Najważniejsze Postanowienia Deklaracji Praw Człowieka I Obywatela

Dzień dobry wszystkim! Dziś porozmawiamy o bardzo ważnym dokumencie: Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Została ona uchwalona we Francji w 1789 roku, podczas Rewolucji Francuskiej. To taki zbiór najważniejszych zasad, który mówił, jakie prawa ma każdy człowiek i obywatel. Spróbujemy zrozumieć, o co w niej chodziło, w prosty sposób.

Deklaracja ta była rewolucyjna, bo wprowadzała nowe myślenie o tym, kto ma władzę i jakie prawa przysługują ludziom. Wcześniej często król miał władzę absolutną, a ludzie byli jego poddanymi. Deklaracja mówiła: nie, to nie tak! Władza należy do narodu, a każdy człowiek ma pewne prawa, których nikt mu nie może odebrać.

Wolność, Równość, Braterstwo – czyli fundamenty Deklaracji

Najbardziej znane hasło Rewolucji Francuskiej, które idealnie oddaje ducha Deklaracji, to "Wolność, Równość, Braterstwo". Przyjrzyjmy się bliżej, co te słowa oznaczają w kontekście tego dokumentu.

Wolność: Deklaracja mówiła, że każdy człowiek rodzi się wolny i ma prawo do wolności. Co to znaczy? Po pierwsze, wolność osobista – nikt nie może cię bez powodu aresztować czy uwięzić. Po drugie, wolność słowa – masz prawo mówić to, co myślisz, pisać, publikować (oczywiście, z pewnymi ograniczeniami – nie możesz np. obrażać innych). Po trzecie, wolność wyznania – możesz wierzyć w to, co chcesz, albo nie wierzyć w nic. Ważne jest, że Deklaracja podkreślała, że wolność jednego człowieka kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka. Czyli, nie możesz wykorzystywać swojej wolności, żeby krzywdzić innych.

Równość: To kolejny bardzo ważny punkt. Deklaracja mówi, że wszyscy ludzie rodzą się równi wobec prawa. Co to znaczy? To znaczy, że prawo powinno traktować wszystkich tak samo, bez względu na to, kim jesteś, skąd pochodzisz, jaki masz majątek, jakie masz poglądy. Wszyscy mają takie same prawa i obowiązki. To była ogromna zmiana, bo wcześniej arystokracja i duchowieństwo miały wiele przywilejów, których nie mieli zwykli ludzie. Deklaracja to znosiła.

Własność: Deklaracja mówiła, że prawo własności jest święte i nienaruszalne. To znaczy, że masz prawo posiadać rzeczy, a nikt nie może ci ich zabrać bez powodu i bez odszkodowania. Oczywiście, prawo własności nie jest absolutne – państwo może w wyjątkowych sytuacjach wywłaszczyć cię, ale musi ci za to zapłacić sprawiedliwe odszkodowanie. Prawo do własności miało ogromne znaczenie dla rozwoju gospodarczego i społecznego.

Szczegółowe prawa i zasady

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela zawierała wiele szczegółowych postanowień, które konkretnie precyzowały, co oznaczają te ogólne zasady wolności, równości i braterstwa.

• Prawo do bezpieczeństwa: Każdy ma prawo do bezpieczeństwa osobistego. Państwo ma obowiązek chronić swoich obywateli przed zagrożeniami, takimi jak przestępczość.

• Prawo do oporu przeciwko uciskowi: Jeżeli władza łamie prawa obywateli, obywatele mają prawo się jej przeciwstawić. To bardzo ważna zasada, która chroni przed tyranią.

• Zasada domniemania niewinności: Każdy oskarżony jest uważany za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona w sądzie. To znaczy, że to oskarżyciel musi udowodnić, że ktoś jest winny, a nie oskarżony musi udowadniać, że jest niewinny.

• Prawo do sprawiedliwego procesu: Każdy ma prawo do sprawiedliwego procesu przed niezależnym sądem. To znaczy, że masz prawo do obrony, do adwokata, do przedstawienia dowodów, do odwołania się od wyroku.

• Zasada legalizmu: Nie można karać za coś, co nie jest zabronione przez prawo. To znaczy, że prawo musi być jasne i precyzyjne, a nie można karać ludzi za coś, co nie było wcześniej określone jako przestępstwo.

• Prawo do swobodnego wyrażania myśli i opinii: Jak już wspomnieliśmy, każdy ma prawo do swobodnego wyrażania swoich myśli i opinii, słowem, pismem, drukiem. Oczywiście, to prawo ma swoje granice – nie możesz nawoływać do przemocy czy nienawiści.

• Równość podatkowa: Wszyscy obywatele powinni ponosić ciężar podatków proporcjonalnie do swoich możliwości. To znaczy, że osoby bogatsze powinny płacić większe podatki niż osoby biedniejsze.

Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela miała ogromny wpływ na rozwój demokracji i praw człowieka na całym świecie. Stała się inspiracją dla wielu konstytucji i deklaracji praw, w tym dla Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka uchwalonej przez ONZ w 1948 roku.

Pamiętajmy, że prawa człowieka to nie tylko coś, co jest zapisane w dokumentach. To coś, o co trzeba dbać każdego dnia, bronić i walczyć. To nasza wspólna odpowiedzialność.

Choć Deklaracja powstała w XVIII wieku, jej idee są wciąż aktualne. Nadal walczymy o wolność, równość i braterstwo. Nadal musimy bronić praw człowieka przed naruszeniami. Dlatego ważne jest, żebyśmy znali i rozumieli te podstawowe zasady, które zawiera Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Bo to fundament naszego społeczeństwa i naszej cywilizacji.