Odmienne I Nieodmienne Części Mowy Sprawdzian Klasa 4

Hej dzieciaki! Widzę, że macie sprawdzian z części mowy. Bez paniki! Postaram się wam to wszystko wytłumaczyć tak prosto, jak tylko się da. Podzielimy sobie te części mowy na dwie główne grupy: te, które się odmieniają i te, które się nie odmieniają.

Zacznijmy od tych, które się odmieniają – to znaczy, że ich forma się zmienia w zależności od tego, o czym mówimy i w jakim kontekście.

Odmienne części mowy

Do odmiennych części mowy zaliczamy:

• Rzeczownik: Rzeczownik to słowo, które odpowiada na pytania: kto? co? Na przykład: pies, kot, dom, szkoła, mama, tata, książka. Rzeczowniki odmieniają się przez przypadki (mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik, wołacz) oraz liczby (pojedyncza, mnoga). Weźmy na przykład słowo pies.

  • Mianownik: pies (kto? co? - pies)
  • Dopełniacz: psa (kogo? czego? - psa)
  • Celownik: psu (komu? czemu? - psu)
  • Biernik: psa (kogo? co? - psa)
  • Narzędnik: psem (z kim? z czym? - psem)
  • Miejscownik: psie (o kim? o czym? - o psie)
  • Wołacz: psie! (o!)
  • Liczba mnoga: psy, psów, psom, psy, psami, psach, psy!

  Widzicie, jak bardzo zmienia się forma tego słowa? To właśnie jest odmiana przez przypadki i liczby.

• Czasownik: Czasownik to słowo, które odpowiada na pytanie: co robi? co się z kimś/czymś dzieje? Na przykład: biegać, skakać, czytać, pisać, myśleć, jeść, spać. Czasowniki odmieniają się przez osoby (ja, ty, on/ona/ono, my, wy, oni/one), liczby (pojedyncza, mnoga), czasy (przeszły, teraźniejszy, przyszły) i tryby (oznajmujący, rozkazujący, przypuszczający). Weźmy na przykład czasownik czytać.

  • Czas teraźniejszy:

    • Ja czytam
    • Ty czytasz
    • On/Ona/Ono czyta
    • My czytamy
    • Wy czytacie
    • Oni/One czytają

  • Czas przeszły:

    • Ja czytałem/czytałam
    • Ty czytałeś/czytałaś
    • On czytał/Ona czytała/Ono czytało
    • My czytaliśmy/czytałyśmy
    • Wy czytaliście/czytałyście
    • Oni czytali/One czytały

  • Czas przyszły:

    • Ja będę czytał/czytała
    • Ty będziesz czytał/czytała
    • On/Ona/Ono będzie czytał/czytała/czytało
    • My będziemy czytali/czytały
    • Wy będziecie czytali/czytały
    • Oni/One będą czytali/czytały

  Widzicie, jak zmienia się końcówka w zależności od osoby i czasu? To właśnie jest odmiana czasownika.

• Przymiotnik: Przymiotnik to słowo, które odpowiada na pytanie: jaki? jaka? jakie? Na przykład: duży, mały, czerwony, zielony, wysoki, niski. Przymiotniki odmieniają się przez przypadki, liczby i rodzaje (męski, żeński, nijaki). Przymiotnik zawsze zgadza się z rzeczownikiem, który opisuje. Weźmy na przykład przymiotnik duży.

  • Duży pies (rodzaj męski, liczba pojedyncza, mianownik)
  • Duża książka (rodzaj żeński, liczba pojedyncza, mianownik)
  • Duże okno (rodzaj nijaki, liczba pojedyncza, mianownik)
  • Duże psy (rodzaj męskoosobowy, liczba mnoga, mianownik)
  • Duże książki (rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, mianownik)
  • Duże okna (rodzaj niemęskoosobowy, liczba mnoga, mianownik)

  Podobnie jak rzeczowniki, przymiotniki odmieniają się przez przypadki:

  • Duży pies - Dopełniacz: dużego psa
  • Duża książka - Dopełniacz: dużej książki
  • Duże okno - Dopełniacz: dużego okna

