Określ Komu Przysługują Prawa Człowieka I Z Czego One Wynikają

Prawa człowieka stanowią fundament współczesnego społeczeństwa, określając minimalny standard traktowania, który przysługuje każdej osobie, niezależnie od jej pochodzenia, statusu społecznego czy przekonań. Ale komu dokładnie przysługują te prawa i z czego one wynikają? Odpowiedź na to pytanie jest kluczowa dla zrozumienia istoty praw człowieka i ich roli w zapewnieniu sprawiedliwości i godności dla wszystkich.

Prawa człowieka przysługują absolutnie każdemu człowiekowi na świecie. Nie ma tu żadnych wyjątków. Niezależnie od narodowości, rasy, płci, języka, religii, przekonań politycznych lub innych, pochodzenia narodowego lub społecznego, majątku, urodzenia lub jakiegokolwiek innego statusu, prawa człowieka chronią każdego. Jest to podstawowa zasada powszechności praw człowieka, która stanowi, że są one uniwersalne i przynależne każdemu od momentu narodzin.

Oznacza to, że prawa człowieka przysługują:

• Noworodkom i osobom starszym: W każdym wieku, od momentu narodzin aż do śmierci, ludzie są chronieni przez prawa człowieka. Dzieci, ze względu na swoją szczególną wrażliwość, mają dodatkowe prawa i ochronę.
• Osobom z niepełnosprawnościami: Prawa człowieka gwarantują im równy dostęp do edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i innych aspektów życia społecznego. Mają także prawo do życia w niezależności i godności.
• Uchodźcom i migrantom: Nawet osoby, które nie są obywatelami danego państwa, ale przebywają na jego terytorium, są objęte ochroną praw człowieka. Dotyczy to również osób ubiegających się o azyl lub status uchodźcy.
• Osobom pozbawionym wolności: Osoby osadzone w więzieniach również podlegają ochronie praw człowieka. Mają prawo do godnego traktowania, dostępu do opieki zdrowotnej i kontaktu z rodziną. Zabronione jest stosowanie tortur lub innego nieludzkiego traktowania.
• Osobom należącym do mniejszości: Prawa człowieka chronią prawa mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i językowych. Mają one prawo do zachowania i rozwijania swojej kultury, języka i religii.
• Osobom bezdomnym: Bezdomność nie pozbawia nikogo praw człowieka. Osoby bezdomne mają prawo do godnego życia, dostępu do schronienia, opieki zdrowotnej i pomocy socjalnej.
• Osobom LGBTIQ+: Orientacja seksualna i tożsamość płciowa nie mogą być podstawą dyskryminacji. Osoby LGBTIQ+ mają prawo do równego traktowania, ochrony przed przemocą i dyskryminacją oraz do zawarcia związku małżeńskiego (tam gdzie jest to legalne).

Fundamentalna zasada powszechności praw człowieka oznacza, że nie można nikogo wykluczyć z ich ochrony. Próby ograniczenia praw człowieka ze względu na jakiekolwiek kryterium są niedopuszczalne i sprzeczne z istotą praw człowieka.

Źródła Praw Człowieka

Skąd w ogóle biorą się prawa człowieka? Nie są one nadawane przez rządy czy inne instytucje, ale wynikają z samej natury ludzkiej. Uznaje się, że prawa człowieka są przyrodzone, co oznacza, że przysługują każdemu od momentu narodzin, niezależnie od tego, czy zostały formalnie zapisane w prawie danego kraju. Idea ta ma swoje korzenie w filozofii prawa naturalnego, która zakłada istnienie uniwersalnych zasad moralnych, które regulują relacje międzyludzkie.

