Europa Po Kongresie Wiedeńskim Najważniejsze Informacje

Europa po Kongresie Wiedeńskim, który zakończył się w 1815 roku, przeszła gruntowną transformację. Decyzje podjęte przez mocarstwa zwycięskie nad Napoleonem Bonaparte miały na celu przywrócenie porządku sprzed rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich, ustanowienie trwałego pokoju oraz zapobieżenie ponownemu wzrostowi potęgi Francji. Kongres Wiedeński, choć krytykowany za konserwatyzm i ignorowanie aspiracji narodowych, na długo zdefiniował układ sił na kontynencie.

Głównymi uczestnikami Kongresu Wiedeńskiego były Austria, reprezentowana przez księcia Klemensa von Metternicha, Wielka Brytania, Prusy, Rosja oraz sama Francja, reprezentowana przez sprytnego Talleyranda. Każde z tych mocarstw miało swoje własne interesy i cele, co prowadziło do długich negocjacji i kompromisów. Nadrzędnym celem było jednak przywrócenie legitymizmu, czyli zasady prawowitości władzy monarchów obalonych przez rewolucję i Napoleona. W myśl tej zasady, na trony europejskie powróciły dawne dynastie, takie jak Burbonowie we Francji, Hiszpanii i Królestwie Obojga Sycylii.

Kolejną ważną zasadą, którą kierowano się podczas kongresu, była zasada równowagi sił. Chodziło o to, aby żadne państwo nie zyskało przewagi nad innymi, co mogłoby prowadzić do kolejnych konfliktów. W związku z tym, terytoria zostały podzielone w taki sposób, aby żadne z mocarstw nie stało się zbyt silne. Francja, choć pokonana, zachowała swoje granice sprzed rewolucji i status mocarstwa, co było zasługą Talleyranda, który umiejętnie grał na różnicach interesów między zwycięzcami.

Zmiany Terytorialne i Polityczne

Kongres Wiedeński wprowadził liczne zmiany terytorialne i polityczne w Europie. Zlikwidowano Związek Reński, utworzony przez Napoleona, a w jego miejsce powołano Związek Niemiecki, luźną konfederację państw niemieckich pod przewodnictwem Austrii. Prusy, wzmocnione terytorialnie, stały się jednym z głównych graczy w tym związku. Austria odzyskała kontrolę nad znaczną częścią Włoch, w tym nad Lombardią i Wenecją. Utworzono Królestwo Niderlandów, łączące Belgię i Holandię pod panowaniem dynastii Orańskiej. Szwecja otrzymała Norwegię, kosztem Danii, która popierała Napoleona.

Polska kwestia, jak zawsze, była przedmiotem sporów i kompromisów. Utworzono Królestwo Polskie, związane unią personalną z Rosją. Obejmowało ono tereny Księstwa Warszawskiego, z wyjątkiem Wielkopolski, która przypadła Prusom, oraz Krakowa, który stał się Wolnym Miastem. Tak zwany "kongresówka" miała posiadać autonomię i własną konstytucję, ale w praktyce była silnie uzależniona od Rosji. Rozbiór Polski został w ten sposób utrwalony, a nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości rozwiane.

Utworzono Święte Przymierze, inicjatywę cara Aleksandra I, do którego przystąpiły Rosja, Austria i Prusy. Celem Przymierza było utrzymanie porządku ustalonego przez Kongres Wiedeński, opartego na zasadach chrześcijańskich i monarchistycznych. Święte Przymierze stało się symbolem konserwatyzmu i interwencjonizmu, uprawniając mocarstwa do interwencji w krajach, w których zagrożone były rządy monarchiczne. Wielka Brytania, choć nie przystąpiła do Świętego Przymierza, wspierała utrzymanie równowagi sił w Europie i zwalczała wszelkie rewolucyjne ruchy.

Reakcja na Kongres Wiedeński była różna. Konserwatyści, zwłaszcza arystokracja i monarchowie, popierali nowy porządek, widząc w nim gwarancję stabilności i bezpieczeństwa. Liberałowie i nacjonaliści byli rozczarowani i oburzeni ignorowaniem aspiracji narodowych i wolnościowych. Ruchy narodowe i rewolucyjne, choć początkowo tłumione, zyskiwały na sile i wkrótce miały zakwestionować porządek wiedeński.

