień miesiąca. Brzmi to skomplikowanie, ale po kilku przykładach staje się bardziej intuicyjne.

Liczenie w Praktyce

Spójrzmy na kilka konkretnych przykładów:

• Styczeń:

  • 1 stycznia: Kalendy stycznia
  • 2 stycznia: Dzień przed Nonami styczniowymi
  • 3 stycznia: Trzy dni przed Nonami styczniowymi
  • 4 stycznia: Dwa dni przed Nonami styczniowymi
  • 5 stycznia: Nony styczniowe
  • 6 stycznia: Osiem dni przed Idami styczniowymi (liczymy do 13 stycznia)
  • 7 stycznia: Siedem dni przed Idami styczniowymi
  • ... i tak dalej, aż do Idów, a potem od Idów do Kalend następnego miesiąca (lutego).

• Marzec:

  • 1 marca: Kalendy marca
  • 2 marca: Sześć dni przed Nonami marcowymi
  • 3 marca: Pięć dni przed Nonami marcowymi
  • 4 marca: Cztery dni przed Nonami marcowymi
  • 5 marca: Trzy dni przed Nonami marcowymi
  • 6 marca: Dwa dni przed Nonami marcowymi
  • 7 marca: Nony marcowe
  • 8 marca: Osiem dni przed Idami marcowymi (liczymy do 15 marca)
  • ... i tak dalej.

Widzicie, że kluczem jest zapamiętanie, kiedy wypadają Nony i Idy w danym miesiącu. To wymaga trochę praktyki, ale nie jest to aż tak straszne, jak się na początku wydaje.

Wracając do Kalend: były one nie tylko pierwszym dniem miesiąca, ale również dniem, w którym ogłaszano ważne wydarzenia, składano ofiary bogom i regulowano sprawy finansowe. Był to ważny dzień w rzymskim życiu społecznym i religijnym.

Dlatego, jeśli kiedykolwiek spotkacie się z określeniem dnia w rzymskim kalendarzu juliańskim, pamiętajcie o Kalendach jako punkcie wyjścia i o tym, że Rzymianie lubili liczyć "wstecz" do Nony i Idów. Z czasem, zrozumienie tego systemu stanie się łatwiejsze, a Wy będziecie mogli imponować znajomością starożytnych zwyczajów! Mam nadzieję, że to wyjaśnienie pomogło Wam zrozumieć ten temat! Powodzenia w dalszej nauce!