Imiesłów Przymiotnikowy Czynny Tworzymy Od Czasowników

Imiesłów przymiotnikowy czynny, choć nazwa brzmi skomplikowanie, wcale nie jest trudny do zrozumienia. Postaram się wyjaśnić, jak go tworzymy, używając prostego języka i konkretnych przykładów.

Imiesłów przymiotnikowy czynny opisuje, że ktoś lub coś wykonuje daną czynność. Odpowiada na pytanie "jaki?".

Jak tworzymy imiesłów przymiotnikowy czynny?

Tworzymy go od czasowników w czasie teraźniejszym. Kluczem jest znalezienie odpowiedniej formy czasownika w trzeciej osobie liczby mnogiej (oni/one robią) i dodanie odpowiedniej końcówki. Zazwyczaj używamy końcówek: -ący, -ąca, -ące.

Spójrzmy na kilka przykładów:

Czytać – Oni czytają. Imiesłów: czytający (czytający chłopiec), czytająca (czytająca dziewczyna), czytające (czytające dziecko).
Pisać – Oni piszą. Imiesłów: piszący (piszący list), pisząca (pisząca wiersz), piszące (piszące sprawozdanie).
Biegać – Oni biegają. Imiesłów: biegający (biegający pies), biegająca (biegająca kobieta), biegające (biegające dziecko).
Śpiewać – Oni śpiewają. Imiesłów: śpiewający (śpiewający artysta), śpiewająca (śpiewająca sopranistka), śpiewające (śpiewające ptaki).
Mówić – Oni mówią. Imiesłów: mówiący (mówiący prezenter), mówiąca (mówiąca nauczycielka), mówiące (mówiące papugi).
Myśleć – Oni myślą. Imiesłów: myślący (myślący człowiek), myśląca (myśląca kobieta), myślące (myślące dziecko).
Siedzieć – Oni siedzą. Imiesłów: siedzący (siedzący mężczyzna), siedząca (siedząca staruszka), siedzące (siedzące szczenię).
Leżeć – Oni leżą. Imiesłów: leżący (leżący kot), leżąca (leżąca pacjentka), leżące (leżące ubranie).
Pływać – Oni pływają. Imiesłów: pływający (pływający ratownik), pływająca (pływająca łódź), pływające (pływające liście).
Tańczyć – Oni tańczą. Imiesłów: tańczący (tańczący para), tańcząca (tańcząca balerina), tańczące (tańczące płomienie).

Ważne jest, żeby pamiętać o odmianie imiesłowu przez rodzaje (męski, żeński, nijaki) oraz liczby (pojedyncza i mnoga), tak aby zgadzał się z rzeczownikiem, który opisuje. Na przykład: "Czytający chłopiec" (rodzaj męski, liczba pojedyncza), "Czytająca dziewczyna" (rodzaj żeński, liczba pojedyncza), "Czytające dzieci" (rodzaj nijaki, liczba mnoga).

Trochę więcej o końcówkach i zmianach w temacie

Czasami, przy tworzeniu imiesłowu przymiotnikowego czynnego, zachodzą pewne zmiany w temacie czasownika. Zobaczmy to na przykładach:

Jechać – Oni jadą. Imiesłów: jadący (jadący samochód), jadąca (jadąca rowerzystka), jadące (jadące wozy). Tutaj nie ma zmian w temacie.
Nieść – Oni niosą. Imiesłów: niosący (niosący flagę), niosąca (niosąca zakupy), niosące (niosące ulotki). Tu także temat pozostaje bez zmian.
Grzać – Oni grzeją. Imiesłów: grzejący (grzejący piec), grzejąca (grzejąca słońce), grzejące (grzejące kaloryfery).

Jednak w niektórych czasownikach, temat może się minimalnie zmienić.

Wiedzieć – Oni wiedzą. Imiesłów: wiedzący (wiedzący uczeń), wiedząca (wiedząca specjalistka), wiedzące (wiedzące algorytmy).

Jak widać, imiesłów przymiotnikowy czynny nie jest taki straszny, jak się wydaje. Najważniejsze to zapamiętać, że tworzymy go od czasowników w czasie teraźniejszym (od formy w trzeciej osobie liczby mnogiej) i dodajemy końcówki -ący, -ąca, -ące. Pamiętajmy o odmianie przez rodzaje i liczby!

Użycie imiesłowu przymiotnikowego czynnego w zdaniach

Teraz, gdy już wiemy, jak tworzyć imiesłów przymiotnikowy czynny, zobaczmy, jak używać go w zdaniach:

Widziałem biegnącego psa po parku. (Biegnący opisuje psa.)
Na scenie wystąpiła śpiewająca artystka. (Śpiewająca opisuje artystkę.)
Lubię czytać myślące książki. (Myślące opisuje książki.)
Zauważyłem siedzącego mężczyznę na ławce. (Siedzący opisuje mężczyznę.)
Potrzebuję pływającej łódki do wędkowania. (Pływającej opisuje łódkę.)
Obejrzałem film o tańczącej parze. (Tańczącej opisuje parę.)
Słyszałem mówiącego robota w laboratorium. (Mówiącego opisuje robota.)
Mam wiedzącą koleżankę, która zawsze mi pomaga. (Wiedzącą opisuje koleżankę.)
W pokoju był leżący kot na dywanie. (Leżący opisuje kota.)
Zobaczyłem jadący autobus w stronę centrum. (Jadący opisuje autobus.)

Jak widzisz, imiesłów przymiotnikowy czynny urozmaica nasze zdania i pozwala nam na dokładniejsze opisywanie osób, zwierząt i rzeczy. Dzięki niemu możemy przekazać więcej informacji w krótszy i bardziej zwięzły sposób.

Spróbuj samodzielnie tworzyć imiesłowy przymiotnikowe czynne od różnych czasowników i używaj ich w swoich zdaniach. Z czasem stanie się to dla Ciebie naturalne i intuicyjne. Powodzenia!