Kanon Lektur Szkolnych 2017

Kanon Lektur Szkolnych 2017 to zestaw utworów literackich, których znajomość uznawana jest za fundament wykształcenia humanistycznego w polskiej szkole. Jego ustalenie w 2017 roku wzbudziło, jak zwykle przy tego typu reformach, sporo kontrowersji i dyskusji. Wprowadzenie zmian do kanonu szkolnego jest zawsze delikatnym procesem, dotykającym kwestii tożsamości narodowej, wartości kulturowych i celów edukacyjnych. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie kluczowych aspektów Kanonu Lektur Szkolnych z 2017 roku, analizę jego głównych założeń, kontrowersji, jakie wywołał, oraz jego potencjalnego wpływu na edukację polskiego społeczeństwa.

Założenia i Cele Kanonu Lektur Szkolnych 2017

Głównym celem ustalenia Kanonu Lektur Szkolnych 2017 było uporządkowanie i aktualizacja listy obowiązkowych lektur, aby lepiej odpowiadała potrzebom współczesnego ucznia i wyzwaniom edukacyjnym. Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN) dążyło do tego, by lektury były bardziej atrakcyjne dla młodzieży, a jednocześnie kształtowały wartości i kompetencje niezbędne w dorosłym życiu. Oznaczało to w praktyce rezygnację z niektórych starszych utworów, uznanych za przestarzałe lub trudne w odbiorze, oraz wprowadzenie nowych tytułów, reprezentujących współczesną literaturę polską i światową.

Kluczowe Kryteria Wyboru Lektur

Przy wyborze lektur brano pod uwagę kilka kluczowych kryteriów. Po pierwsze, wartość literacka utworu – jego walory artystyczne, oryginalność i wpływ na rozwój literatury. Po drugie, wartość wychowawcza – lektura miała promować pozytywne postawy, uczyć empatii, tolerancji i szacunku dla innych. Po trzecie, dostępność i zrozumiałość dla uczniów – teksty powinny być dostosowane do wieku i poziomu rozwoju uczniów, a jednocześnie stanowić dla nich wyzwanie intelektualne. Po czwarte, reprezentatywność – kanon miał odzwierciedlać różnorodność kulturową i światopoglądową, uwzględniać perspektywę zarówno kobiet, jak i mężczyzn, oraz prezentować różne epoki i gatunki literackie.

Dodatkowym, aczkolwiek nie mniej istotnym celem było wsparcie polskiej kultury i języka poprzez promowanie literatury narodowej oraz doskonalenie umiejętności czytania i pisania w języku polskim. Kanon miał również rozwijać krytyczne myślenie i umiejętność interpretacji tekstów, co jest niezwykle ważne w dobie dezinformacji i fake newsów.

Kontrowersje Wokół Kanonu Lektur Szkolnych 2017

Jak każda zmiana w systemie edukacji, także i Kanon Lektur Szkolnych 2017 spotkał się z krytyką ze strony różnych środowisk. Najczęstsze zarzuty dotyczyły selekcji lektur – zarówno tych usuniętych, jak i tych dodanych. Niektórym krytykom nie podobało się zbyt duże uproszczenie kanonu, rezygnacja z utworów trudnych, ale ważnych dla polskiej kultury (np. fragmentów epiki staropolskiej), na rzecz tekstów bardziej popularnych, ale mniej wartościowych. Inni zarzucali ideologiczne motywacje przy wyborze lektur, twierdząc, że kanon promuje konkretny światopogląd i marginalizuje inne perspektywy.

Zarzuty Dotyczące Uproszczenia i Spłycenia

Jednym z głównych argumentów krytyków Kanonu 2017 był zarzut upośledzenia poziomu edukacji. Usunięcie niektórych wymagających utworów, jak choćby fragmentów "Iliady" czy "Odysei" (choć znajdowały się wcześniej w kanonie w ograniczonym zakresie), spotkało się z obawami o zubożenie wiedzy uczniów z zakresu kultury antycznej, która jest fundamentem cywilizacji europejskiej. Zastępowanie ich lżejszymi, bardziej współczesnymi tekstami uznano za spłycenie treści i obniżenie poprzeczki.

Przykładem może być krytyka wyboru lektur dotyczących okresu II wojny światowej. Choć w kanonie pozostały ważne utwory, takie jak "Kamienie na szaniec", to niektóre głosy wskazywały na brak bardziej kompleksowych i wymagających analizy dzieł, ukazujących różne perspektywy i skomplikowane realia wojny. W efekcie, uczniowie mogą otrzymywać niepełny obraz tego trudnego okresu historycznego.

