Budowa I Czynności życiowe Organizmów Klasa 5 Sprawdzian

Dobrze, postaram się odpowiedzieć na pytania dotyczące budowy i czynności życiowych organizmów w klasie 5 w prosty i zrozumiały sposób.

Budowa Komórki

Wszystkie organizmy żywe, od najmniejszych bakterii po największe drzewa, zbudowane są z komórek. Komórka to taki mały cegiełka, z której wszystko powstaje. Można sobie wyobrazić, że nasze ciało to dom zbudowany z mnóstwa takich cegiełek – komórek.

Komórka ma różne części, które pełnią ważne funkcje. Tak jak w domu mamy różne pokoje (kuchnię, łazienkę, sypialnię), tak w komórce mamy różne organelle.

• Błona komórkowa: To taka ściana komórki. Otacza ją i oddziela od świata zewnętrznego. Błona kontroluje, co wchodzi do komórki i co z niej wychodzi. Działa jak brama z ochroniarzem.
• Cytoplazma: To taki galaretowaty płyn, który wypełnia komórkę. W cytoplazmie pływają wszystkie organelle. Można sobie wyobrazić, że to taki basen, w którym pływają różne rzeczy.
• Jądro komórkowe: To najważniejsza część komórki. To tutaj znajduje się informacja genetyczna, czyli DNA. Jądro kontroluje wszystkie procesy zachodzące w komórce. To taki mózg komórki.
• Mitochondria: To takie elektrownie komórki. W nich zachodzi oddychanie komórkowe, czyli proces, w którym komórka uzyskuje energię potrzebną do życia.
• Chloroplasty (tylko w komórkach roślinnych): To takie fabryki, w których zachodzi fotosynteza. Dzięki nim rośliny potrafią wytwarzać pokarm z wody, dwutlenku węgla i światła słonecznego.

Podział Komórek

Komórki się rozmnażają, czyli dzielą na nowe komórki. To tak, jakby jedna cegiełka dzieliła się na dwie. Dzięki temu organizmy mogą rosnąć i naprawiać uszkodzenia.

Czynności Życiowe Organizmów

Wszystkie organizmy żywe wykonują pewne czynności, które pozwalają im żyć i rozwijać się. To tak, jakbyśmy mieli listę rzeczy do zrobienia, żeby przeżyć.

• Odżywianie się: Organizm pobiera pokarm, który dostarcza mu energii i materiałów budulcowych. Rośliny wytwarzają pokarm same dzięki fotosyntezie. Zwierzęta muszą zdobywać pokarm, jedząc inne organizmy. To tak, jakbyśmy musieli iść do sklepu po jedzenie albo sami uprawiać warzywa.
• Oddychanie: Organizm pobiera tlen i wydala dwutlenek węgla. Tlen jest potrzebny do uzyskania energii z pokarmu. To tak, jakbyśmy musieli oddychać, żeby żyć.
• Wydalanie: Organizm pozbywa się zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii. To tak, jakbyśmy musieli chodzić do toalety.
• Ruch: Organizm przemieszcza się lub porusza swoimi częściami ciała. Niektóre organizmy poruszają się bardzo szybko, a inne bardzo wolno. To tak, jakbyśmy mogli chodzić, biegać albo skakać.
• Reagowanie na bodźce: Organizm reaguje na zmiany w otoczeniu. Na przykład, kiedy jest zimno, zaczynamy drżeć. Rośliny rosną w kierunku światła. To tak, jakbyśmy odczuwali ciepło, zimno, światło i dźwięk.
• Rozmnażanie się: Organizm wytwarza potomstwo, czyli nowe organizmy tego samego gatunku. Dzięki temu gatunek może przetrwać. To tak, jakbyśmy mieli dzieci.
• Wzrost i rozwój: Organizm powiększa swoje rozmiary i zmienia się w ciągu życia. Dziecko rośnie i staje się dorosłym. Nasionko kiełkuje i wyrasta z niego roślina.

Królestwa Organizmów

Naukowcy dzielą wszystkie organizmy żywe na kilka królestw. To tak, jakbyśmy mieli różne kategorie, w których umieszczamy organizmy o podobnych cechach. Najważniejsze królestwa to:

• Bakterie: To bardzo małe, jednokomórkowe organizmy. Są wszędzie wokół nas. Niektóre są pożyteczne, a inne szkodliwe.
• Protisty: To bardzo różnorodna grupa organizmów jednokomórkowych i wielokomórkowych.
• Grzyby: To organizmy, które odżywiają się martwą materią organiczną. Należą do nich np. pieczarki i pleśnie.
• Rośliny: To organizmy, które wytwarzają pokarm dzięki fotosyntezie.
• Zwierzęta: To organizmy, które muszą zdobywać pokarm, jedząc inne organizmy.

Przykłady Czynności Życiowych u Różnych Organizmów

Spójrzmy na kilka przykładów, jak różne organizmy wykonują te czynności życiowe.

• Roślina: Roślina pobiera wodę i sole mineralne z gleby przez korzenie. W liściach zachodzi fotosynteza. Roślina oddycha przez aparaty szparkowe na liściach. Roślina rośnie i rozwija się z nasiona.
• Zwierzę (pies): Pies je karmę lub mięso. Oddycha przez płuca. Wydala mocz i kał. Porusza się, biegając i skacząc. Reaguje na wołanie właściciela. Rozmnaża się, rodząc szczeniaki.
• Grzyb (pieczarka): Pieczarka pobiera substancje odżywcze z podłoża, na którym rośnie. Oddycha tlenem. Wydala zbędne produkty przemiany materii. Rozmnaża się przez zarodniki.

Hierarchiczna Budowa Ciała

U większych organizmów, takich jak rośliny i zwierzęta, występuje hierarchiczna budowa ciała. Oznacza to, że organizm zbudowany jest z coraz większych struktur, które współpracują ze sobą. To tak, jakbyśmy mieli piramidę, gdzie na dole są najmniejsze elementy, a na górze największe.

1. Komórka: Najmniejsza jednostka życia.
2. Tkanka: Zespół komórek o podobnej budowie i funkcji. Na przykład tkanka mięśniowa umożliwia ruch.
3. Narząd: Zespół tkanek, które współpracują ze sobą w wykonywaniu określonej funkcji. Na przykład serce pompuje krew.
4. Układ narządów: Zespół narządów, które współpracują ze sobą w wykonywaniu złożonych funkcji. Na przykład układ pokarmowy trawi pokarm.
5. Organizm: Cały żywy organizm, który jest zbudowany z układów narządów.

Fotosynteza

Fotosynteza to proces, dzięki któremu rośliny (i niektóre bakterie) wytwarzają pokarm, czyli cukry, z wody, dwutlenku węgla i światła słonecznego. Można powiedzieć, że to takie gotowanie, ale bez użycia kuchenki – zamiast tego rośliny korzystają ze słońca.

Woda i dwutlenek węgla to składniki, które roślina pobiera z otoczenia. Woda jest pobierana przez korzenie z gleby, a dwutlenek węgla jest pobierany przez aparaty szparkowe na liściach z powietrza. Światło słoneczne dostarcza energii potrzebnej do przeprowadzenia reakcji chemicznych.

W wyniku fotosyntezy powstają cukry, które roślina wykorzystuje jako źródło energii i materiał budulcowy. Powstaje też tlen, który jest uwalniany do atmosfery. Tlen jest niezbędny do życia dla większości organizmów na Ziemi, w tym dla nas.

Podsumowując, fotosynteza to bardzo ważny proces, ponieważ dzięki niemu rośliny wytwarzają pokarm i tlen, które są niezbędne do życia dla wielu organizmów.