Napisz Wzory Sumaryczne Soli O Podanych Nazwach Systematycznych

Okej, spróbujmy to wyjaśnić, jak napisać wzory sumaryczne soli na podstawie ich nazw systematycznych. Pamiętaj, że to tylko instrukcja krok po kroku, bez wchodzenia w szczegóły chemiczne.

Zacznijmy!

Na początek, musimy zrozumieć, jak w ogóle zbudowana jest nazwa soli. Nazwa systematyczna soli składa się z dwóch głównych części: nazwy kationu (czyli jonu dodatniego) i nazwy anionu (jonu ujemnego). Zazwyczaj nazwa kationu pochodzi od nazwy metalu (np. sód, potas, wapń), a nazwa anionu pochodzi od nazwy reszty kwasowej (czyli tego, co zostaje po usunięciu wodorów z kwasu).

Żeby napisać wzór, musimy wiedzieć:

1. Jaki metal tworzy kation? (Np. sód (Na), potas (K), magnez (Mg), wapń (Ca), glin (Al), żelazo (Fe) itd.)
2. Jaka reszta kwasowa tworzy anion? (Np. chlorkowa (Cl), siarczanowa(VI) (SO₄), azotanowa(V) (NO₃), fosforanowa(V) (PO₄), węglanowa (CO₃) itd.)
3. Jaka jest wartościowość kationu i anionu? (To bardzo ważne, bo od tego zależy, ile jonów każdego rodzaju potrzebujemy, żeby wzór był elektrycznie obojętny).

Krok po kroku – jak pisać wzory

1. Zidentyfikuj kation i anion: Spójrz na nazwę soli i wyodrębnij, co jest metalem (kationem), a co resztą kwasową (anionem). Na przykład, w "chlorku sodu" kationem jest sód, a anionem chlorek. W "siarczanie(VI) wapnia" kationem jest wapń, a anionem siarczan(VI).

2. Napisz symbole i ładunki: Znajdź w układzie okresowym lub w tablicach symbole chemiczne kationu i anionu. Dodaj do każdego symbolu ładunek, który wynika z jego wartościowości. Pamiętaj:

   • Sód (Na) ma wartościowość I, więc jego jon to Na⁺
   • Wapń (Ca) ma wartościowość II, więc jego jon to Ca²⁺
   • Glin (Al) ma wartościowość III, więc jego jon to Al³⁺
   • Chlorek (Cl) ma wartościowość I, więc jego jon to Cl⁻
   • Siarczan(VI) (SO₄) ma wartościowość II, więc jego jon to SO₄²⁻
   • Azotan(V) (NO₃) ma wartościowość I, więc jego jon to NO₃⁻
   • Fosforan(V) (PO₄) ma wartościowość III, więc jego jon to PO₄³⁻
   • Węglan (CO₃) ma wartościowość II, więc jego jon to CO₃²⁻

   Zatem:

   • Chlorek sodu: Na⁺ i Cl⁻
   • Siarczan(VI) wapnia: Ca²⁺ i SO₄²⁻

3. Ustal stosunek jonów: Musisz dobrać liczbę kationów i anionów tak, żeby suma ładunków dawała zero. Można to zrobić na kilka sposobów. Jednym z nich jest metoda "na krzyż":

   • Napisz symbole jonów obok siebie: Na⁺ Cl⁻
   • Wartość ładunku jednego jonu (bez znaku!) staje się liczbą atomów drugiego jonu. Czyli:
     • Na⁺ ma ładunek +1, więc potrzebujemy 1 jonu chlorkowego.
     • Cl⁻ ma ładunek -1, więc potrzebujemy 1 jonu sodu.
     • Wynik: NaCl

   Spróbujmy z siarczanem(VI) wapnia:

   • Ca²⁺ SO₄²⁻
   • Ca²⁺ ma ładunek +2, więc teoretycznie potrzebujemy 2 jonów siarczanowych(VI).
   • SO₄²⁻ ma ładunek -2, więc teoretycznie potrzebujemy 2 jonów wapnia.
   • Czyli mielibyśmy Ca₂SO₄₂, ale można to uprościć do CaSO₄ (bo stosunek 2:2 można uprościć do 1:1).

