Francuski Filozof I Prawnik Twórca Zasady Trójpodziału Władzy

Dobrze, posłuchajcie, dzisiaj porozmawiamy o bardzo ważnej osobie, której zawdzięczamy to, jak działa wiele państw na świecie. Chodzi o francuskiego filozofa i prawnika, który wpadł na genialny pomysł z podziałem władzy.

Myślę, że większość z Was słyszała o czymś takim jak trójpodział władzy. Ale kto to wymyślił? Kto wpadł na pomysł, żeby władza nie była w rękach jednej osoby, tylko podzielona na trzy różne gałęzie? Otóż, za tym wszystkim stoi człowiek o imieniu Monteskiusz.

Kim był Monteskiusz?

Charles-Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu, bo tak brzmi jego pełne imię i nazwisko, żył w XVIII wieku, czyli w czasach, kiedy królowie rządzili niemal niepodzielnie. Wyobraźcie sobie, że król mógł zrobić prawie wszystko, co chciał. Mógł wydawać prawa, sądzić ludzi, nakładać podatki… praktycznie wszystko zależało od jego decyzji. Monteskiusz uważał, że to nie jest dobre rozwiązanie, ponieważ taka koncentracja władzy prowadzi do nadużyć i niesprawiedliwości.

Monteskiusz był człowiekiem bardzo ciekawym świata i bardzo inteligentnym. Studiował prawo, ale interesował się też historią, polityką i filozofią. Podróżował po Europie i obserwował, jak działają różne państwa. To właśnie te obserwacje doprowadziły go do wniosku, że kluczem do sprawiedliwego i wolnego społeczeństwa jest właśnie podział władzy.

Wyobraźcie sobie sytuację, w której jeden uczeń w klasie ma absolutną władzę. Może sam ustalać zasady, sam oceniać prace kolegów i koleżanek, sam wymierzać kary. Czy to byłoby sprawiedliwe? Prawdopodobnie nie. Taki uczeń mógłby wykorzystywać swoją władzę do własnych celów, na przykład faworyzować swoich przyjaciół albo dokuczać tym, których nie lubi. Podobnie jest z władzą w państwie. Jeśli jedna osoba albo jedna grupa osób ma zbyt dużą władzę, to może ją wykorzystywać do własnych korzyści, a nie dla dobra wszystkich obywateli.

Dlatego Monteskiusz zaproponował, żeby władzę podzielić na trzy różne gałęzie, które wzajemnie się kontrolują i równoważą. Dzięki temu żadna z tych gałęzi nie staje się zbyt potężna i nie może nadużywać swojej władzy.

Na czym polega trójpodział władzy?

Według Monteskiusza, władza w państwie powinna być podzielona na:

• Władzę ustawodawczą: To ta władza, która tworzy prawa. W większości krajów władzę ustawodawczą sprawuje parlament, czyli zgromadzenie przedstawicieli narodu, wybieranych przez obywateli. Parlament uchwala ustawy, czyli przepisy prawne, które obowiązują wszystkich.
• Władzę wykonawczą: To ta władza, która wprowadza prawa w życie. Władzę wykonawczą najczęściej sprawuje prezydent lub rząd. Ich zadaniem jest dbanie o to, żeby ustawy były przestrzegane i żeby państwo funkcjonowało sprawnie.
• Władzę sądowniczą: To ta władza, która rozstrzyga spory i wymierza sprawiedliwość. Władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały. Ich zadaniem jest dbanie o to, żeby prawa były przestrzegane i żeby nikt nie był niesprawiedliwie traktowany.

Wyobraźcie sobie, że w klasie macie trzy grupy uczniów:

• Pierwsza grupa ustala zasady, na przykład, kiedy można wychodzić z klasy, co można robić na przerwie, jakie są kary za nieprzestrzeganie zasad.
• Druga grupa pilnuje, żeby zasady były przestrzegane, na przykład, sprawdza, czy uczniowie nie spóźniają się na lekcje, czy nie przeszkadzają na zajęciach, czy odrabiają zadania domowe.
• Trzecia grupa rozstrzyga spory, na przykład, kiedy dwóch uczniów się pokłóci, albo kiedy jeden uczeń uważa, że został niesprawiedliwie potraktowany.

Dzięki temu żadna z tych grup nie ma zbyt dużej władzy i nie może robić, co chce. Każda grupa ma swoje zadania i każda grupa jest odpowiedzialna za swoje działania. To właśnie o to chodzi w trójpodziale władzy.

Monteskiusz uważał, że te trzy gałęzie władzy powinny być od siebie niezależne, ale jednocześnie powinny się wzajemnie kontrolować. To znaczy, że każda z tych gałęzi powinna mieć możliwość sprawdzenia, czy pozostałe gałęzie działają zgodnie z prawem i czy nie nadużywają swojej władzy. Taki system kontroli i równowagi ma zapobiegać tyranii i zapewnić obywatelom wolność i sprawiedliwość.

Weźmy przykład. Parlament uchwala ustawę, ale prezydent może ją zawetować, czyli odrzucić. Wtedy ustawa wraca do parlamentu, który musi ją przegłosować ponownie większością głosów, żeby weszła w życie. Z kolei sądy mogą sprawdzać, czy ustawy uchwalone przez parlament są zgodne z konstytucją, czyli najważniejszym aktem prawnym w państwie. Jeśli sąd uzna, że ustawa jest niezgodna z konstytucją, to taka ustawa nie może być stosowana.

Trójpodział władzy to fundament wielu współczesnych demokracji. To dzięki niemu mamy pewność, że władza w państwie nie jest skupiona w rękach jednej osoby albo jednej grupy osób, tylko jest podzielona i kontrolowana.

Monteskiusz swoją teorię trójpodziału władzy przedstawił w swoim najważniejszym dziele, zatytułowanym "O duchu praw". Książka ta wywarła ogromny wpływ na myśl polityczną i stała się inspiracją dla twórców konstytucji amerykańskiej i francuskiej.

Pomysł Monteskiusza był rewolucyjny, ponieważ w tamtych czasach większość państw była rządzona przez monarchów absolutnych, którzy mieli pełnię władzy. Monteskiusz pokazał, że istnieje lepszy sposób, sposób, który chroni obywateli przed nadużyciami władzy i zapewnia im wolność i sprawiedliwość.

Dziś, zasada trójpodziału władzy jest wpisana do konstytucji wielu państw na świecie, w tym również do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Podsumowując, Monteskiusz to francuski filozof i prawnik, który żył w XVIII wieku i wymyślił zasadę trójpodziału władzy. Według niego, władza w państwie powinna być podzielona na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które wzajemnie się kontrolują i równoważą. Dzięki temu żadna z tych gałęzi nie staje się zbyt potężna i nie może nadużywać swojej władzy. Trójpodział władzy to fundament wielu współczesnych demokracji i gwarancja wolności i sprawiedliwości dla obywateli.

Czy macie jakieś pytania?