Współcześnie prawa człowieka znajdują swoje odzwierciedlenie w wielu dokumentach międzynarodowych i krajowych. Najważniejsze z nich to:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (PDPC) z 1948 roku: To fundamentalny dokument ONZ, który definiuje podstawowe prawa i wolności, które przysługują każdemu człowiekowi. PDPC obejmuje prawa osobiste, polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne. Chociaż nie jest sama w sobie traktatem prawnie wiążącym, to zyskała status normy prawa zwyczajowego międzynarodowego i stanowi podstawę dla wielu innych dokumentów dotyczących praw człowieka.
• Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka: Są to dwa prawnie wiążące traktaty ONZ, które rozwijały idee zawarte w PDPC. Są to Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (MPPOiP) oraz Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (MPPGSiK). Państwa, które ratyfikowały te pakty, są zobowiązane do zapewnienia przestrzegania praw w nich zawartych.
• Konwencje ONZ dotyczące praw człowieka: Istnieje wiele szczegółowych konwencji ONZ, które dotyczą poszczególnych grup osób lub konkretnych praw. Przykłady to Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencja w sprawie praw dziecka, Konwencja w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur.
• Europejska Konwencja Praw Człowieka (EKPC): Jest to regionalny traktat Rady Europy, który chroni prawa człowieka w państwach członkowskich. EKPC ustanowiła Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, który rozpatruje skargi dotyczące naruszeń praw człowieka.
• Konstytucje krajowe: Większość państw na świecie posiada konstytucje, które gwarantują podstawowe prawa i wolności swoim obywatelom. Konstytucje te często odwołują się do standardów międzynarodowych dotyczących praw człowieka.

Obowiązki Państwa

Prawa człowieka nakładają na państwa konkretne obowiązki. Państwa są zobowiązane do:

• Respektowania praw człowieka: Oznacza to, że państwo nie może samo naruszać praw człowieka. Na przykład, policja nie może bezpodstawnie aresztować obywateli, a sądy nie mogą wydawać wyroków niezgodnych z prawem.
• Chronienia praw człowieka: Oznacza to, że państwo musi podjąć kroki w celu ochrony praw człowieka przed naruszeniami ze strony osób prywatnych lub innych podmiotów. Na przykład, państwo musi ścigać przestępstwa z nienawiści i chronić ofiary przemocy domowej.
• Realizowania praw człowieka: Oznacza to, że państwo musi podejmować działania w celu stopniowego realizowania praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych. Na przykład, państwo musi dążyć do zapewnienia powszechnego dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego.

Państwa są odpowiedzialne za wdrażanie praw człowieka w swoim prawodawstwie i praktyce. Muszą także zapewnić skuteczne mechanizmy odwoławcze dla osób, których prawa zostały naruszone.

Ograniczenia Praw Człowieka

Chociaż prawa człowieka są fundamentalne, nie są one absolutne. W pewnych ograniczonych okolicznościach państwo może ograniczyć korzystanie z niektórych praw człowieka. Ograniczenia te muszą być jednak zgodne z prawem, konieczne w demokratycznym społeczeństwie i proporcjonalne do celu, jaki ma być osiągnięty. Ograniczenia praw człowieka są dopuszczalne tylko w przypadkach, gdy jest to niezbędne dla ochrony praw i wolności innych osób, bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego, zdrowia publicznego lub moralności. Przykładowo, prawo do wolności słowa może być ograniczone w przypadku nawoływania do nienawiści lub zniesławienia. Prawo do zgromadzeń może być ograniczone ze względu na względy bezpieczeństwa.

Należy jednak pamiętać, że ograniczenia praw człowieka muszą być zawsze interpretowane w sposób ścisły i nie mogą prowadzić do naruszenia istoty danego prawa. Niektóre prawa, takie jak zakaz tortur, niewolnictwa i dyskryminacji, są bezwzględne i nie mogą być ograniczone w żadnych okolicznościach.

Podsumowując, prawa człowieka przysługują każdemu człowiekowi na świecie, bez względu na jego pochodzenie czy status. Wynikają one z samej natury ludzkiej i są chronione przez prawo międzynarodowe i krajowe. Państwa mają obowiązek respektować, chronić i realizować prawa człowieka, a ograniczenia tych praw są dopuszczalne tylko w wyjątkowych i ściśle określonych przypadkach. Zrozumienie istoty i zakresu praw człowieka jest kluczowe dla budowania sprawiedliwego i godnego społeczeństwa, w którym każdy człowiek może w pełni realizować swój potencjał.