Maturalne Karty Pracy Biologia Na Czasie 2 Zakres Rozszerzony Odpowiedzi

Oto szczegółowe omówienie odpowiedzi do Maturalnych Kart Pracy Biologia Na Czasie 2 Zakres Rozszerzony, wraz z obszernymi wyjaśnieniami i uzupełniającymi informacjami.

Karta Pracy 1: Budowa i Funkcje Komórki

Zadanie 1: Schemat komórki zwierzęcej/roślinnej – Dokładne zaznaczenie i opis wszystkich organelli, z uwzględnieniem ich funkcji (jądro – replikacja DNA, transkrypcja; mitochondria – oddychanie komórkowe; retikulum endoplazmatyczne – synteza białek i lipidów, transport; aparat Golgiego – modyfikacja białek i lipidów, sortowanie, pakowanie; lizosomy – trawienie wewnątrzkomórkowe; rybosomy – synteza białek; cytoszkielet – utrzymanie kształtu komórki, transport wewnątrzkomórkowy; wakuola – magazynowanie, utrzymanie turgoru (rośliny); chloroplasty – fotosynteza (rośliny); ściana komórkowa – ochrona, utrzymanie kształtu (rośliny)). Dodatkowo, należy zdefiniować błonę komórkową – jej budowę (model płynnej mozaiki) i funkcje (transport, komunikacja).

Zadanie 2: Transport przez błony – Opis dyfuzji prostej i ułatwionej, osmozy, transportu aktywnego, endocytozy i egzocytozy z podaniem przykładów substancji transportowanych w każdym przypadku. Należy podkreślić rolę białek błonowych w transporcie ułatwionym i aktywnym. Przykłady: dyfuzja prosta – gazy (tlen, dwutlenek węgla), substancje lipofilowe; dyfuzja ułatwiona – glukoza; transport aktywny – jony sodu i potasu (pompa sodowo-potasowa); endocytoza – fagocytoza (pochłanianie cząstek stałych), pinocytoza (pochłanianie płynów); egzocytoza – wydzielanie hormonów.

Zadanie 3: Porównanie komórki prokariotycznej i eukariotycznej – Szczegółowe zestawienie różnic w budowie (obecność/brak jądra, organelli błonowych, budowa DNA, rybosomy, ściana komórkowa) oraz funkcji. Należy wspomnieć o mezosomach u bakterii i ich potencjalnej roli w replikacji DNA. Przykłady organizmów prokariotycznych: bakterie, archeony; eukariotycznych: protisty, grzyby, rośliny, zwierzęta.

Zadanie 4: Znaczenie procesów metabolicznych – Omówienie fotosyntezy i oddychania komórkowego jako procesów wzajemnie powiązanych. Szczegółowe przedstawienie etapów każdego procesu (faza jasna i ciemna fotosyntezy; glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy) z uwzględnieniem substratów, produktów i miejsca zachodzenia. Wyjaśnienie roli ATP jako nośnika energii. Przedstawienie bilansu energetycznego oddychania tlenowego i fermentacji.

Karta Pracy 2: Genetyka

Zadanie 1: Budowa i funkcja DNA i RNA – Opis budowy nukleotydów, zasady komplementarności zasad, model podwójnej helisy DNA. Porównanie DNA i RNA (cukier, zasady azotowe, struktura). Omówienie rodzajów RNA (mRNA, tRNA, rRNA) i ich roli w syntezie białek. Należy wyjaśnić, czym jest kod genetyczny (trójkowy, niezachodzący, zdegenerowany, uniwersalny).

Zadanie 2: Replikacja, transkrypcja i translacja – Szczegółowy opis każdego procesu z uwzględnieniem enzymów biorących w nim udział (helikaza, polimeraza DNA, polimeraza RNA, rybosomy) i etapów. Wyjaśnienie, czym jest promotor, terminator, introny i eksony. Opis dojrzewania mRNA (splicing).

Zadanie 3: Mutacje – Klasyfikacja mutacji (genowe, chromosomowe liczbowe, chromosomowe strukturalne) z podaniem przykładów. Opis mechanizmów powstawania mutacji (spontaniczne, indukowane). Ocena skutków mutacji (korzystne, niekorzystne, neutralne). Należy wspomnieć o mutacjach somatycznych i germinalnych.

