Dziady Cz 3 Czas I Miejsce Akcji Poszczególnych Scen

Dziady część III Adama Mickiewicza to dramat, którego akcja rozgrywa się w różnych przestrzeniach i czasie. Zrozumienie tego aspektu jest kluczowe do pełnego odbioru utworu. Spróbujmy więc prześledzić, gdzie i kiedy rozgrywają się poszczególne sceny.

Akcja Dziadów części III generalnie obejmuje okres od końca 1823 roku do jesieni 1824 roku, z pewnymi retrospekcjami. Koncentruje się głównie na wydarzeniach związanych z prześladowaniami młodzieży polskiej w Wilnie.

Scena I: Cela Więzienna

Pierwsza scena rozgrywa się w celi więziennej w klasztorze bazylianów w Wilnie. Jest noc wigilijna, a dokładniej noc z 31 października na 1 listopada 1823 roku, czyli w Zaduszki. W celi zgromadzeni są więźniowie, młodzi Polacy, czekający na przesłuchania i wyroki. Atmosfera jest ponura, przesycona poczuciem beznadziei i patriotycznego żalu. Rozmawiają o swoich doświadczeniach, o aresztowaniach i brutalności śledztwa. Ważnym elementem tej sceny jest przemiana Gustawa w Konrada, co symbolizuje jego duchowe odrodzenie i gotowość do poświęcenia się dla sprawy narodowej.

Scena II: Improwizacja

Ta scena również rozgrywa się w celi więziennej. Konrad, po przemianie z Gustawa, przeżywa uniesienie poetyckie. To tutaj ma miejsce słynna Improwizacja, w której Konrad w porywie dumy i poczucia mocy, równa się z Bogiem, a nawet próbuje Go przekląć za brak ingerencji w losy Polski. Ta scena charakteryzuje się dynamicznym monologiem Konrada, pełnym emocji i pytań o sens cierpienia narodu polskiego. Czas akcji to kontynuacja nocy w celi więziennej.

Scena III: Widzenie Księdza Piotra

Następna scena przenosi nas w świat wizji. Ksiądz Piotr, pokorny i głęboko wierzący duchowny, doznaje mistycznego widzenia. Widzi przyszłość Polski, jej męczeństwo i rolę jako "Chrystusa Narodów". Widzi także tajemniczego "męża", który ma ocalić Polskę. Miejsce akcji to również cela więzienna, ale przestrzeń ta staje się areną duchowej walki i profetycznych objawień. Czasowo scena ta nakłada się na Improwizację Konrada, co podkreśla kontrast między jego pychą a pokorą Księdza Piotra.

Scena IV: Salon Warszawski

Ta scena przenosi nas do Warszawy, do tytułowego salonu warszawskiego. Jest to przestrzeń, w której spotyka się elita towarzyska, arystokracja i literaci. Obraz Warszawy jest krytyczny – rozmowy są powierzchowne, plotkarskie, a troska o losy kraju wydaje się być obca. W salonie ścierają się dwie grupy: patriotyczna młodzież, która opowiada o prześladowaniach w Wilnie, i kosmopolityczna arystokracja, która lekceważy te problemy. Scena ta ma charakter satyryczny i ukazuje moralne zepsucie społeczeństwa polskiego. Czas akcji nie jest dokładnie określony, ale można przypuszczać, że jest to okres późniejszy, po aresztowaniach w Wilnie.

Scena V: Noc Dziadów

Scena ta powraca do obrzędu Dziadów, który stanowi klamrę kompozycyjną utworu. Akcja rozgrywa się na cmentarzu, w kaplicy, gdzie Guślarz wywołuje duchy. Pojawiają się duchy dzieci (Rózia i Józio), które pragną zaznać radości życia, a także duch złego pana (Widmo), który cierpi męki za swoje okrucieństwo. Scena ta ma charakter ludowy i ukazuje wierzenia związane z życiem pozagrobowym. Czas akcji to ponownie noc zaduszkowa, ale prawdopodobnie rok później niż wydarzenia z celi więziennej.