Kongres Wiedeński, choć miał na celu przywrócenie pokoju i stabilności w Europie, nie zdołał stłumić aspiracji narodowych i liberalnych. Idee rewolucji francuskiej, takie jak wolność, równość i braterstwo, rozpowszechniły się po całej Europie i znalazły zwolenników wśród różnych grup społecznych. Ruchy narodowe dążyły do zjednoczenia państw, takich jak Włochy i Niemcy, oraz do wyzwolenia narodów spod obcego panowania, jak w przypadku Polski. Liberałowie domagali się konstytucji, wolności słowa i zgromadzeń oraz ograniczenia władzy monarchów.

W latach 20. i 30. XIX wieku w Europie wybuchły liczne rewolucje i powstania, które podważyły porządek wiedeński. W Grecji wybuchła wojna o niepodległość, która zakończyła się uzyskaniem niepodległości przez Grecję w 1829 roku. We Francji doszło do rewolucji lipcowej w 1830 roku, która obaliła dynastię Burbonów i wprowadziła monarchię konstytucyjną pod panowaniem Ludwika Filipa. W Belgii wybuchło powstanie, które doprowadziło do uzyskania niepodległości przez Belgię w 1830 roku. W Polsce wybuchło powstanie listopadowe w 1830 roku, które, choć zakończyło się klęską, pokazało siłę polskiego ducha narodowego.

Rewolucje 1848 roku, zwane Wiosną Ludów, ogarnęły niemal całą Europę. W Niemczech, Włoszech i Austrii wybuchły powstania, których celem było zjednoczenie i wprowadzenie konstytucji. We Francji obalono monarchię lipcową i proklamowano II Republikę. W Imperium Habsburgów wybuchły powstania narodowe Węgrów, Czechów i Chorwatów. Choć Wiosna Ludów została ostatecznie stłumiona, pokazała słabość porządku wiedeńskiego i nieuchronność zmian.

Dziedzictwo Kongresu Wiedeńskiego

Kongres Wiedeński, mimo krytyki za konserwatyzm i ignorowanie aspiracji narodowych, miał również pozytywne aspekty. Ustanowił on system równowagi sił, który zapobiegł większym konfliktom w Europie przez długi czas. Utworzenie Świętego Przymierza, choć kontrowersyjne, przyczyniło się do tłumienia ruchów rewolucyjnych i utrzymania stabilności. Kongres Wiedeński zapoczątkował również erę dyplomacji kongresowej, w której mocarstwa spotykały się regularnie, aby rozwiązywać spory i utrzymywać pokój.

Jednakże, ignorowanie aspiracji narodowych i liberalnych oraz utrwalenie podziałów politycznych i terytorialnych w Europie doprowadziło do narastania napięć i konfliktów w XIX wieku. Powstania i rewolucje, które wybuchały regularnie, podważały porządek wiedeński i prowadziły do stopniowego demontażu jego założeń. Ostatecznie, porządek wiedeński załamał się w wyniku I wojny światowej, która doprowadziła do powstania nowych państw i zmiany mapy Europy.

Kongres Wiedeński pozostawił trwałe dziedzictwo w historii Europy. Ustanowił on system międzynarodowy, który opierał się na zasadzie równowagi sił i dyplomacji kongresowej. Zdefiniował on również polityczne i terytorialne granice wielu państw europejskich. Jednakże, ignorowanie aspiracji narodowych i liberalnych oraz utrwalenie konserwatywnych zasad doprowadziło do narastania napięć i konfliktów, które ostatecznie doprowadziły do upadku porządku wiedeńskiego. Kongres Wiedeński jest przykładem tego, jak ważne jest uwzględnianie aspiracji narodowych i dążenie do kompromisów w celu utrzymania trwałego pokoju i stabilności w Europie. Ustanowiony ład, choć z początku wydawał się trwały, nie mógł zignorować ducha czasu i postępujących zmian społecznych i politycznych. Dlatego też, chociaż sam Kongres Wiedeński przyniósł chwilową stabilizację, to na dłuższą metę okazał się jedynie odroczeniem nieuniknionych zmian.

Warto pamiętać, że to co ustalono w Wiedniu miało ogromny wpływ na Polskę, a losy Polaków zostały ponownie przesądzone przez mocarstwa. Utrwalenie rozbiorów i brak możliwości rozwoju w pełni suwerennego państwa odcisnęło się głębokim piętnem na historii i tożsamości narodowej.