Jan Parandowski Mitologia Część 1 Grecja Streszczenie

Jan Parandowski w swojej "Mitologii", a konkretnie w części poświęconej Grecji, zabiera nas w fascynującą podróż po świecie starożytnych bogów, herosów i niezliczonych opowieści, które ukształtowały europejską kulturę. Streszczenie tej obszernej i bogatej w detale książki to wyzwanie, ale postaram się uchwycić najważniejsze punkty, oddając ducha i atmosferę tego niezwykłego świata.

Książka rozpoczyna się od opisu powstania świata i bogów. Na początku istniał Chaos, z którego wyłoniła się Gaja (Ziemia), Tartar (otchłań) i Eros (Miłość). Gaja dała początek Uranosowi (Niebu), który stał się jej małżonkiem. Z ich związku narodziło się dwanaścioro Tytanów, cyklopi i sturęcy. Uranos, bojąc się utraty władzy, więził swoje dzieci w łonie Gai. Ona, zrozpaczona, namówiła Kronosa, najmłodszego z Tytanów, do buntu. Kronos okaleczył Uranosa i przejął władzę.

Kronos poślubił Reę, ale zgodnie z przepowiednią, jedno z jego dzieci miało go pozbawić tronu. Dlatego połykał każde nowo narodzone dziecko. Rea, chcąc ocalić ostatnie potomstwo, ukryła Zeusa w grocie na Krecie, a Kronosowi podała kamień owinięty w pieluszki. Zeus dorastał w tajemnicy, karmiony mlekiem kozicy Amaltei i strzeżony przez nimfy. Kiedy dorósł, postanowił obalić ojca.

Zeus, z pomocą Metis (której później nieopatrznie połknął w obawie przed przepowiednią, z której miał narodzić się syn silniejszy od niego), zmusił Kronosa do zwrócenia połkniętych dzieci: Posejdona, Hadesa, Herę, Demeter i Hestię. Rozpoczęła się dziesięcioletnia wojna, Tytanomachia, pomiędzy Tytanami, wspierającymi Kronosa, a Olimpijczykami, dowodzonymi przez Zeusa. Zwycięstwo przypadło Olimpijczykom, którzy zrzucili Tytanów do Tartaru.

Po zwycięstwie nad Tytanami, Zeus, Posejdon i Hades podzielili się władzą nad światem. Zeus panował na niebie i ziemi, Posejdon otrzymał morza i oceany, a Hades – podziemne królestwo zmarłych. Hera stała się żoną i siostrą Zeusa, królową bogów i patronką małżeństw.

W mitologii greckiej bogowie byli antropomorficzni, czyli posiadali ludzkie cechy i wady. Byli piękni, potężni, ale także zazdrośni, mściwi, kłótliwi i żądni władzy. Mieszkali na Olimpie, gdzie spędzali czas na ucztach, intrygach i zabawach. Często ingerowali w życie ludzi, pomagając lub karząc ich, w zależności od swoich kaprysów.

Powstanie Człowieka i Prometeusz

Parandowski szczegółowo opisuje różne wersje powstania człowieka. Jedna z nich mówi, że ludzie zostali stworzeni przez Prometeusza, Tytana, który ulepił ich z gliny i łez. Atena tchnęła w nich życie. Prometeusz bardzo kochał ludzi i starał się im pomagać.

Zeus, zagniewany na ludzi za to, że oszukali go podczas składania ofiar, odebrał im ogień. Prometeusz, nie mogąc znieść cierpienia ludzi, wykradł ogień z Olimpu i oddał go ludziom, ukrywając go w łodydze kopru włoskiego. Zeus ukarał Prometeusza, przykuwając go do skały w górach Kaukazu, gdzie orzeł codziennie wyjadał mu wątrobę, która wciąż odrastała.

Zeus, chcąc ukarać ludzkość za przyjęcie daru ognia, zesłał na ziemię Pandorę, pierwszą kobietę. Pandora otrzymała od bogów skrzynkę, której nie wolno było otwierać. Ciekawość jednak zwyciężyła i Pandora otworzyła skrzynkę, z której wyleciały wszystkie nieszczęścia, choroby i troski. Na dnie skrzynki pozostała tylko Nadzieja.

