Dojrzewanie Płciowe Wg Skali Tannera Jak Wygląda Badanie

Dojrzewanie płciowe to złożony proces, który obejmuje szereg zmian fizycznych i hormonalnych, prowadzących do osiągnięcia pełnej dojrzałości płciowej i zdolności do reprodukcji. Ocena stopnia zaawansowania tych zmian jest kluczowa dla lekarzy, zwłaszcza pediatrów i endokrynologów dziecięcych, w celu monitorowania prawidłowego przebiegu dojrzewania, identyfikacji ewentualnych zaburzeń i wdrożenia odpowiedniego leczenia. Jednym z najczęściej stosowanych narzędzi do oceny dojrzewania płciowego jest skala Tannera.

Skala Tannera, opracowana przez brytyjskiego pediatrę Jamesa Tannera w latach 60. XX wieku, to system klasyfikacji oparty na wizualnej ocenie rozwoju cech płciowych drugo- i trzeciorzędowych. Skala ta obejmuje pięć stadiów rozwoju dla każdej z ocenianych cech, pozwalając na obiektywną ocenę postępu dojrzewania.

Skala Tannera ocenia rozwój następujących cech:

• U dziewcząt: rozwój piersi (B – od ang. breast) i owłosienie łonowe (P – od ang. pubic hair).
• U chłopców: rozwój narządów płciowych (G – od ang. genitals) i owłosienie łonowe (P – od ang. pubic hair).

Każdy etap w skali Tannera jest oznaczony numerem od 1 do 5, gdzie 1 oznacza brak zmian charakterystycznych dla dojrzewania, a 5 – pełną dojrzałość płciową.

Skala Tannera u Dziewcząt:

• Rozwój Piersi (B):

  • B1: Brak rozwoju piersi. Sutek jest płaski, a brodawka nie jest uwypuklona.
  • B2: Pojawienie się tzw. pączka piersiowego. Wzrost brodawki i otoczki, które unoszą się jako mały guzek pod skórą.
  • B3: Dalszy wzrost piersi i otoczki, bez wyraźnego oddzielenia konturu otoczki od reszty piersi.
  • B4: Otoczka i brodawka tworzą wyraźne uwypuklenie ponad resztę piersi.
  • B5: Dojrzała pierś. Otoczka jest wtopiona w kontur piersi, a wystaje tylko brodawka.

• Owłosienie Łonowe (P):

  • P1: Brak owłosienia łonowego.
  • P2: Pojedyncze, delikatne, proste włosy, zwykle na wargach sromowych większych.
  • P3: Włosy stają się ciemniejsze, grubsze i bardziej kręcone, rozprzestrzeniają się na wzgórek łonowy.
  • P4: Włosy są gęste, kręcone i pokrywają cały wzgórek łonowy, ale nie rozprzestrzeniają się na uda.
  • P5: Włosy rozprzestrzeniają się na wewnętrzną stronę ud i przyjmują typowy dla dorosłych kształt trójkąta.

Skala Tannera u Chłopców:

• Rozwój Narządów Płciowych (G):

  • G1: Jądra, moszna i prącie mają rozmiar i wygląd charakterystyczny dla okresu przedpokwitaniowego.
  • G2: Powiększenie jąder i moszny, skóra moszny staje się bardziej czerwona i pomarszczona.
  • G3: Dalszy wzrost jąder i moszny, wydłużenie prącia.
  • G4: Zwiększenie szerokości prącia, dalszy wzrost jąder i moszny, zaciemnienie skóry moszny.
  • G5: Narządy płciowe osiągają rozmiar i wygląd charakterystyczny dla dorosłego mężczyzny.

• Owłosienie Łonowe (P):

  • P1: Brak owłosienia łonowego.
  • P2: Pojedyncze, delikatne, proste włosy u nasady prącia.
  • P3: Włosy stają się ciemniejsze, grubsze i bardziej kręcone, rozprzestrzeniają się na wzgórek łonowy.
  • P4: Włosy są gęste, kręcone i pokrywają cały wzgórek łonowy, ale nie rozprzestrzeniają się na uda.
  • P5: Włosy rozprzestrzeniają się na wewnętrzną stronę ud i przyjmują typowy dla dorosłych kształt trójkąta. Mogą również rozprzestrzeniać się w górę w kierunku pępka.

Jak Wygląda Badanie Dojrzewania Płciowego z Użyciem Skali Tannera?

Badanie dojrzewania płciowego z wykorzystaniem skali Tannera jest prostym, nieinwazyjnym badaniem, które może być przeprowadzone w gabinecie lekarskim podczas rutynowej wizyty kontrolnej. Lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem (lub jego rodzicami/opiekunami prawnymi, jeśli pacjent jest zbyt młody), a następnie przystępuje do badania fizykalnego.