Scena VI: Sen Senatora

Kolejna scena to sen Senatora Nowosilcowa, wysokiego urzędnika carskiego, odpowiedzialnego za prześladowania Polaków. We śnie Senator widzi swoje losy po śmierci, gdzie doświadcza zarówno pochwał, jak i kar za swoje czyny. Sen ten ukazuje jego pychę, egoizm i okrucieństwo. Miejsce akcji to przestrzeń snu Senatora, a czas to noc.

Scena VII: Widzenie Ewy

Scena ta przedstawia widzenie Ewy, młodej dziewczyny, która modli się za uwięzionych. Ewa doznaje wizji, w której widzi Matkę Boską i aniołów, co przynosi jej ukojenie i nadzieję. Miejsce akcji to pokój Ewy, a czas to dzień.

Scena VIII: Pan Senator – Dalszy ciąg salonu warszawskiego

Ta scena kontynuuje obraz salonu warszawskiego, ukazując dalsze intrygi i plotki. Senator Nowosilcow zostaje owacyjnie przyjęty po powrocie z Wilna, co świadczy o moralnym zepsuciu elity warszawskiej. Scena ta jest rozwinięciem Sceny IV i ukazuje dalszy upadek społeczeństwa. Czas akcji jest kontynuacją Sceny IV.

Scena IX: Bajka Goreckiego

W trakcie rozmów w salonie warszawskim, Gorecki opowiada bajkę o ziarnku gorczycy, która symbolizuje małą, ale silną wiarę, zdolną przetrwać wszelkie przeciwności. Bajka ta ma charakter alegoryczny i stanowi komentarz do sytuacji Polski. Miejsce akcji to salon warszawski, a czas to kontynuacja rozmów.

Scena X: Aresztowanie Konrada

Scena ta przedstawia aresztowanie Konrada, który ponownie zostaje uwięziony. Podczas aresztowania Konrad wygłasza gniewne słowa przeciwko carskiej władzy. Miejsce akcji to bliżej nieokreślona przestrzeń publiczna, prawdopodobnie w Wilnie. Czas akcji to okres po Improwizacji.

Scena XI: Egzorcyzmy

W tej scenie Ksiądz Piotr odprawia egzorcyzmy nad Konradem, aby uwolnić go od złych mocy, które nim zawładnęły podczas Improwizacji. Podczas egzorcyzmów Konrad wypowiada imię "Czterdzieści i Cztery", co stanowi tajemniczą zapowiedź przyszłego zbawiciela Polski. Miejsce akcji to cela więzienna, a czas to okres po aresztowaniu Konrada.

Scena XII: Widzenie

Ostatnia scena to widzenie, w którym Konrad widzi przyszłość Polski. Widzenie to ma charakter symboliczny i ukazuje męczeństwo i cierpienie narodu polskiego, ale także nadzieję na odzyskanie niepodległości. W widzeniu pojawia się postać tajemniczego "męża", który ma poprowadzić Polskę do wolności. Miejsce akcji to cela więzienna, a czas to okres po egzorcyzmach.

Epilog

Epilog to niejako dopowiedzenie do całej historii. Autor odnosi się do losów Jana Sobolewskiego, który opowiada o prześladowaniach w Wilnie. Pojawia się również postać Justyna Pola, który ma być szpiegiem carskim. Epilog ukazuje dalsze represje i walkę o wolność. Czas akcji epilogu jest późniejszy niż wydarzenia z głównych scen dramatu.

Podsumowując, akcja Dziadów części III rozgrywa się w różnych przestrzeniach, od celi więziennej w Wilnie, przez salon warszawski, po przestrzenie wizji i snów. Czasowo obejmuje okres od końca 1823 roku do jesieni 1824 roku, z retrospekcjami. Zrozumienie czasu i miejsca akcji poszczególnych scen jest kluczowe do pełnego zrozumienia przesłania utworu.