Kto Dowodził Wojskami Greckimi W Bitwie Pod Maratonem

Bitwa pod Maratonem, stoczona w 490 roku p.n.e., to jedno z najważniejszych starć w historii starożytnej Grecji. Decydująca o losach Attyki i całej Hellady, zapadła głęboko w pamięć potomnych jako symbol greckiego oporu przeciwko perskiej potędze. Mówiąc o bitwie pod Maratonem, często skupiamy się na jej przebiegu, taktyce i konsekwencjach. Jednak kluczowym elementem każdego konfliktu zbrojnego jest dowództwo. Kto więc dowodził wojskami greckimi w tym przełomowym starciu? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga nieco głębszego spojrzenia na strukturę dowodzenia w starożytnej Grecji.

W armii ateńskiej, stanowiącej główną siłę grecką pod Maratonem, obowiązywał system, który dziś moglibyśmy nazwać kolegialnym dowództwem. Każde z dziesięciu fyl (okręgów terytorialnych) wybierało jednego stratega – generała. Każdy ze strategów posiadał równą władzę i każdego dnia, drogą rotacji, jeden z nich obejmował funkcję naczelnego dowódcy (polemarchy). Ten system miał zapobiegać nadmiernej koncentracji władzy w rękach jednej osoby i potencjalnym zagrożeniom dla demokracji ateńskiej.

Spośród dziesięciu strategów, najbardziej wyróżniającymi się postaciami w bitwie pod Maratonem byli Miltiades i Kallimach.

Miltiades (Miltiades Młodszy) był bez wątpienia postacią kluczową. Jego doświadczenie i wiedza o perskiej armii okazały się nieocenione. Wcześniej rządził jako tyran Chersonezu Trackiego, gdzie miał okazję poznać perskie taktyki i słabości. To właśnie Miltiades przekonał pozostałych strategów, a zwłaszcza polemarchę Kallimacha, do podjęcia natychmiastowej walki. Uważał, że czekanie na pomoc ze Sparty, która opóźniała się z powodu religijnych świąt, byłoby błędem i dałoby Persom czas na umocnienie swoich pozycji w Attyce. Argumentacja Miltiadesa, oparta na pragmatyzmie i świadomości przewagi hoplitów w walce wręcz, okazała się decydująca. To jemu przypisuje się główną strategię bitwy, w tym osłabienie centrum szyku bojowego, aby wzmocnić skrzydła, które następnie zmasakrowały perskie oddziały. Historycy są zgodni, że Miltiades był faktycznym, choć nie formalnym, liderem greckich wojsk. Jego charyzma i doświadczenie sprawiły, że pozostali stratedzy, choć formalnie równi mu rangą, darzyli go dużym szacunkiem i brali pod uwagę jego rady.

Kallimach pełnił funkcję polemarchy, co czyniło go najwyższym dowódcą wojskowym w danym dniu. Polemarcha był wybierany losowo spośród arystokratów i jego rola, choć prestiżowa, często była bardziej ceremonialna niż faktycznie decyzyjna. W przypadku Kallimacha było inaczej. Jego poparcie dla planu Miltiadesa było kluczowe. Bez jego zgody do bitwy by nie doszło. Kallimach zdawał sobie sprawę z powagi sytuacji i zaufał doświadczeniu Miltiadesa. Jego decyzja o rozpoczęciu bitwy, podjęta wbrew sceptycyzmowi niektórych strategów, okazała się brzemienna w skutki. Niestety, Kallimach zginął w bitwie, walcząc w pierwszej linii. Jego śmierć, choć tragiczna, stała się symbolem poświęcenia dla ojczyzny.

Rola pozostałych strategów

Choć Miltiades i Kallimach odegrali kluczowe role, nie można zapominać o pozostałych strategach. Każdy z nich miał swoją fylę i odpowiadał za dowodzenie jej kontyngentem. Wszyscy brali udział w naradach wojennych i współdecydowali o strategii. Imiona pozostałych strategów są mniej znane, ale ich wkład w zwycięstwo był również istotny. Historycy wymieniają między innymi Arystydesa, znanego ze swojej uczciwości i sprawiedliwości, oraz Temistoklesa, który później wsławił się w bitwie pod Salaminą.

Warto podkreślić, że system kolegialnego dowodzenia nie zawsze był idealny. Często prowadził do sporów i braku jednolitego kierownictwa. W przypadku Maratonu jednak, dzięki charyzmie Miltiadesa i zdrowemu rozsądkowi Kallimacha, system ten zadziałał sprawnie. Stratedzy potrafili odłożyć na bok osobiste ambicje i zjednoczyć się w obliczu zagrożenia.

Po bitwie

Po zwycięstwie pod Maratonem, Miltiades stał się bohaterem Aten. Jego rola w bitwie została powszechnie doceniona. Niestety, jego późniejsza wyprawa na wyspę Paros zakończyła się klęską, a on sam został oskarżony o zdradę i skazany na wysoką grzywnę. Zmarł w więzieniu, nie zdoławszy zapłacić kary. Ironia losu sprawiła, że bohater Maratonu, który uratował Ateny przed perską niewolą, skończył tragicznie.

Kallimach, choć poległ w bitwie, został zapamiętany jako jeden z bohaterów Maratonu. Jego śmierć stała się inspiracją dla kolejnych pokoleń Ateńczyków. Jego postawa, polegająca na poświęceniu życia dla ojczyzny, była wzorem do naśladowania.

Podsumowując, dowództwo wojsk greckich pod Maratonem było kolegialne, z kluczową rolą Miltiadesa i Kallimacha. Miltiades, dzięki swojemu doświadczeniu i charyzmie, był faktycznym liderem, natomiast Kallimach, jako polemarcha, podjął ostateczną decyzję o rozpoczęciu bitwy. Obaj, wraz z pozostałymi strategami, przyczynili się do jednego z największych zwycięstw w historii Grecji, które na długo powstrzymało perską ekspansję i utrwaliło fundamenty demokracji ateńskiej. Bitwa pod Maratonem to nie tylko triumf taktyki i męstwa greckich hoplitów, ale również przykład efektywnego dowodzenia, opartego na współpracy i zaufaniu.