Czym Się Różni Kalendarz Juliański Od Gregoriańskiego

Okej, spróbujmy to wyjaśnić najprościej jak się da. Wyobraźcie sobie, że macie dwa zegarki. Oba pokazują czas, ale jeden z nich trochę się spieszy, a drugi trochę się spóźnia w stosunku do tego "prawdziwego" czasu, który odmierzają ruchy Ziemi wokół Słońca. Kalendarz juliański i gregoriański to właśnie takie dwa "zegarki", które próbują pokazywać upływający rok.

Główna różnica między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim tkwi w sposobie obliczania lat przestępnych. To właśnie przez lata przestępne "rozjeżdżają się" te dwa kalendarze.

Kalendarz juliański, wprowadzony przez Juliusza Cezara, zakładał, że rok trwa 365,25 dni. Czyli, że co cztery lata dodajemy jeden dzień (29 lutego) i wszystko gra. Proste, prawda? No, prawie. Problem polega na tym, że rok zwrotnikowy (czyli czas, w jakim Ziemia okrąża Słońce) jest trochę krótszy niż 365,25 dni. Jest krótszy o około 11 minut i 14 sekund. Niby niewiele, ale te minuty zaczęły się kumulować.

Po kilkuset latach używania kalendarza juliańskiego, okazało się, że wiosna zaczynała się coraz wcześniej, a Wielkanoc, której data jest ściśle związana z wiosennym zrównaniem dnia z nocą, zaczynała być obchodzona w coraz mniej odpowiednim czasie. Konkretnie, okazało się, że kalendarz juliański "wyprzedzał" rzeczywistość o około 10 dni w XVI wieku.

I tu wkracza kalendarz gregoriański, wprowadzony przez papieża Grzegorza XIII w 1582 roku. Chodziło o to, żeby "naprawić" ten błąd i doprowadzić kalendarz do zgodności z ruchem Ziemi. Jak to zrobiono?

Najpierw, żeby natychmiast "skorygować" nagromadzony błąd, papież Grzegorz XIII nakazał, że po 4 października 1582 roku nastąpi 15 października 1582 roku. Czyli po prostu "wycięto" 10 dni z kalendarza.

A co z przyszłością? Żeby uniknąć ponownego "rozjeżdżania się" kalendarza, wprowadzono zasadę, że lata przestępne (czyli te z 29 lutego) wypadają co cztery lata, ale... z wyjątkiem lat podzielnych przez 100, które NIE są podzielne przez 400.

Oznacza to, że lata 1700, 1800 i 1900 nie były latami przestępnymi, mimo że były podzielne przez 4. Natomiast rok 2000 był rokiem przestępnym, bo jest podzielny przez 400. Ta dodatkowa zasada sprawia, że kalendarz gregoriański jest znacznie dokładniejszy niż juliański.

Proste Przyklady

Żeby to lepiej zrozumieć, spójrzmy na kilka przykładów:

• Rok 1600: Podzielny przez 4, podzielny przez 100, podzielny przez 400 - był rokiem przestępnym zarówno w kalendarzu juliańskim, jak i gregoriańskim.
• Rok 1700: Podzielny przez 4, podzielny przez 100, ale NIEpodzielny przez 400 - był rokiem przestępnym w kalendarzu juliańskim, ale NIE był rokiem przestępnym w kalendarzu gregoriańskim.
• Rok 2000: Podzielny przez 4, podzielny przez 100, podzielny przez 400 - był rokiem przestępnym zarówno w kalendarzu juliańskim, jak i gregoriańskim.
• Rok 2100: Podzielny przez 4, podzielny przez 100, ale NIEpodzielny przez 400 - będzie rokiem przestępnym w kalendarzu juliańskim, ale NIE będzie rokiem przestępnym w kalendarzu gregoriańskim.

Dzięki tej korekcie, kalendarz gregoriański jest znacznie bardziej dokładny i lepiej odzwierciedla ruch Ziemi wokół Słońca. Błąd kalendarza gregoriańskiego wynosi około 27 sekund rocznie, co oznacza, że "rozjedzie się" o jeden dzień dopiero za jakieś 3300 lat.

Większość krajów na świecie przyjęła kalendarz gregoriański, ale niektóre Kościoły prawosławne nadal używają kalendarza juliańskiego do obliczania dat świąt religijnych. Dlatego na przykład Boże Narodzenie w niektórych krajach prawosławnych obchodzone jest 7 stycznia (według kalendarza gregoriańskiego), co odpowiada 25 grudnia w kalendarzu juliańskim.

Różnica w dniach

W tej chwili (w 2024 roku) różnica między kalendarzem juliańskim a gregoriańskim wynosi 13 dni. Oznacza to, że data w kalendarzu juliańskim jest o 13 dni "do tyłu" w stosunku do daty w kalendarzu gregoriańskim. Ta różnica będzie się zwiększać o jeden dzień co 100 lat (z wyjątkiem lat podzielnych przez 400).

Podsumowując: Kalendarz juliański jest starszy i mniej dokładny. Kalendarz gregoriański jest nowszy, dokładniejszy i powszechnie używany na całym świecie. Różnica wynika głównie ze sposobu obliczania lat przestępnych. To tak, jakby jeden zegarek trochę się spieszył, a drugi był bardziej precyzyjny.

Pamiętajcie, że to uproszczone wyjaśnienie. Temat kalendarzy jest bardzo złożony i ma bogatą historię. Ale mam nadzieję, że teraz rozumiecie, czym różnią się te dwa kalendarze.