Podczas badania, lekarz ocenia rozwój cech płciowych drugo- i trzeciorzędowych zgodnie z kryteriami skali Tannera. U dziewcząt ocenia się rozwój piersi i owłosienie łonowe, a u chłopców rozwój narządów płciowych i owłosienie łonowe. Lekarz może poprosić pacjenta o rozebranie się od pasa w górę (u dziewcząt) lub od pasa w dół (u chłopców), aby dokładnie ocenić rozwój tych cech. Ważne jest, aby zapewnić pacjentowi poczucie komfortu i intymności podczas badania. Można zaproponować obecność rodzica/opiekuna prawnego lub pielęgniarki podczas badania.

Ocena rozwoju piersi u dziewcząt obejmuje wizualną ocenę wielkości i kształtu piersi, brodawki i otoczki. Lekarz może również palpacyjnie zbadać pierś, aby ocenić obecność ewentualnych guzków lub zmian. Ocena rozwoju narządów płciowych u chłopców obejmuje wizualną ocenę wielkości i kształtu jąder, moszny i prącia. Lekarz może również zmierzyć długość i szerokość prącia oraz objętość jąder za pomocą orchidometru Pradera.

Ocena owłosienia łonowego u obu płci polega na wizualnej ocenie ilości, gęstości, koloru i rozmieszczenia włosów w okolicy łonowej. Lekarz porównuje obserwowane cechy z opisami poszczególnych stadiów skali Tannera i przypisuje pacjentowi odpowiedni stopień rozwoju dla każdej z ocenianych cech.

Wyniki badania są zapisywane w dokumentacji medycznej pacjenta. Na podstawie wyników badania lekarz może ocenić, czy dojrzewanie przebiega prawidłowo, zbyt wcześnie (przedwczesne dojrzewanie płciowe) lub zbyt późno (opóźnione dojrzewanie płciowe). W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badania hormonalne lub badania obrazowe, w celu ustalenia przyczyny problemu i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Należy pamiętać, że tempo dojrzewania płciowego jest bardzo indywidualne i zależy od wielu czynników, takich jak genetyka, odżywianie, stan zdrowia i czynniki środowiskowe. Nie ma jednego "idealnego" tempa dojrzewania. Skala Tannera służy jedynie jako narzędzie do oceny postępu dojrzewania i identyfikacji ewentualnych odchyleń od normy.

Znaczenie Skali Tannera w Praktyce Klinicznej

Skala Tannera jest niezwykle przydatnym narzędziem w praktyce klinicznej, umożliwiającym obiektywną ocenę dojrzewania płciowego. Pozwala na:

• Monitorowanie prawidłowego przebiegu dojrzewania: Regularne badania z wykorzystaniem skali Tannera pozwalają na śledzenie postępu dojrzewania i wczesne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.
• Diagnostykę zaburzeń dojrzewania: Skala Tannera jest pomocna w diagnostyce przedwczesnego i opóźnionego dojrzewania płciowego. Odchylenia od normy mogą sugerować obecność zaburzeń hormonalnych, genetycznych lub innych schorzeń, które wymagają dalszej diagnostyki i leczenia.
• Planowanie leczenia: W przypadku zaburzeń dojrzewania, skala Tannera pomaga w planowaniu odpowiedniego leczenia, np. terapii hormonalnej. Ocena stopnia zaawansowania dojrzewania pozwala na dostosowanie dawki leku i monitorowanie jego skuteczności.
• Ocena wpływu leczenia: Skala Tannera jest wykorzystywana do oceny wpływu leczenia na przebieg dojrzewania. Regularne badania pozwalają na śledzenie postępu dojrzewania i dostosowanie leczenia w razie potrzeby.
• Badania naukowe: Skala Tannera jest szeroko stosowana w badaniach naukowych dotyczących dojrzewania płciowego, umożliwiając porównywanie wyników badań i analizowanie wpływu różnych czynników na przebieg dojrzewania.

Podsumowując, skala Tannera jest prostym, obiektywnym i powszechnie stosowanym narzędziem do oceny dojrzewania płciowego. Umożliwia monitorowanie prawidłowego przebiegu dojrzewania, diagnostykę zaburzeń dojrzewania, planowanie i ocenę wpływu leczenia oraz prowadzenie badań naukowych. Regularne badania z wykorzystaniem skali Tannera są ważnym elementem opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących dojrzewania, należy skonsultować się z lekarzem, który oceni sytuację i w razie potrzeby zleci dodatkowe badania.