Ocenianie Kształtujące W Edukacji Wczesnoszkolnej Przykłady

Ocenianie kształtujące w edukacji wczesnoszkolnej to taki sposób patrzenia na postępy dziecka, który ma przede wszystkim pomóc mu się uczyć i rozwijać. Nie chodzi o to, żeby wstawiać stopnie i oceniać, czy jest dobre, czy złe. Chodzi o to, żeby dziecko wiedziało, co robi dobrze, a nad czym jeszcze musi popracować.

To trochę jak trening sportowy. Trener nie ocenia zawodnika na każdym kroku, tylko obserwuje, doradza, pokazuje, jak poprawić technikę, i daje wskazówki, żeby ten zawodnik stawał się coraz lepszy. Podobnie jest z ocenianiem kształtującym.

Jak to wygląda w praktyce?

Wyobraź sobie, że uczysz dzieci pisać literę "a". Zamiast od razu postawić komuś jedynkę za krzywo napisaną literę, możesz:

• Pokazać przykład dobrej litery "a": Możesz napisać literę na tablicy w sposób, który jest czytelny i zgodny z podręcznikiem. Dzieci będą miały jasny wzór do naśladowania.
• Poprosić o samoocenę: Zapytaj dzieci, czy są zadowolone ze swoich liter. Czy litera ma okrągły brzuszek? Czy jest równa? To uczy je krytycznego myślenia o własnej pracy.
• Zapytać, co poszło dobrze: "Co udało Ci się najlepiej w napisaniu tej litery?" Skup się na pozytywnych aspektach. Nawet jeśli litera nie jest idealna, zawsze można znaleźć coś, co zostało zrobione dobrze.
• Dać konkretne wskazówki: "Spróbuj bardziej zaokrąglić brzuszek litery. Pamiętaj, żeby zaczynać pisanie od góry." Unikaj ogólnych stwierdzeń typu "napisz lepiej".
• Dać czas na poprawę: Daj dziecku szansę poprawić literę na podstawie Twoich wskazówek. To pokazuje, że nauka to proces, a nie jednorazowy test.
• Użyć kolorów: Można poprosić dzieci, aby zielonym kolorem zaznaczyły te litery, z których są zadowolone, a czerwonym te, które chcą poprawić. To ułatwia wizualizację postępów i obszarów do poprawy.
• Stworzyć "galerię liter": Wywiesić na tablicy lub ścianie najlepsze przykłady liter napisanych przez dzieci. To motywuje i daje innym uczniom wzór do naśladowania.
• Wykorzystać symbole: Zamiast słów, możesz używać symboli, np. słoneczka, chmurek, gwiazdek, które obrazują poziom trudności zadania lub postępy.
• Zastosować metodę "dwa gwiazdki i życzenie": Uczeń otrzymuje informację zwrotną składającą się z dwóch pozytywnych aspektów pracy (gwiazdki) oraz jednej sugestii, co można poprawić (życzenie).

Inny przykład: dzieci uczą się dodawania. Zamiast sprawdzać tylko, czy wynik jest poprawny, możesz:

• Obserwować proces rozwiązywania zadania: Jak dziecko liczy? Czy używa palców? Czy rysuje? Czy próbuje liczyć w pamięci? To pozwala zdiagnozować, gdzie dziecko ma problemy.
• Zapytać dziecko, jak doszło do wyniku: "Opowiedz mi, jak to policzyłeś." To pomaga zrozumieć tok myślenia dziecka i zidentyfikować ewentualne błędy w rozumowaniu.
• Pokazać różne sposoby rozwiązywania zadania: Możesz pokazać, jak można dodawać na osi liczbowej, za pomocą patyczków, czy w pamięci. Dziecko może wybrać sposób, który jest dla niego najłatwiejszy.
• Zadawać pytania pomocnicze: "Co musimy dodać do 5, żeby otrzymać 10?" To naprowadza dziecko na prawidłową odpowiedź, zamiast od razu podawać gotowe rozwiązanie.
• Użyć gier i zabaw: Dodawanie może być fajną zabawą. Można wykorzystać kostki do gry, karty, czy gry planszowe, żeby ćwiczyć dodawanie w atrakcyjny sposób.
• Wykorzystać tablicę interaktywną: Tablica interaktywna oferuje wiele możliwości interaktywnego rozwiązywania zadań matematycznych. Dzieci mogą przesuwać elementy, rysować i manipulować liczbami w sposób wizualny i angażujący.
• Zastosować metodę "światła drogowe": Uczniowie oceniają swoje zrozumienie materiału za pomocą kolorowych kart. Zielony oznacza, że rozumieją, żółty, że potrzebują pomocy, a czerwony, że mają duże trudności.
• Stworzyć "bank pytań": Uczniowie sami tworzą pytania do zadania, a następnie zadają je sobie nawzajem. To angażuje ich w proces uczenia się i pomaga utrwalić wiedzę.

