Makbet Czas I Miejsce Akcji
Zastanawiałeś się kiedyś, oglądając lub czytając "Makbeta" Szekspira, co sprawia, że ta tragedia jest tak uniwersalna i ponadczasowa? To nie tylko historia ambicji i zdrady, ale także umiejętnie osadzona w konkretnym czasie i miejscu, które nadają jej specyficznego charakteru i pogłębiają jej wymowę. Spróbujmy więc przyjrzeć się bliżej tym elementom.
Czas akcji "Makbeta"
Choć Szekspir nigdy explicitly nie określa daty wydarzeń w "Makbecie", historycy i literaturznawcy są zgodni, że akcja dramatu osadzona jest w XI-wiecznej Szkocji. Dokładniej, przypuszcza się, że inspiracją dla Szekspira były wydarzenia związane z królem Makbetem I Szkockim, który panował w latach 1040-1057.
Dlaczego XI wiek? Szekspir bazował na kronikach Holinsheda, popularnych w jego czasach zbiorach historii Anglii, Szkocji i Irlandii. Kroniki te przedstawiały Makbeta jako postać bardziej skomplikowaną niż demoniczny tyran, jakiego znamy z dramatu. W kronikach Makbet był początkowo prawowitym władcą, który objął tron po zabiciu króla Duncana w bitwie.
Jednak Szekspir, tworząc swój dramat, dokonał pewnych przekształceń i uproszczeń. Zmienił postać Makbeta, aby uczynić go bardziej jednoznacznym bohaterem tragicznym, a także dodał elementy fantastyczne, takie jak przepowiednie wiedźm, które miały większy wpływ na przebieg wydarzeń.
Ważne jest, aby pamiętać, że Szekspir pisał w XVII wieku, a jego celem nie było wierne odtworzenie historii, ale raczej wykorzystanie jej jako pretekstu do rozważań nad uniwersalnymi tematami: władzą, ambicją, sumieniem i moralnością.
Implikacje czasowe
Osadzenie akcji w XI wieku miało kilka istotnych implikacji:
* Realia społeczne i polityczne: Szkocja w XI wieku była krajem podzielonym na liczne klany, nieustannie rywalizującym o władzę. Król nie był władcą absolutnym, a jego pozycja zależała od poparcia możnych rodów. To właśnie ta niestabilność polityczna stwarzała idealne warunki dla intryg i zamachów, jak te przedstawione w dramacie. * Wpływ wierzeń: W tamtych czasach wiara w magię i nadprzyrodzone siły była powszechna. Przepowiednie wiedźm w "Makbecie" nie były traktowane jedynie jako metafora, ale jako realne zagrożenie i czynnik kształtujący ludzkie postępowanie. * Kodeks honorowy: Średniowieczny kodeks honorowy nakazywał wierność swojemu panu i walkę za jego sprawę. Zdrada była uważana za najgorszą zbrodnię, co dodatkowo potęguje tragizm Makbeta, który łamie przysięgę wierności Duncanowi.Miejsce akcji "Makbeta"
Akcja "Makbeta" rozgrywa się niemal w całości w Szkocji. Szekspir precyzyjnie lokalizuje poszczególne sceny, wymieniając konkretne miejsca, takie jak: Forres (gdzie znajduje się królewski zamek), Inverness (gdzie Makbet gości Duncana), Dunsinane (gdzie Makbet buduje swoją twierdzę) i Birnam Wood (las, którego marsz przepowiedziano jako zapowiedź upadku Makbeta).
Dlaczego Szkocja? Szkocja, ze swoją surową naturą, dzikimi krajobrazami i bogatą historią, stanowiła doskonałe tło dla mrocznej i pełnej napięcia opowieści. Szekspir wykorzystuje scenerię Szkocji do stworzenia atmosfery tajemniczości, grozy i niepewności. Mgliste wrzosowiska, ponure zamczyska i mroczne lasy potęgują wrażenie izolacji i zagrożenia.
Dodatkowo, fakt, że akcja rozgrywa się w konkretnym miejscu, sprawia, że wydarzenia wydają się bardziej realistyczne i wiarygodne. Lokalizacja konkretnych miejsc pozwala widzowi lub czytelnikowi lepiej wyobrazić sobie przebieg wydarzeń i bardziej się z nimi utożsamić.
Znaczenie poszczególnych miejsc
Każde z miejsc, w których rozgrywa się akcja "Makbeta", ma swoje symboliczne znaczenie:
* Forres: Królewski zamek w Forres symbolizuje legalną władzę i porządek. To tutaj Duncan sprawuje rządy, zanim zostanie zdradzony i zamordowany przez Makbeta. * Inverness: Zamek Makbeta w Inverness staje się miejscem zbrodni i zdrady. To tutaj Makbet pod wpływem Lady Makbet planuje i dokonuje morderstwa Duncana. * Dunsinane: Twierdza Makbeta w Dunsinane symbolizuje jego tyranię i izolację. Otoczony murem i strzeżony zamek odzwierciedla paranoję i strach, które dręczą Makbeta po zdobyciu władzy. * Birnam Wood: Las Birnam symbolizuje nieuchronność losu i sprawiedliwości. Marsz lasu w kierunku Dunsinane jest zapowiedzią upadku Makbeta i przywrócenia porządku w królestwie. * Wrzosowiska: Otwarte, mgliste wrzosowiska stanowią miejsce spotkań Makbeta z wiedźmami. Reprezentują świat nadprzyrodzony i chaos, który wpływa na decyzje Makbeta.Podsumowując, czas i miejsce akcji w "Makbecie" nie są jedynie elementami dekoracyjnymi, ale integralną częścią dramatu, które nadają mu specyficznego charakteru i pogłębiają jego wymowę. Osadzenie akcji w XI-wiecznej Szkocji pozwala Szekspirowi na stworzenie mrocznej i pełnej napięcia opowieści o ambicji, zdradzie i konsekwencjach moralnych wyborów. Konkretne miejsca, takie jak Forres, Inverness, Dunsinane i Birnam Wood, nabierają symbolicznego znaczenia, wzmacniając przekaz dramatu.
Rozważając czas i miejsce akcji, lepiej rozumiemy przesłanie dramatu, a historia Makbeta staje się bardziej żywa i poruszająca. Zachęcam cię do ponownego przeczytania lub obejrzenia "Makbeta" z uwzględnieniem tych aspektów. Zobaczysz, jak wiele można odkryć na nowo!