Kolejne rozdziały książki poświęcone są bogom olimpijskim i ich atrybutom. Dowiadujemy się o Posejdonie i jego trójzębie, o Hadesie i jego niewidzialnym hełmie, o Herze i jej pawich zaprzęgach, o Demeter i jej kłosach zboża, o Aresie i jego mieczu, o Atenie i jej włóczni, o Apollo i jego lirze, o Artemidzie i jej łuku, o Hefajstosie i jego młocie, o Afrodycie i jej miłosnym pasie, oraz o Hermesie i jego uskrzydlonych sandałach.

Ważną częścią "Mitologii" są opowieści o herosach, półbogach, którzy odznaczali się niezwykłą siłą, odwagą i sprytem. Parandowski opisuje życie i przygody Heraklesa, Tezeusza, Perseusza, Jazona i wielu innych. Herakles musiał wykonać dwanaście prac, aby odpokutować za zabójstwo swojej rodziny, dokonane w szale. Tezeusz pokonał Minotaura w labiryncie na Krecie. Perseusz zabił Meduzę, której spojrzenie zamieniało ludzi w kamień. Jazon wyruszył po złote runo.

Wojna Trojańska i jej bohaterowie

"Mitologia" poświęca obszerny fragment Wojnie Trojańskiej, opisując jej przyczyny, przebieg i zakończenie. Konflikt rozpoczął się od sporu pomiędzy Herą, Ateną i Afrodytą o to, która z nich jest najpiękniejsza. Parys, królewicz trojański, miał rozstrzygnąć spór i przyznał jabłko Afrodycie, która obiecała mu za żonę najpiękniejszą kobietę na świecie – Helenę, żonę króla Sparty, Menelaosa. Porwanie Heleny przez Parysa stało się przyczyną wojny trojańskiej.

Po stronie Greków walczyli m.in. Achilles, najdzielniejszy z greckich wojowników, Agamemnon, król Myken i dowódca wojsk greckich, Odyseusz, król Itaki, słynący ze sprytu i przebiegłości, oraz Ajaks, wielki wojownik o ogromnej sile. Po stronie Trojan walczyli m.in. Hektor, najdzielniejszy z trojańskich wojowników, Parys, który porwał Helenę, Priam, król Troi, oraz Eneasz, syn Afrodyty.

Wojna trwała dziesięć lat i przyniosła wiele ofiar po obu stronach. Achilles zabił Hektora, a następnie sam zginął, trafiony strzałą w piętę, jedyne słabe miejsce na jego ciele. Odyseusz wpadł na pomysł, aby zbudować drewnianego konia i ukryć w nim greckich żołnierzy. Trojanie wciągnęli konia do miasta, a w nocy żołnierze wyszli z konia, otworzyli bramy miasta i wpuścili resztę wojsk greckich. Troja została zdobyta i spalona.

Po zakończeniu wojny trojańskiej, Odyseusz wyruszył w długą i pełną niebezpieczeństw podróż powrotną do Itaki. Jego podróż trwała dziesięć lat i obfitowała w liczne przygody i spotkania z mitycznymi stworzeniami, takimi jak cyklop Polifem, czarodziejka Kirke i syreny. Po wielu latach Odyseusz w końcu powrócił do Itaki, gdzie pokonał zalotników, którzy chcieli poślubić jego żonę Penelopę i przejąć władzę.

Podsumowując, "Mitologia" Jana Parandowskiego to wspaniałe kompendium wiedzy o mitologii greckiej. Przedstawia ona bogaty i różnorodny świat bogów, herosów i potworów, który wywarł ogromny wpływ na europejską kulturę i sztukę. Streszczenie to zaledwie zarys tej obszernej i fascynującej książki, zachęcający do samodzielnego zgłębienia tego niezwykłego świata. Lektura "Mitologii" to prawdziwa uczta dla ducha i okazja do poznania korzeni naszej cywilizacji. Książka Parandowskiego napisana jest pięknym i barwnym językiem, co sprawia, że czyta się ją z przyjemnością i zaciekawieniem. Jest to pozycja obowiązkowa dla każdego, kto interesuje się historią, kulturą i literaturą.