Ocenianie kształtujące to ciągła komunikacja między nauczycielem a uczniem. Nauczyciel obserwuje, słucha, pyta, daje wskazówki i pomaga dziecku się rozwijać. Dziecko natomiast uczy się samooceny, analizuje swoje postępy i szuka sposobów na poprawę.

Przykłady konkretnych działań w klasie

• Zadawanie pytań kluczowych na początku lekcji: Zanim zaczniesz omawiać nowy temat, zadaj pytania, które skłonią dzieci do zastanowienia się, co już wiedzą na ten temat. Na przykład, jeśli masz zamiar uczyć o zwierzętach leśnych, możesz zapytać: "Jakie zwierzęta mieszkają w lesie? Co one jedzą? Jak wyglądają ich domy?"
• Ustalanie celów lekcji wspólnie z uczniami: Zapytaj dzieci, czego chciałyby się nauczyć podczas lekcji. To sprawia, że czują się bardziej zaangażowane w proces uczenia się. Możesz zapisać cele na tablicy i wracać do nich pod koniec lekcji, żeby sprawdzić, czy zostały osiągnięte.
• Wykorzystywanie "świateł drogowych" do samooceny: Poproś uczniów, żeby pod koniec części lekcji ocenili swoje zrozumienie materiału za pomocą kolorowych kartek. Zielony oznacza, że rozumieją wszystko, żółty, że mają pewne wątpliwości, a czerwony, że potrzebują dodatkowej pomocy. To pozwala szybko zidentyfikować obszary, w których uczniowie mają trudności.
• Organizacja "rundek pytaniowych": Podziel uczniów na małe grupy i poproś, żeby zadawali sobie nawzajem pytania dotyczące omawianego materiału. To pomaga im utrwalić wiedzę i zidentyfikować luki w zrozumieniu.
• Tworzenie "map myśli": Poproś uczniów, żeby wspólnie stworzyli mapę myśli na dany temat. To pomaga im uporządkować wiedzę i zobaczyć powiązania między różnymi koncepcjami.
• Prowadzenie dzienniczków refleksji: Poproś uczniów, żeby regularnie pisali krótkie wpisy w dzienniczkach, w których opisują, czego się nauczyli, co sprawiło im trudność i co chcieliby się jeszcze dowiedzieć. To pomaga im rozwijać umiejętność samooceny i refleksji nad własnym procesem uczenia się.
• Wykorzystywanie informacji zwrotnej od rówieśników: Po wykonaniu zadania poproś uczniów, żeby przekazali sobie nawzajem informację zwrotną. Mogą skupić się na pozytywnych aspektach pracy kolegi lub koleżanki oraz zasugerować, co można poprawić. Ważne jest, żeby nauczyli się konstruktywnego przekazywania i przyjmowania krytyki.
• Organizowanie "konferencji indywidualnych": Regularnie spotykaj się z każdym uczniem indywidualnie, żeby porozmawiać o jego postępach, trudnościach i celach. To daje możliwość dostosowania procesu nauczania do indywidualnych potrzeb każdego dziecka.

Ważne zasady oceniania kształtującego

Pamiętaj o kilku ważnych zasadach:

• Informacja zwrotna powinna być konkretna i szczegółowa: Zamiast mówić "dobra robota", powiedz "podoba mi się, jak starannie napisałeś tę literę. Zwróć uwagę na zaokrąglenie brzuszka w następnej literze".
• Informacja zwrotna powinna być ukierunkowana na rozwój: Skup się na tym, co dziecko może zrobić, żeby się poprawić, a nie na tym, co zrobiło źle.
• Informacja zwrotna powinna być przekazywana regularnie: Nie czekaj do końca semestru, żeby powiedzieć dziecku, co robi dobrze, a co źle. Przekazuj informację zwrotną na bieżąco, po każdej lekcji lub zadaniu.
• Informacja zwrotna powinna być zrozumiała dla dziecka: Używaj języka, który jest zrozumiały dla dziecka. Dostosuj poziom trudności komunikatu do jego wieku i możliwości.
• Stwarzaj atmosferę zaufania i bezpieczeństwa: Dziecko musi czuć się bezpiecznie, żeby zadawać pytania, popełniać błędy i prosić o pomoc.

Ocenianie kształtujące to inwestycja w przyszłość dziecka. Uczy je odpowiedzialności za własną naukę, rozwija umiejętność samooceny i przygotowuje do dalszego kształcenia. To nie jest łatwy proces, ale na pewno warto poświęcić mu czas i energię. To zmiana myślenia o ocenianiu – z kary na narzędzie wspierające rozwój.