Pierwiastek Którego Niedobór Może Być Przyczyną Anemii

Żelazo. Ten jeden pierwiastek, często niedoceniany, a przecież fundamentalny dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Jego niedobór to cichy zabójca, powoli i podstępnie odbierający nam energię, witalność i radość życia. A wszystko to dlatego, że żelazo jest kluczowym elementem w produkcji hemoglobiny, białka transportującego tlen w czerwonych krwinkach. Bez odpowiedniej ilości żelaza, hemoglobiny brakuje, a co za tym idzie, tlen dociera w niewystarczających ilościach do naszych komórek. Efekt? Anemia.

Anemia, czyli niedokrwistość, to stan, w którym liczba czerwonych krwinek lub stężenie hemoglobiny jest niższe niż norma. Istnieje wiele rodzajów anemii, a ich przyczyny są różnorodne. Jednak jednym z najczęstszych winowajców jest właśnie niedobór żelaza. Nazywa się ją wtedy anemią z niedoboru żelaza, czyli anemią syderopeniczną.

Objawy anemii z niedoboru żelaza mogą być początkowo subtelne i łatwe do zignorowania. Zmęczenie, osłabienie, bladość skóry – kto z nas czasem tego nie odczuwa? Często tłumaczymy to przepracowaniem, stresem, czy brakiem snu. Jednak jeśli te objawy utrzymują się przez dłuższy czas i nasilają, warto przyjrzeć się bliżej swojej diecie i ewentualnie skonsultować się z lekarzem.

Skąd bierze się niedobór żelaza?

Niedobór żelaza może mieć wiele przyczyn. Najczęstsze z nich to:

• Niewystarczająca podaż żelaza w diecie: Dieta uboga w żelazo hemowe (pochodzenia zwierzęcego) oraz niewystarczające spożycie żelaza niehemowego (pochodzenia roślinnego) w połączeniu z czynnikami hamującymi jego wchłanianie (np. fityniany w zbożach) prowadzi do niedoboru. Osoby na dietach wegetariańskich i wegańskich, jeśli nie zwracają szczególnej uwagi na odpowiednie spożycie i wchłanianie żelaza, są szczególnie narażone.
• Zaburzenia wchłaniania żelaza: Niektóre choroby przewodu pokarmowego, takie jak celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, resekcja żołądka lub jelit, mogą upośledzać wchłanianie żelaza z pożywienia. Również niektóre leki mogą wpływać na proces wchłaniania żelaza.
• Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo: W pewnych okresach życia zapotrzebowanie na żelazo jest zwiększone. Dotyczy to przede wszystkim kobiet w ciąży, karmiących piersią, dzieci i młodzieży w okresie intensywnego wzrostu. U kobiet w wieku rozrodczym częstą przyczyną niedoboru żelaza są obfite miesiączki.
• Utrata krwi: Przewlekłe krwawienia, nawet niewielkie, mogą prowadzić do stopniowej utraty żelaza z organizmu. Przyczyną mogą być wrzody żołądka lub dwunastnicy, polipy w jelitach, krwawienia z przewodu pokarmowego spowodowane stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), czy też nowotwory.

Jak rozpoznać i leczyć niedobór żelaza?

Rozpoznanie anemii z niedoboru żelaza opiera się na badaniach laboratoryjnych krwi. Najważniejsze parametry to:

• Morfologia krwi: Sprawdza się liczbę czerwonych krwinek, stężenie hemoglobiny i hematokryt (stosunek objętości czerwonych krwinek do objętości całej krwi).
• Stężenie żelaza w surowicy: Mierzy poziom żelaza we krwi.
• TIBC (Total Iron Binding Capacity) i UIBC (Unsaturated Iron Binding Capacity): Określają zdolność transferryny (białka transportującego żelazo) do wiązania żelaza. W przypadku niedoboru żelaza TIBC zazwyczaj jest podwyższone, a UIBC obniżone.
• Ferrytyna: Mierzy zapasy żelaza w organizmie. Jest to najczulszy wskaźnik niedoboru żelaza, ponieważ obniża się jako pierwszy.

Leczenie anemii z niedoboru żelaza polega na uzupełnieniu brakującego pierwiastka. Najczęściej stosuje się preparaty żelaza w postaci tabletek lub syropów. Ważne jest, aby przyjmować je zgodnie z zaleceniami lekarza, ponieważ nadmiar żelaza może być szkodliwy. Czas trwania leczenia zależy od stopnia niedoboru żelaza i przyczyny anemii. Zazwyczaj trwa ono kilka miesięcy. W przypadku poważnych niedoborów żelaza lub gdy doustne preparaty są źle tolerowane, konieczne może być podawanie żelaza dożylnie.

Oprócz suplementacji żelaza, ważne jest również zadbanie o odpowiednią dietę. Należy spożywać produkty bogate w żelazo hemowe (mięso, drób, ryby) oraz żelazo niehemowe (rośliny strączkowe, szpinak, natka pietruszki, orzechy, pestki). Warto pamiętać, że wchłanianie żelaza niehemowego można zwiększyć poprzez jednoczesne spożywanie produktów bogatych w witaminę C (np. papryka, brokuły, owoce cytrusowe). Natomiast wchłanianie żelaza mogą hamować fityniany (w zbożach), taniny (w herbacie i kawie) oraz wapń (w produktach mlecznych). Dlatego warto unikać spożywania tych produktów w czasie przyjmowania preparatów żelaza lub posiłków bogatych w żelazo.

Należy również zidentyfikować i leczyć przyczynę niedoboru żelaza, np. leczyć choroby przewodu pokarmowego, kontrolować obfite miesiączki, czy też unikać stosowania leków, które mogą powodować krwawienia.

Pamiętajmy, że dbanie o odpowiedni poziom żelaza w organizmie to inwestycja w nasze zdrowie i dobre samopoczucie. Nie ignorujmy objawów anemii i regularnie kontrolujmy poziom żelaza, szczególnie jeśli należymy do grupy ryzyka. Odpowiednia dieta, suplementacja żelaza (pod kontrolą lekarza) i leczenie ewentualnych przyczyn niedoboru żelaza pozwolą nam cieszyć się energią, witalnością i pełnią życia.