Imiesłowy Sprawdzian Dla Kl 7

Sprawdzian z imiesłowów w klasie 7 to często pomijany, ale niezwykle istotny element w nauce języka polskiego. Opanowanie imiesłowów pozwala uczniom na budowanie bardziej złożonych i precyzyjnych zdań, a także na lepsze rozumienie czytanych tekstów. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie tematyki imiesłowów w kontekście sprawdzianu w klasie 7, wyjaśnienie kluczowych zagadnień, zaprezentowanie praktycznych przykładów i pomóc w przygotowaniu się do tego wyzwania.

Rodzaje Imiesłowów i ich Funkcje

Imiesłowy to formy czasownikowe, które łączą w sobie cechy czasownika i przymiotnika (lub przysłówka). Ze względu na pełnione funkcje i sposób tworzenia, dzielimy je na kilka podstawowych kategorii:

Imiesłowy przymiotnikowe

Są to imiesłowy, które odmieniają się jak przymiotniki i pełnią funkcję przydawki w zdaniu. Dzielą się na:

Imiesłowy przymiotnikowe czynne: opisują cechę przedmiotu lub osoby, która wykonuje daną czynność. Tworzymy je od czasowników niedokonanych w czasie teraźniejszym, dodając końcówki: -ący, -ąca, -ące (np. czytający, pisząca, śpiące).
Imiesłowy przymiotnikowe bierne: opisują cechę przedmiotu lub osoby, na którą oddziałuje dana czynność. Tworzymy je od czasowników przechodnich (czyli takich, które mogą mieć dopełnienie w bierniku) w czasie przeszłym, dodając końcówki: -ny, -na, -ne, -ty, -ta, -te (np. napisany, przeczytana, umyte).

Przykład: Czytający chłopiec siedział w fotelu. (imiesłów przymiotnikowy czynny, opisuje chłopca wykonującego czynność czytania). Napisana praca została oddana nauczycielowi. (imiesłów przymiotnikowy bierny, opisuje pracę, na którą oddziaływała czynność napisania).

Imiesłowy przysłówkowe

To imiesłowy, które nie odmieniają się i pełnią funkcję okolicznika w zdaniu. Dzielimy je na:

Imiesłowy przysłówkowe współczesne: opisują czynność, która odbywa się w tym samym czasie, co czynność wyrażona orzeczeniem. Tworzymy je od czasowników niedokonanych, dodając końcówkę: -ąc (np. czytając, pisząc, śpiąc).
Imiesłowy przysłówkowe uprzednie: opisują czynność, która odbyła się wcześniej niż czynność wyrażona orzeczeniem. Tworzymy je od czasowników dokonanych, dodając końcówki: -łszy, -wszy (np. przeczytawszy, napisawszy, umywszy).

Przykład: Czytając książkę, zasnął. (imiesłów przysłówkowy współczesny, czynność czytania odbywa się w tym samym czasie, co zasypianie). Przeczytawszy książkę, oddał ją do biblioteki. (imiesłów przysłówkowy uprzedni, czynność przeczytania odbyła się wcześniej niż oddanie książki).

Trudności i Pułapki

Uczniowie często mają problemy z rozróżnianiem poszczególnych rodzajów imiesłowów oraz z ich prawidłowym użyciem. Poniżej omówimy najczęstsze trudności:

Rozróżnianie imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych

Kluczowe jest zrozumienie, czy dana forma opisuje rzeczownik (imiesłów przymiotnikowy), czy określa czynność wyrażoną orzeczeniem (imiesłów przysłówkowy). Pomocne jest zwrócenie uwagi na możliwość odmiany – imiesłowy przymiotnikowe się odmieniają, a przysłówkowe nie.

Przykład: Zapłakane dziecko potrzebowało pocieszenia. (imiesłów przymiotnikowy – zapłakane, odmienia się, opisuje dziecko). Zapłakawszy, dziecko pobiegło do mamy. (imiesłów przysłówkowy – zapłakawszy, nie odmienia się, określa okoliczności pobiegnięcia do mamy).

Tworzenie imiesłowów przysłówkowych uprzednich

Tworzenie imiesłowów przysłówkowych uprzednich od czasowników dokonanych może sprawiać trudności, szczególnie jeśli czasownik ma nietypową formę w czasie przeszłym. Należy pamiętać o dodaniu końcówek -łszy, -wszy do tematu czasownika w czasie przeszłym.

Przykład: Zrobić (czasownik dokonany) – zrobił (czas przeszły) – zrobiwszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni). Pójść (czasownik dokonany) – poszedł (czas przeszły) – poszedłszy (imiesłów przysłówkowy uprzedni).

