Ostatnim Starciem Regularnych Oddziałów Polskich W 1939 Roku Była Bitwa

Zatem, odpowiedź na pytanie o ostatnie starcie regularnych oddziałów Wojska Polskiego w 1939 roku, to zagadnienie, które wymaga precyzji i uwzględnienia szeregu czynników. Istnieje pewna powszechna narracja, ale analizując dostępne źródła i dokumenty, możemy dojść do wniosków bardziej niuansujących tę kwestię.

Najczęściej wskazywanym ostatnim starciem regularnych oddziałów Wojska Polskiego w Kampanii Wrześniowej 1939 roku jest bitwa pod Kockiem. Zazwyczaj podaje się, że to tam, w dniach 2-5 października, Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" pod dowództwem generała Franciszka Kleeberga stoczyła swój ostatni bój. I rzeczywiście, jest to prawda, ale wymaga ona pewnego doprecyzowania. Bitwa pod Kockiem to kluczowe wydarzenie, wieńczące bohaterski, choć tragiczny, rozdział polskiego oporu. Po kapitulacji Warszawy i Modlina, SGO "Polesie" pozostała jedyną dużą jednostką regularną, która kontynuowała walkę. Gen. Kleeberg, mając pod swoimi rozkazami resztki różnych oddziałów, w tym żołnierzy z rozbitych jednostek i ochotników, postanowił przebijać się na południe, w kierunku granicy rumuńskiej, by kontynuować walkę za granicą.

Jednakże, mówiąc o "regularnych oddziałach", musimy uwzględnić fakt, że w trakcie kampanii wrześniowej struktura wielu jednostek uległa znacznemu rozluźnieniu. Oddziały były mieszane, tworzone doraźnie z resztek rozbitych formacji. SGO "Polesie" była przykładem takiego tworu – skonsolidowaną grupą bojową, w skład której wchodzili żołnierze z różnych dywizji i brygad, walczący pod wspólnym dowództwem.

Walki pod Kockiem były niezwykle ciężkie. Polscy żołnierze, wyczerpani długotrwałym marszem i ciągłymi starciami, walczyli z przeważającymi siłami niemieckimi. Mimo heroicznej postawy, brak amunicji i beznadziejne położenie strategiczne zmusiły gen. Kleeberga do kapitulacji. Akt kapitulacji, podpisany 5 października 1939 roku, symbolicznie zakończył regularny opór zbrojny Wojska Polskiego na terenie kraju.

Drobne starcia i punkty sporne

Należy jednak zauważyć, że po bitwie pod Kockiem miały miejsce jeszcze incydentalne, mniejsze starcia, w których brały udział resztki polskich oddziałów lub pojedynczy żołnierze, którzy nie złożyli broni. Mówienie o nich jako o "ostatnich starciach regularnych oddziałów" byłoby jednak nadużyciem, gdyż były to raczej akcje o charakterze partyzanckim lub obronnym, podejmowane przez niewielkie grupy lub pojedyncze osoby. Nie zmienia to faktu, że opór stawiany przez tych żołnierzy, często bez szans na powodzenie, świadczy o ich niezłomnej postawie i determinacji.

Rozważmy na przykład sytuacje, gdzie po bitwie pod Kockiem pojedyncze grupy żołnierzy ukrywały się w lasach, próbując uniknąć niewoli. Często podejmowali oni próby przebicia się na Węgry lub Rumunię, a napotkani niemieccy żołnierze stanowili dla nich zagrożenie. W takich sytuacjach dochodziło do potyczek, choć trudno uznać je za regularne starcia w rozumieniu operacji wojskowej.

Ponadto, istnieją relacje o pojedynczych punktach oporu, gdzie polscy żołnierze bronili swoich pozycji do ostatniego naboju, nawet po oficjalnej kapitulacji. Przykładem może być obrona niektórych schronów bojowych na Śląsku lub w innych regionach kraju. Choć te akcje były niezwykle bohaterskie, nie można ich traktować jako starcia regularnych oddziałów, lecz raczej jako akty indywidualnego heroizmu.

Kontekst definicyjny i interpretacje

Problematyka "ostatniego starcia" wynika również z trudności w zdefiniowaniu, co rozumiemy przez "regularny oddział" w kontekście Kampanii Wrześniowej. Jak wspomniano wcześniej, struktura wielu jednostek uległa dezintegracji, a oddziały były tworzone ad hoc. Czy zatem oddział składający się z resztek różnych dywizji, walczący pod wspólnym dowództwem, można uznać za "regularny"? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy od przyjętej definicji.

Dodatkowo, problematyczna jest kwestia datowania. Bitwa pod Kockiem zakończyła się 5 października 1939 roku, ale czy oznacza to, że tego dnia ustał wszelki opór zbrojny? Jak wspomniano wcześniej, istniały incydentalne starcia i akty oporu, które miały miejsce później. Czy należy je ignorować, koncentrując się wyłącznie na bitwie pod Kockiem?

Podsumowując, bitwa pod Kockiem jest powszechnie i słusznie uznawana za ostatnie starcie regularnych oddziałów Wojska Polskiego w Kampanii Wrześniowej 1939 roku. Była to kulminacja bohaterskiego oporu SGO "Polesie" i symboliczny koniec walki regularnego wojska. Należy jednak pamiętać, że po bitwie pod Kockiem miały miejsce jeszcze incydentalne starcia i akty oporu, które świadczą o niezłomnej postawie polskich żołnierzy. Niemniej jednak, na pytanie o ostatnie starcie regularnych oddziałów, w świetle dostępnych źródeł, należy wskazać na Kock. To tam, w dramatycznych okolicznościach, polski żołnierz dopełnił swojego obowiązku.

Analiza historyczna wymaga uwzględnienia niuansów i unikania uproszczeń. Historia nie jest czarno-biała, a interpretacja wydarzeń zależy od kontekstu i przyjętej perspektywy. Dlatego też, mówiąc o "ostatnim starciu", należy pamiętać o złożoności sytuacji i uwzględnić różne aspekty tego zagadnienia.