Odmiana Czasowników W Liczbie Pojedynczej Niemiecki

Odmiana czasowników w liczbie pojedynczej w języku niemieckim to podstawa, bez której ani rusz. Wydaje się skomplikowana na początku, ale obiecuję – z odrobiną praktyki stanie się naturalna. Zaraz zobaczymy, jak to działa krok po kroku.

Zacznijmy od tego, że każdy czasownik w języku niemieckim ma swoją formę podstawową, nazywaną infinitiv. To tak, jak polskie "iść", "pisać", "mówić". W niemieckim rozpoznasz infinitiv po końcówce "-en" lub czasem "-n". Przykłady? Proszę bardzo: machen (robić), sagen (mówić), spielen (grać), wohnen (mieszkać), wandern (wędrować), sein (być), tun (czynić).

Żeby użyć czasownika w zdaniu, musisz go odmienić. Czyli dopasować jego formę do osoby, która wykonuje daną czynność. W liczbie pojedynczej mamy trzy osoby: ich (ja), du (ty), er/sie/es (on/ona/ono). No to zaczynamy zabawę!

Pierwszy krok to usunięcie końcówki "-en" (lub "-n") z infinitivu. To, co zostanie, to tak zwany stamm, czyli temat czasownika. Na przykład, jeśli mamy czasownik machen (robić), to po usunięciu "-en" zostaje nam mach-. Analogicznie, dla wohnen (mieszkać) mamy wohn-, a dla spielen (grać) – spiel-.

Teraz, kiedy mamy już temat czasownika, możemy dodawać odpowiednie końcówki dla poszczególnych osób w liczbie pojedynczej.

Ich (ja): Do tematu dodajemy końcówkę "-e". Czyli: ich mache (ja robię), ich wohne (ja mieszkam), ich spiele (ja gram).
Du (ty): Do tematu dodajemy końcówkę "-st". Zatem: du machst (ty robisz), du wohnst (ty mieszkasz), du spielst (ty grasz).
Er/Sie/Es (on/ona/ono): Do tematu dodajemy końcówkę "-t". Czyli: er macht (on robi), sie wohnt (ona mieszka), es spielt (ono gra).

Brzmi prosto, prawda? I w większości przypadków tak właśnie jest. Ale, jak to zwykle bywa, istnieją pewne wyjątki i niuanse, o których warto wiedzieć.

Czasowniki nieregularne

Niektóre czasowniki w języku niemieckim są nieregularne. Oznacza to, że ich odmiana odbiega od podanego wyżej schematu. Najczęściej zmiany zachodzą w temacie czasownika, a dokładniej w samogłosce znajdującej się w temacie.

Weźmy na przykład czasownik sprechen (mówić). Zgodnie z zasadą, odcinamy końcówkę "-en" i otrzymujemy temat sprech-. Jednak w drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej (czyli du i er/sie/es) zachodzi zmiana samogłoski "e" na "i".

Ich: ich spreche (ja mówię) - tutaj nic się nie zmienia
Du: du sprichst (ty mówisz) - zmiana "e" na "i"
Er/Sie/Es: er spricht (on mówi) - zmiana "e" na "i"

Inny przykład to czasownik lesen (czytać). Tutaj w drugiej i trzeciej osobie liczby pojedynczej "e" zmienia się na "ie".

Ich: ich lese (ja czytam)
Du: du liest (ty czytasz)
Er/Sie/Es: er liest (on czyta)

Czasowniki takie jak sehen (widzieć), essen (jeść), geben (dawać) działają na podobnej zasadzie. Nie ma innej rady – trzeba się ich po prostu nauczyć na pamięć. Najlepszy sposób to po prostu dużo czytać i słuchać po niemiecku, żeby oswoić się z tymi formami.

Kolejną grupą czasowników nieregularnych są czasowniki modalne, takie jak können (móc, umieć), müssen (musieć), wollen (chcieć), dürfen (mieć pozwolenie), sollen (powinien, mieć powinność), mögen (lubić). One mają swoje własne, specyficzne formy odmiany, które również trzeba opanować. Co istotne, zmiana tematu zachodzi zazwyczaj we wszystkich osobach liczby pojedynczej, a nie tylko w drugiej i trzeciej.

Na przykład, czasownik können:

Ich: ich kann
Du: du kannst
Er/Sie/Es: er kann

Widzisz? Zupełnie inaczej niż w przypadku regularnych czasowników. Podobnie jest z pozostałymi czasownikami modalnymi.

Warto też wspomnieć o czasownikach rozdzielnie złożonych. Są to czasowniki, które składają się z przedrostka i czasownika właściwego. Na przykład: ankommen (przybywać), aussehen (wyglądać), mitkommen (iść z kimś), fernsehen (oglądać telewizję). Podczas odmiany, przedrostek oddziela się i wędruje na koniec zdania. Czasownik właściwy odmienia się normalnie.

Na przykład, zdanie "Ja przybywam" to Ich komme an. Widzisz? An poszło na koniec. Albo "Ty wyglądasz dobrze" to Du siehst gut aus. Aus znów na końcu.

I jeszcze jedna ważna rzecz: w języku niemieckim istnieją czasowniki zwrotne, czyli takie, które używane są z zaimkiem zwrotnym sich. Na przykład: sich freuen (cieszyć się), sich waschen (myć się), sich interessieren für (interesować się czymś). Przy odmianie czasownika zwrotnego, zaimek sich również się odmienia, dopasowując się do osoby. W liczbie pojedynczej wygląda to tak:

Ich: mich - Ich freue mich (Ja się cieszę)
Du: dich - Du wäschst dich (Ty się myjesz)
Er/Sie/Es: sich - Er interessiert sich für Musik (On interesuje się muzyką)

Pamiętaj, że sich pozostaje sich w trzeciej osobie liczby pojedynczej i we wszystkich osobach liczby mnogiej (ale o tym później).

Jak widzisz, odmiana czasowników w liczbie pojedynczej w języku niemieckim to nie tylko dodawanie prostych końcówek. Jest kilka pułapek i wyjątków, które trzeba wziąć pod uwagę. Ale nie zrażaj się! Najważniejsza jest praktyka. Im więcej będziesz czytać, słuchać i mówić po niemiecku, tym szybciej te zasady i wyjątki wejdą Ci w krew.

Polecam robić ćwiczenia gramatyczne, pisać proste zdania, a nawet próbować tłumaczyć krótkie teksty z polskiego na niemiecki. Zauważysz, że z każdym kolejnym krokiem będzie Ci szło coraz lepiej.

Nie zapominaj też o korzystaniu ze słowników i materiałów online. Wiele stron internetowych oferuje interaktywne ćwiczenia z gramatyki niemieckiej, które mogą być bardzo pomocne w nauce odmiany czasowników.

I pamiętaj, nauka języka to proces. Nie oczekuj, że wszystko opanujesz od razu. Daj sobie czas, bądź cierpliwy i nie bój się popełniać błędów. Każdy błąd to okazja do nauki. A z każdym dniem będziesz coraz bliżej celu – płynnego posługiwania się językiem niemieckim! Powodzenia!