Użycie przecinka z imiesłowami

Zazwyczaj wyrażenia imiesłowowe oddzielamy przecinkami. Ważne jest, by rozpoznać, czy mamy do czynienia z wyrażeniem imiesłowowym, czy tylko z pojedynczym imiesłowem przymiotnikowym pełniącym funkcję przydawki.

Przykład: Idąc do szkoły, spotkałem kolegę. (wyrażenie imiesłowowe, oddzielone przecinkiem). Idący do szkoły uczeń pomachał mi. (pojedynczy imiesłów przymiotnikowy, nie oddzielamy przecinkiem).

Przykładowe Zadania Sprawdzianowe

Aby lepiej przygotować się do sprawdzianu, warto zapoznać się z przykładowymi zadaniami, które mogą się na nim pojawić:

Rozpoznaj rodzaj imiesłowu w zdaniu: Określ, czy podkreślony imiesłów jest przymiotnikowy czynny, przymiotnikowy bierny, przysłówkowy współczesny czy przysłówkowy uprzedni.
Przykład: Ugotowane danie pachniało apetycznie. (Odpowiedź: imiesłów przymiotnikowy bierny)
Utwórz imiesłów od podanego czasownika: Utwórz imiesłów przymiotnikowy czynny, przymiotnikowy bierny oraz przysłówkowy współczesny i uprzedni od czasownika pisać.
Odpowiedź: piszący, napisany, pisząc, napisawszy.
Uzupełnij zdanie odpowiednim imiesłowem: Wybierz odpowiedni imiesłów z nawiasu i wstaw go do zdania, zachowując poprawną formę gramatyczną.
Przykład: Dzieci, (biegające / biegnące) po parku, wesoło się śmiały. (Odpowiedź: biegające)
W zdaniach z imiesłowami postaw przecinki: Umieść przecinki w odpowiednich miejscach w zdaniach zawierających wyrażenia imiesłowowe.
Przykład: Oglądając film zasnąłem. (Odpowiedź: Oglądając film, zasnąłem.)
Przekształć zdanie, używając imiesłowu: Zastąp jedno ze zdań składowych wyrażeniem imiesłowowym.
Przykład: Chłopiec czytał książkę i siedział w fotelu. (Odpowiedź: Czytając książkę, chłopiec siedział w fotelu.)

Praktyczne Zastosowanie Wiedzy o Imiesłowach

Wiedza o imiesłowach przydaje się nie tylko na sprawdzianie, ale również w codziennej komunikacji. Pozwala na:

Budowanie bardziej złożonych i eleganckich zdań: Zamiast używać kilku krótkich zdań, można połączyć je w jedno, używając imiesłowu.
Unikanie powtórzeń: Zamiast powtarzać te same słowa, można użyć imiesłowu, aby wyrazić tę samą treść w inny sposób.
Precyzyjne wyrażanie myśli: Imiesłowy pozwalają na dokładniejsze określenie relacji między czynnościami i stanami.
Lepsze rozumienie tekstów literackich i naukowych: Wiele tekstów zawiera imiesłowy, a ich zrozumienie jest kluczowe dla właściwej interpretacji tekstu.

Przykład: Zamiast pisać: "Chłopiec wszedł do domu. Był zmęczony." można napisać: "Zmęczony chłopiec wszedł do domu." Użycie imiesłowu "zmęczony" sprawia, że zdanie brzmi naturalniej i bardziej elegancko.

Podsumowanie i Wskazówki

Przygotowanie do sprawdzianu z imiesłowów w klasie 7 wymaga solidnej wiedzy teoretycznej oraz praktycznych ćwiczeń. Kluczem do sukcesu jest zrozumienie różnic między poszczególnymi rodzajami imiesłowów, umiejętność ich tworzenia oraz poprawnego używania w zdaniach.

Kilka wskazówek na koniec:

Powtarzaj teorię: Przeczytaj uważnie definicje i zasady tworzenia imiesłowów.
Wykonuj ćwiczenia: Rozwiązuj zadania z podręcznika, ćwiczenia online oraz testy sprawdzające wiedzę.
Analizuj przykłady: Zwracaj uwagę na użycie imiesłowów w czytanych tekstach.
Pytaj nauczyciela: Nie bój się pytać o rzeczy, których nie rozumiesz.

Pamiętaj, że opanowanie imiesłowów to inwestycja w Twoją przyszłość – umiejętność posługiwania się językiem polskim na wysokim poziomie przyda Ci się w dalszej edukacji i życiu zawodowym. Powodzenia na sprawdzianie!