Korzystając Z Mapy Hipsometrycznej Europy Wykonaj Polecenia

Okej, spróbujmy odpowiedzieć na pytania, jakie mogą się pojawić w związku z pracą z mapą hipsometryczną Europy. Zazwyczaj polecenia, jakie dostajecie, dotyczą odczytywania informacji i wykonywania prostych analiz na jej podstawie. Postaram się wszystko wyjaśnić krok po kroku.

Zacznijmy od podstaw. Mapa hipsometryczna, to taka mapa, która pokazuje wysokość terenu za pomocą kolorów. Im wyżej, tym zwykle kolor jest cieplejszy – od zielonego (niziny) przez żółty, pomarańczowy, czerwony do brązowego i białego (wysokie góry). Klucz do odczytywania wysokości znajduje się w legendzie mapy. Zawsze od niej zaczynamy! Sprawdzamy, jaki kolor odpowiada jakiej wysokości. Bez tego nie zrobimy nic!

Odczytywanie wysokości na mapie hipsometrycznej

Najczęściej spotykanym poleceniem jest określenie wysokości danego punktu. Powiedzmy, że musicie znaleźć wysokość Warszawy. Patrzycie na mapę Europy i lokalizujecie Warszawę. Następnie obserwujecie, jakim kolorem jest oznaczony obszar wokół miasta. Załóżmy, że to kolor jasnozielony. Sprawdzacie w legendzie, jaki zakres wysokości odpowiada kolorowi jasnozielonemu. Może to być np. 0-100 m n.p.m. Wtedy odpowiadacie, że Warszawa leży na obszarze o wysokości od 0 do 100 metrów nad poziomem morza. Często na mapach są też zaznaczone punkty z konkretną wysokością, na przykład szczyty górskie. Po prostu odczytujecie liczbę obok punktu.

Kolejnym typowym zadaniem jest porównywanie wysokości różnych miejsc. Powiedzmy, że macie porównać wysokość Rzymu i Madrytu. Znajdujecie oba miasta na mapie. Obserwujecie kolor obszaru wokół Rzymu – załóżmy, że jest żółty. Sprawdzacie w legendzie, że żółty odpowiada wysokości 100-200 m n.p.m. Następnie patrzycie na Madryt. Obszar wokół niego jest koloru pomarańczowego, a legenda mówi, że pomarańczowy to 600-800 m n.p.m. Wniosek: Madryt leży wyżej niż Rzym.

Możecie też zostać poproszeni o zlokalizowanie najwyższego i najniższego punktu w danym kraju. Na przykład, gdzie jest najwyższy punkt w Polsce? Szukacie na mapie obszaru Polski. Szukacie na tym obszarze koloru, który w legendzie oznacza najwyższą wysokość (zazwyczaj biały lub ciemnobrązowy). Znajdujecie taki kolor w Tatrach. To sugeruje, że najwyższy punkt Polski leży w Tatrach. Możecie dodatkowo poszukać konkretnego szczytu, jeśli mapa to umożliwia (np. Rysy). Analogicznie postępujecie, szukając najniższego punktu, skupiając się na kolorach oznaczających najniższe wysokości (zazwyczaj zielony lub niebieski – obszary przybrzeżne).

Analiza ukształtowania terenu na podstawie mapy hipsometrycznej

Oprócz odczytywania wysokości, mapy hipsometryczne pozwalają na analizę ukształtowania terenu. Możecie zostać poproszeni o opisanie, jak zmienia się wysokość wzdłuż danej linii, na przykład wzdłuż rzeki. Wyobraźcie sobie, że macie opisać, jak zmienia się wysokość wzdłuż Dunaju. Śledzicie bieg rzeki na mapie. Zauważacie, że Dunaj zaczyna swój bieg w obszarze oznaczonym kolorem pomarańczowym (góry), następnie przepływa przez obszary żółte i zielone (niziny). Możecie więc stwierdzić, że rzeka spływa z obszarów wyżej położonych (górskich) na obszary niżej położone (nizinne).

Inny przykład: macie opisać, jakie formy terenu dominują w danym regionie. Na przykład, jakie formy terenu dominują w Skandynawii? Patrzycie na mapę i widzicie, że Skandynawia jest oznaczona głównie kolorami pomarańczowymi i czerwonymi, co oznacza, że są to obszary górzyste. Wzdłuż wybrzeża Norwegii widoczne są liczne fiordy, które na mapie hipsometrycznej mogą być zaznaczone jako wąskie, głębokie wcięcia w ląd.

Możecie też zostać poproszeni o wskazanie obszarów o dużych różnicach wysokości. Szukacie na mapie miejsc, gdzie kolory zmieniają się bardzo szybko na krótkim odcinku – na przykład, gdzie z zielonego nagle przechodzi w czerwony. To oznacza strome zbocza, góry, uskoki tektoniczne. Obszary o niewielkich różnicach wysokości charakteryzują się natomiast jednolitym kolorem na większym obszarze.

Bardzo ważne jest, aby zwracać uwagę na gęstość warstwic (linii łączących punkty o tej samej wysokości), jeśli mapa je zawiera. Gęste warstwice oznaczają strome zbocza, rzadkie warstwice oznaczają łagodne nachylenia. Czasami warstwice zastępowane są kolorami, tak jak to robi mapa hipsometryczna.

Pamiętajcie, żeby zawsze dokładnie czytać polecenie! Sprawdźcie, czego dokładnie oczekuje od Was nauczyciel. Czy chodzi tylko o odczytanie wysokości, czy o analizę ukształtowania terenu? Im dokładniej zrozumiecie polecenie, tym łatwiej będzie Wam odpowiedzieć.

I jeszcze jedna ważna rzecz: ćwiczcie! Im więcej razy popatrzycie na mapę hipsometryczną i spróbujecie odpowiedzieć na różne pytania, tym lepiej będziecie się czuli w posługiwaniu się nią. Spróbujcie sami wymyślać zadania i znajdować na nie odpowiedzi. Na przykład, "które góry w Europie są wyższe: Alpy czy Karpaty?", albo "czy Polska jest krajem nizinnym czy górzystym?".

I nie bójcie się pytać! Jeśli czegoś nie rozumiecie, zawsze możecie zapytać nauczyciela o pomoc. Lepiej zapytać i rozwiać wątpliwości, niż robić zadanie źle. Powodzenia!