Zadanie 4: Prawo Mendla – Sformułowanie I i II prawa Mendla. Wyjaśnienie pojęć: gen, allel, homozygota, heterozygota, fenotyp, genotyp. Rozwiązywanie zadań z zakresu genetyki mendlowskiej (krzyżówki monohybrydowe, dihibrdydowe). Omówienie dziedziczenia cech sprzężonych z płcią (np. hemofilia, daltonizm).

Zadanie 5: Inżynieria genetyczna – Opis metod inżynierii genetycznej (wprowadzanie genów do komórek, klonowanie genów, PCR). Przykłady zastosowań inżynierii genetycznej (produkcja insuliny, GMO). Dyskusja na temat etycznych aspektów inżynierii genetycznej. Należy wspomnieć o CRISPR-Cas9 jako nowoczesnej metodzie edycji genów.

Karta Pracy 3: Ewolucja

Zadanie 1: Dowody ewolucji – Przedstawienie dowodów ewolucji z różnych dziedzin (paleontologia, anatomia porównawcza, embriologia, biogeografia, biologia molekularna). Przykłady: skamieniałości, narządy homologiczne i analogiczne, podobieństwo embrionalne kręgowców, występowanie gatunków endemicznych, podobieństwo DNA.

Zadanie 2: Mechanizmy ewolucji – Omówienie teorii Darwina (dobór naturalny, zmienność, dziedziczenie). Opis działania doboru naturalnego (kierunkowy, stabilizujący, rozrywający). Wyjaśnienie pojęć: pula genowa, częstość alleli, dryf genetyczny, efekt założyciela, efekt wąskiego gardła.

Zadanie 3: Powstawanie gatunków – Opis specjacji allopatrycznej i sympatrycznej. Wyjaśnienie pojęć: izolacja geograficzna, izolacja rozrodcza (prezygotyczna i postzygotyczna). Przykłady gatunków powstałych w wyniku specjacji.

Zadanie 4: Ewolucja człowieka – Przedstawienie drzewa rodowego człowieka z uwzględnieniem najważniejszych etapów ewolucji hominidów (Australopithecus, Homo habilis, Homo erectus, Homo neanderthalensis, Homo sapiens). Omówienie cech charakterystycznych dla poszczególnych gatunków (pojemność mózgoczaszki, dwunożność, narzędzia).

Karta Pracy 4: Fizjologia Roślin

Zadanie 1: Pobieranie i transport wody i soli mineralnych – Opis mechanizmów pobierania wody (osmoza) i soli mineralnych (transport aktywny). Wyjaśnienie roli włośników. Opis transportu wody w ksylemie (transpiracja, kohezja, adhezja) i asymilatów w floemie (hipoteza przepływu masowego). Należy wspomnieć o gutacji.

Zadanie 2: Fotosynteza – Szczegółowy opis fazy jasnej i ciemnej fotosyntezy. Wyjaśnienie roli chlorofilu i innych barwników fotosyntetycznych. Opis cyklu Calvina. Czynniki wpływające na intensywność fotosyntezy (światło, temperatura, stężenie CO2). Omówienie roślin C3, C4 i CAM.

Zadanie 3: Oddychanie roślin – Opis procesu oddychania komórkowego u roślin. Porównanie oddychania i fotosyntezy. Wyjaśnienie roli mitochondriów.

Zadanie 4: Hormony roślinne – Omówienie działania najważniejszych hormonów roślinnych (auksyny, gibereliny, cytokininy, kwas abscysynowy, etylen) i ich wpływu na wzrost, rozwój i reakcje na bodźce. Przykłady: fototropizm, geotropizm, tigmotropizm.

Zadanie 5: Reakcje roślin na bodźce – Opis fotoperiodyzmu i jego wpływu na kwitnienie. Wyjaśnienie roli fitochromu. Omówienie reakcji obronnych roślin na stresy biotyczne i abiotyczne.

Szczegółowe opracowanie powyższych zagadnień zapewni kompleksowe przygotowanie do matury z biologii na poziomie rozszerzonym. Pamiętaj o systematycznej nauce i utrwalaniu wiedzy. Powodzenia!