• Zaimek: Zaimek to słowo, które zastępuje rzeczownik, przymiotnik lub przysłówek. Zaimki dzielimy na różne rodzaje: osobowe (ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one), wskazujące (ten, ta, to, tamten, tamta, tamto), pytające (kto, co, jaki, który, czyj), względne (który, jaki, kto, co, ile), dzierżawcze (mój, twój, jego, jej, nasz, wasz, ich), zwrotny (się, siebie), nieokreślone (ktoś, coś, gdzieś, kiedyś, jakiś), przeczące (nikt, nic, nigdzie, nigdy, żaden). Zaimki odmieniają się podobnie jak rzeczowniki i przymiotniki, w zależności od tego, co zastępują. Na przykład zaimek osobowy ja odmienia się następująco: ja, mnie, mi, mnie, ze mną, o mnie.

• Liczebnik: Liczebnik to słowo, które określa liczbę lub kolejność. Na przykład: jeden, dwa, trzy, pierwszy, drugi, trzeci. Liczebniki też się odmieniają, chociaż niektóre bardziej, a niektóre mniej. Na przykład liczebnik jeden odmienia się jak przymiotnik, a liczebnik pięć odmienia się przez przypadki.

  Jeden (mianownik): jeden, jedna, jedno Pięć (mianownik): pięć, (dopełniacz): pięciu, (celownik): pięciu, (biernik): pięć, (narzędnik): pięcioma, (miejscownik): pięciu

Nieodmienne części mowy

A teraz przejdźmy do tych, które się nie odmieniają. To znaczy, że bez względu na to, o czym mówimy i w jakim kontekście, one zawsze pozostają w tej samej formie. Łatwizna, prawda?

Do nieodmiennych części mowy zaliczamy:

• Przysłówek: Przysłówek to słowo, które określa, w jaki sposób wykonana jest czynność, gdzie się coś dzieje lub kiedy coś się dzieje. Odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? Na przykład: dobrze, źle, szybko, wolno, tutaj, tam, wczoraj, jutro, rano, wieczorem. Przysłówek nie odmienia się. Zawsze będzie dobrze, niezależnie od tego, czy mówimy o jednym dziecku, czy o całej klasie.

• Przyimek: Przyimek to słowo, które łączy wyrazy w zdaniu i określa ich wzajemny stosunek. Na przykład: na, pod, nad, przed, za, w, do, od, z, u, przy, obok, koło. Przyimek zawsze łączy się z rzeczownikiem, zaimkiem lub liczebnikiem w określonym przypadku. Na przykład: na stole, pod stołem, do szkoły, z kolegą. Przyimek sam w sobie się nie odmienia.

• Spojnik: Spójnik to słowo, które łączy wyrazy lub zdania w zdaniu złożonym. Na przykład: i, oraz, ale, lecz, jednak, więc, dlatego, żeby, bo, ponieważ. Spójnik nie odmienia się. Zawsze będzie i, niezależnie od tego, co łączy.

• Wykrzyknik: Wykrzyknik to słowo, które wyraża emocje lub naśladuje dźwięki. Na przykład: ach, och, ech, hej, halo, brr, bum, hau, miau. Wykrzyknik nie odmienia się. Zawsze będzie ach, niezależnie od tego, czy jesteśmy szczęśliwi, czy smutni.

• Partykuła: Partykuła to słowo, które wzmacnia lub modyfikuje znaczenie innych słów w zdaniu. Na przykład: czy, nie, tylko, właśnie, nawet, -że, -li. Partykuła nie odmienia się. Zawsze będzie czy, niezależnie od tego, o co pytamy.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że teraz jest to wszystko jaśniejsze. Pamiętajcie, żeby dobrze się przygotować do sprawdzianu. Powodzenia! A jeśli będziecie mieć jakieś pytania, to śmiało pytajcie.

Pamiętajcie, żeby rozpoznać, czy dane słowo to rzeczownik, czasownik, przymiotnik itd. i spróbujcie je odmienić. Jeśli się da – to jest to odmienna część mowy. Jeśli nie – to jest to nieodmienna część mowy. To naprawdę nie jest takie trudne, jak się wydaje na pierwszy rzut oka. Z odrobiną ćwiczeń, na pewno dacie radę!

Najważniejsze to zrozumieć, co oznaczają poszczególne części mowy i jak działają w zdaniu. Potem samo pójdzie! Trzymam za was kciuki!