Zarzuty Dotyczące Ideologizacji

Kolejny zarzut dotyczył ideologizacji kanonu. Krytycy wskazywali, że wybór niektórych lektur mógł być podyktowany preferencjami ideologicznymi autorów kanonu, a nie obiektywnymi kryteriami wartości literackiej i wychowawczej. Przykładem mogą być dyskusje wokół obecności w kanonie utworów poruszających tematykę związaną z rodziną, patriotyzmem czy religią. Zarzucano, że promują one konkretny model rodziny i określoną wizję polskiej tożsamości narodowej, marginalizując inne punkty widzenia. Takie podejście, zdaniem krytyków, ogranicza pluralizm światopoglądowy i wspiera indoktrynację.

Przykłady Zmian w Kanonie i ich Konsekwencje

Analizując konkretne zmiany wprowadzone w Kanonie Lektur Szkolnych 2017, można lepiej zrozumieć kontrowersje, jakie wywołał. Na przykład, usunięcie z kanonu niektórych dramatów klasycznych, takich jak fragmenty tragedii greckich, spotkało się z obawami o ograniczenie dostępu uczniów do korzeni kultury europejskiej. Z kolei dodanie do kanonu utworów współczesnych, poruszających tematykę związaną z problemami młodzieży (np. problematyka uzależnień, przemocy w szkole, problemów tożsamościowych), spotkało się z aprobatą, ale jednocześnie z pytaniami o odpowiednie przygotowanie nauczycieli do omawiania tych trudnych tematów.

Innym przykładem jest dyskusja wokół obecności w kanonie lektur związanych z historią Polski. Choć w kanonie pozostały ważne utwory, takie jak "Potop" Henryka Sienkiewicza czy "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza, to niektórzy zwracali uwagę na brak tekstów prezentujących historię Polski z perspektywy mniejszości narodowych i etnicznych. W efekcie, uczniowie mogą otrzymywać niepełny obraz polskiej historii, pomijający perspektywę grup marginalizowanych.

Wpływ Kanonu Lektur na Edukację i Kulturę

Kanon Lektur Szkolnych ma istotny wpływ na edukację i kulturę polskiego społeczeństwa. Wybrane lektury kształtują wartości, postawy i światopogląd uczniów. Wpływają na ich rozumienie świata, relacji międzyludzkich i procesów historycznych. Uczą krytycznego myślenia, analizy tekstów i wyrażania własnych opinii. Kanon wpływa również na rozwój językowy uczniów, poszerzając ich słownictwo i doskonaląc umiejętność pisania.

Badania pokazują, że czytanie lektur szkolnych ma pozytywny wpływ na sukces edukacyjny uczniów. Uczniowie, którzy regularnie czytają lektury, osiągają lepsze wyniki w nauce, mają bogatsze słownictwo i lepiej radzą sobie z zadaniami wymagającymi logicznego myślenia i analizy informacji. Czytanie lektur sprzyja również rozwojowi empatii i umiejętności społecznych. Uczniowie, którzy czytają o różnych postaciach i sytuacjach, uczą się rozumieć perspektywę innych ludzi i reagować na ich potrzeby.

Podsumowanie i Perspektywy na Przyszłość

Kanon Lektur Szkolnych 2017 to ważny element polskiego systemu edukacji. Jego ustalenie wzbudziło wiele kontrowersji, ale jednocześnie stało się okazją do refleksji nad celami i wartościami edukacji humanistycznej. Kanon powinien być regularnie aktualizowany i dostosowywany do potrzeb współczesnych uczniów, uwzględniając różnorodność kulturową i wyzwania współczesnego świata. Ważne jest, aby wybór lektur był podyktowany obiektywnymi kryteriami wartości literackiej i wychowawczej, a nie preferencjami ideologicznymi. Należy również zapewnić nauczycielom odpowiednie wsparcie w omawianiu trudnych tematów i rozwijaniu krytycznego myślenia uczniów.

Kanon Lektur powinien stanowić punkt wyjścia do dalszej edukacji i rozwoju kulturalnego, a nie jedynie zbiór obowiązkowych tekstów do przeczytania. Ważne jest, aby zachęcać uczniów do czytania i rozwijania własnych zainteresowań literackich. Biblioteki szkolne powinny oferować szeroki wybór książek, a nauczyciele powinni inspirować uczniów do sięgania po literaturę spoza kanonu. Tylko w ten sposób można wychować pokolenie ludzi oczytanych, świadomych i krytycznie myślących, które będzie aktywnie uczestniczyć w życiu kulturalnym i społecznym.

Dlatego też, zachęcamy do dalszej dyskusji na temat Kanonu Lektur Szkolnych i jego wpływu na edukację. Podzielcie się swoimi opiniami, propozycjami i doświadczeniami. Wspólnie możemy kształtować lepszą przyszłość dla polskiej edukacji i kultury!