Jeśli Nie Chcesz Mojej Zguby Krokodyla Daj Mi Luby Fragment

"Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby" – to fraza, która wryła się w polską kulturę, funkcjonując jako swoisty idiom. Choć na pierwszy rzut oka brzmi absurdalnie i nieco humorystycznie, jej korzenie tkwią głęboko w literaturze i kryją w sobie interesującą historię. Prześledźmy więc, skąd się wzięła ta nietypowa prośba o krokodyla.

Pochodzenie tego powiedzenia nierozerwalnie związane jest z postacią Aleksandra Fredry, jednego z najwybitniejszych polskich komediopisarzy. Fredro zasłynął ciętym dowcipem, błyskotliwymi dialogami i mistrzowskim portretowaniem charakterów. To właśnie w jego twórczości po raz pierwszy pojawiła się ta specyficzna fraza.

Geneza frazy w "Mężu i Żonie"

Konkretnie, powiedzenie "Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby" pochodzi z komedii "Mąż i Żona", napisanej w 1822 roku i wystawionej po raz pierwszy w roku 1823. To historia miłosnego czworokąta, w którym splatają się losy dwóch małżonków, Alfreda i Elwiry, oraz ich dwojga adoratorów, Justyny i Wacława. Komedia ta, mimo upływu lat, wciąż zachwyca aktualnością, obnażając ludzkie słabości i kaprysy.

Słowa te wypowiada Elwira, żona Alfreda. Elwira to kobieta kapryśna, znudzona małżeństwem i szukająca wrażeń. Jej postępowanie jest podyktowane modą i pragnieniem bycia w centrum uwagi. Ulega chwilowym zachciankom i kaprysom, a jej emocje są powierzchowne i zmienne. W kontekście całej komedii, prośba o krokodyla jest jednym z wielu przykładów jej ekscentrycznego zachowania i próby zwrócenia na siebie uwagi. To manifestacja jej znudzenia i chęci zaszokowania otoczenia.

Co ważne, Elwira nie pragnie krokodyla dosłownie. Wypowiadając te słowa, wyraża ona swoje pragnienie czegoś niezwykłego, egzotycznego i ekscytującego. Krokodyl staje się symbolem tego, czego jej brakuje w małżeństwie – namiętności, przygody i zainteresowania ze strony męża. Jest to więc metafora, a nie realna prośba o zwierzę.

Słowa te, wyjęte z kontekstu, mogą wydawać się nonsensowne, ale w realiach komedii Fredry nabierają głębszego sensu. Stanowią one element charakterystyki Elwiry, podkreślając jej kapryśność i skłonność do teatralnych gestów. Jednocześnie, fraza ta służy jako satyra na ówczesne społeczeństwo, które ulegało modom i trendom, często bez zastanowienia.

Użycie tak egzotycznego zwierzęcia jak krokodyl dodatkowo podkreśla absurdalność sytuacji. W XIX-wiecznej Polsce posiadanie krokodyla byłoby nie tylko niezwykle kosztowne, ale i praktycznie niemożliwe. To dodatkowo uwydatnia nonsensowność żądań Elwiry i jej oderwanie od rzeczywistości.

Krokodyl jako symbol w literaturze i kulturze

Warto również zastanowić się nad symbolicznym znaczeniem krokodyla w literaturze i kulturze. Krokodyl od wieków fascynuje i budzi strach. W wielu kulturach uważany jest za zwierzę niebezpieczne, symbol siły i drapieżności. Jednocześnie, w niektórych wierzeniach krokodyl symbolizuje mądrość i wiedzę.

W kontekście komedii Fredry, krokodyl może symbolizować ukryte pragnienia Elwiry, jej drapieżną naturę i chęć dominacji. Może to być również symbol niebezpieczeństwa, które zagraża małżeństwu Elwiry i Alfreda. Jej kaprysy i egoizm prowadzą do konfliktu i mogą doprowadzić do rozpadu ich związku.

Fakt, że Elwira żąda krokodyla "od lubego" również jest istotny. Wskazuje to na jej potrzebę bycia adorowaną i rozpieszczaną. Chce, aby jej kochanek spełniał jej zachcianki i okazywał jej w ten sposób swoje uczucia. Jednocześnie, żądanie tak absurdalnego prezentu może być również formą testu, sprawdzianu, na ile jej adorator jest gotów poświęcić się dla niej.

Rozważając symbolikę krokodyla, nie można pominąć skojarzenia z "krokodylimi łzami". To frazeologizm oznaczający udawany smutek, nieszczere łzy. Chociaż Elwira nie płacze dosłownie krokodylimi łzami, jej uczucia są często powierzchowne i nieszczere. Jej dramatyczne gesty i teatralne zachowanie mają na celu manipulowanie otoczeniem i zwrócenie na siebie uwagi.

"Jeśli nie chcesz mojej zguby…" w języku potocznym

Fraza "Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby" przeniknęła do języka potocznego, stając się popularnym powiedzeniem. Używana jest zazwyczaj w sytuacjach humorystycznych, gdy ktoś żartobliwie domaga się czegoś absurdalnego lub niemożliwego do spełnienia.

Może być używana jako sposób na wyrażenie kaprysu, zachcianki lub prośby o coś, co jest poza zasięgiem możliwości. Często stosowana jest w relacjach partnerskich, jako żartobliwy sposób na okazanie uczuć i podtrzymanie poczucia humoru. Na przykład, partner może powiedzieć: "Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby… albo chociaż nową grę na konsolę".

Fraza ta może być również używana w kontekście zawodowym, np. gdy ktoś żartobliwie domaga się od szefa nierealnego bonusu lub podwyżki. W takim przypadku, użycie tego powiedzenia ma na celu rozładowanie napięcia i wprowadzenie elementu humoru do rozmowy.

Warto zauważyć, że użycie tej frazy zazwyczaj nie jest traktowane dosłownie. Służy ona raczej jako żartobliwy sposób na wyrażenie pragnienia lub zachcianki, bez oczekiwania, że zostanie ona realnie spełniona. Kluczem do zrozumienia i odpowiedniego użycia tego powiedzenia jest kontekst i intencja osoby, która je wypowiada.

Podsumowując, "Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi luby" to fraza, która zyskała popularność dzięki komedii Aleksandra Fredry "Mąż i Żona". Choć na pierwszy rzut oka brzmi absurdalnie, kryje w sobie głębszy sens i odzwierciedla kapryśną naturę Elwiry oraz satyrę na ówczesne społeczeństwo. Przenikając do języka potocznego, stała się popularnym powiedzeniem używanym w sytuacjach humorystycznych, jako żartobliwy sposób na wyrażenie pragnień i zachcianek. Jej uniwersalność i humor sprawiają, że wciąż bawi i inspiruje kolejne pokolenia.