Człowiek To Brzmi Dumnie Kto To Powiedział Pierwszy

"Człowiek to brzmi dumnie." To zdanie, fraza, maksyma – jakkolwiek ją nazwiemy – wrosła w polską świadomość. Jest cytatem, który często słyszymy, używamy w rozmowach, znajdujemy w książkach i filmach. Wyraża przekonanie o wartości człowieka, o jego potencjale, godności i możliwościach. Mówi o tym, że bycie człowiekiem to powód do dumy. Ale kto pierwszy wypowiedział te słowa? I co tak naprawdę oznaczają w kontekście jego twórczości? Odpowiedź, jak to często bywa, jest bardziej złożona niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Mówiąc "Człowiek to brzmi dumnie," większość Polaków automatycznie myśli o Władysławie Broniewskim i jego wierszu "Bagnet na broń". I słusznie, ponieważ to właśnie tam te słowa padają. Jednak, jak zaraz zobaczymy, historia tej frazy jest nieco bardziej skomplikowana.

Broniewski napisał "Bagnet na broń" w 1939 roku, tuż po wybuchu II wojny światowej. Wiersz ten był odpowiedzią na dramatyczne wydarzenia, które rozegrały się w Polsce i na całym świecie. Był wezwaniem do walki, do obrony ojczyzny przed najeźdźcą. Był aktem patriotyzmu i wyrazem wiary w zwycięstwo. Wiersz od razu zyskał ogromną popularność, stając się symbolem oporu i nadziei w mrocznych czasach okupacji.

Oto fragment "Bagnetu na broń", gdzie pojawia się omawiane zdanie:

*Kiedy na ciebie runą, chłopcze, zza gór i mórz, wiedz, że to ziemia twoja! Broń jej! To twój jest kurz!

Nie ulęknij się śmierci! Przed śmiercią nie zegnij szyi! Wiedz, że to jest twój czas! Wiedz, żeś człowiek! Żyj!

Człowiek – to brzmi dumnie! Bagnet na broń! Za każde serce dumne! Bagnet na broń!*

To mocne i poruszające słowa, które wpadają w ucho i zapadają w pamięć. W kontekście wiersza nabierają one szczególnego znaczenia. W obliczu zagrożenia, w obliczu śmierci, człowiek ma prawo i obowiązek bronić swojej godności, swojej ojczyzny, swojego człowieczeństwa. Duma wynika tu z poczucia odpowiedzialności, z gotowości do poświęceń, z wiary w wyższe ideały.

Źródła inspiracji Broniewskiego

Jednak Broniewski nie był pierwszym, który użył tych słów. Źródłem inspiracji dla polskiego poety był Maksim Gorki i jego dramat "Na dnie". Tam, w monologu Satinowa, pada słynne zdanie: "Człowiek! To wspaniale! To brzmi dumnie!". Oryginalnie w języku rosyjskim brzmi to: "Человек! Это великолепно! Это звучит… гордо!".

Gorki napisał "Na dnie" w 1902 roku. Akcja dramatu rozgrywa się w nędznej noclegowni, zamieszkałej przez ludzi wyrzuconych na margines społeczeństwa. Są to alkoholicy, złodzieje, prostytutki, byli więźniowie. Ludzie, którzy stracili wszystko: godność, nadzieję, wiarę w lepsze jutro. Właśnie w tym środowisku pada zdanie "Człowiek! To wspaniale! To brzmi dumnie!".

Monolog Satinowa, w którym pojawia się to zdanie, jest wyrazem buntu przeciwko nędzy, poniżeniu i niesprawiedliwości. Satinow wierzy w człowieka, w jego potencjał, w jego siłę. Wierzy, że nawet w najtrudniejszych warunkach człowiek może zachować godność i człowieczeństwo.

Ważne jest zrozumienie kontekstu. Satinow wypowiada te słowa w odpowiedzi na pesymistyczne rozważania innych bohaterów dramatu. On, mimo wszystko, wierzy w człowieka. Widzi w nim coś więcej niż tylko ofiarę losu. Widzi w nim istotę zdolną do wielkich rzeczy.

"Człowiek! To nie ty! To nie ja! To oni… oni są w tobie, we mnie, w każdym!… Oni żyją… Oni będą żyć!… Człowiek!… To brzmi… dumnie!" - mówi Satinow.

Różnica między Broniewskim a Gorkim jest istotna. U Gorkiego "Człowiek! To brzmi dumnie!" to wyraz wiary w potencjał, ale w kontekście biedy i upodlenia. U Broniewskiego, w "Bagnecie na broń," jest to wezwanie do działania, do walki w obronie tego człowieczeństwa. Oba te ujęcia są ważne i warte zapamiętania.

Adaptacje i wpływ na kulturę

Fraza "Człowiek to brzmi dumnie" na stałe weszła do języka polskiego i stała się ważnym elementem kultury. Używana jest w różnych kontekstach, zarówno poważnych, jak i ironicznych. Może wyrażać podziw dla ludzkich osiągnięć, ale także służyć jako komentarz do ludzkich słabości.

W okresie PRL-u zdanie to było często wykorzystywane w propagandzie, jako wyraz wiary w ideały socjalizmu i w siłę klasy robotniczej. Często pojawiało się na plakatach, w przemówieniach i w artykułach prasowych.

Jednak nawet w tamtych czasach fraza ta zachowała swoją moc i rezonowała z ludźmi. Bo niezależnie od ideologii, idea godności ludzkiej i wiary w potencjał człowieka zawsze była i będzie ważna.

Po upadku komunizmu fraza "Człowiek to brzmi dumnie" nie straciła na aktualności. Nadal używana jest w różnych kontekstach, przypominając o wartościach, które są ważne dla każdego człowieka: godność, wolność, odpowiedzialność.

Dziś, w XXI wieku, w świecie pełnym wyzwań i niepewności, zdanie "Człowiek to brzmi dumnie" nabiera nowego znaczenia. Przypomina nam o tym, że to my jesteśmy odpowiedzialni za kształt naszego świata. Że to od nas zależy, czy będziemy żyć w świecie sprawiedliwym, wolnym i solidarnym.

Podsumowanie

"Człowiek to brzmi dumnie" to fraza, która ma bogatą historię i wiele znaczeń. Pochodzi z dramatu Maksima Gorkiego "Na dnie," ale w Polsce najbardziej znana jest dzięki wierszowi Władysława Broniewskiego "Bagnet na broń." Obydwaj autorzy, choć w różnych kontekstach, wyrażali wiarę w człowieka, w jego godność i potencjał. Fraza ta na stałe weszła do języka polskiego i stała się ważnym elementem kultury, przypominając o wartościach, które są ważne dla każdego z nas. Niezależnie od tego, kto wypowiedział ją pierwszy, ważne jest, że te słowa nadal inspirują i motywują nas do działania. Przypominają nam, że bycie człowiekiem to powód do dumy, ale także wielka odpowiedzialność.