   Inny przykład: Chlorek magnezu:

   • Mg²⁺ Cl⁻
   • Mg²⁺ ma ładunek +2, więc potrzebujemy 2 jonów chlorkowych.
   • Cl⁻ ma ładunek -1, więc potrzebujemy 1 jonu magnezu.
   • Wynik: MgCl₂ (jeden jon magnezu i dwa jony chlorkowe).

4. Zapisz wzór sumaryczny: Napisz symbole pierwiastków obok siebie, a jeśli potrzebujesz więcej niż jednego jonu danego rodzaju, dodaj indeks dolny (małą liczbę na dole po prawej stronie symbolu). Pamiętaj, żeby pisać najpierw symbol kationu (metalu), a potem symbol anionu (reszty kwasowej).

   • Chlorek sodu: NaCl
   • Siarczan(VI) wapnia: CaSO₄
   • Chlorek magnezu: MgCl₂
   • Azotan(V) glinu: Al(NO₃)₃ (Zauważ, że całą resztę azotanową musimy wziąć w nawias, bo mamy jej trzy. Indeks 3 dotyczy całej zawartości nawiasu.)
   • Fosforan(V) potasu: K₃PO₄ (Trzy jony potasu na jeden jon fosforanowy(V)).

Kilka dodatkowych przykładów

Spróbujmy na kilku kolejnych przykładach:

1. Siarczan(VI) żelaza(III):

   • Kation: Żelazo(III) - Fe³⁺ (rzymska cyfra w nawiasie oznacza wartościowość żelaza)
   • Anion: Siarczan(VI) - SO₄²⁻
   • Stosunek:
     • Fe³⁺ SO₄²⁻
     • Potrzebujemy 2 jony żelaza(III) (2 * +3 = +6)
     • Potrzebujemy 3 jony siarczanowe(VI) (3 * -2 = -6)
   • Wzór: Fe₂(SO₄)₃

2. Węglan sodu:

   • Kation: Sód - Na⁺
   • Anion: Węglan - CO₃²⁻
   • Stosunek:
     • Na⁺ CO₃²⁻
     • Potrzebujemy 2 jony sodu (2 * +1 = +2)
     • Potrzebujemy 1 jon węglanowy (-2)
   • Wzór: Na₂CO₃

3. Azotan(V) potasu:

   • Kation: Potas - K⁺
   • Anion: Azotan(V) - NO₃⁻
   • Stosunek:
     • K⁺ NO₃⁻
     • Potrzebujemy 1 jon potasu (+1)
     • Potrzebujemy 1 jon azotanowy(V) (-1)
   • Wzór: KNO₃

Ważne wskazówki

• Uproszczaj: Jeśli możesz uprościć stosunek jonów (np. Ca₂SO₄₂ do CaSO₄), zrób to.
• Nawiasy: Używaj nawiasów, jeśli masz więcej niż jeden jon złożony (np. azotanowy(V), siarczanowy(VI), fosforanowy(V)). Wtedy indeks dolny (ta mała liczba) dotyczy całej zawartości nawiasu. Na przykład, Al(NO₃)₃ oznacza, że mamy jeden jon glinu i TRZY jony azotanowe(V).
• Zapamiętaj wartościowości: Najlepiej zapamiętać wartościowości najczęściej spotykanych jonów. To bardzo ułatwi pisanie wzorów.
• Rzymskie cyfry w nazwie: Rzymska cyfra w nawiasie w nazwie soli (np. żelaza(III), miedzi(II)) oznacza wartościowość metalu. To jest kluczowa informacja!
• Nazewnictwo niemetali z tlenem: Zwróć uwagę na nazewnictwo anionów tlenowych. Końcówka "-an" wskazuje na wyższą wartościowość niemetalu (siarczan(VI)), natomiast końcówka "-yn" wskazuje na niższą wartościowość (siarczyn(IV)). Ważne jest, aby znać wartościowość niemetalu, żeby poprawnie napisać wzór anionu.

Pamiętaj, że praktyka czyni mistrza. Im więcej będziesz ćwiczyć pisanie wzorów soli, tym łatwiej Ci to pójdzie. Korzystaj z tablic chemicznych, układu okresowego i rozwiązuj zadania. Powodzenia!